Page 153 - The Journal of the Royal Society of Thailand
P. 153
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่ี� ๔๙ ฉบัับัที่ี� ๑ มกราคม-เมษาย์นี ๒๕๖๗
รองศาสตราจารย์์ ดร.สำเนีีย์ง เลื่่�อมใส 143
ต�อัจ้ากนั�นควีรตั�งใจ้ที่ำสัมาธ์ิในเวีลากลางค่น แต�ถู้ามีควีามคิด้ฟั่้งซึ้�าน ควีามง�วีงเหงาหาวีนอันก็จ้ะเกิด้
ตามมา ด้ังนั�นจ้ะต้อังรีบกำจ้ัด้ควีามคิด้ฟั่้งซึ้�านอัอักไป็ โด้ยใชี้ควีามเพียร ควีามมั�นคงในจ้ิตใจ้ พร้อัมกับ
กำลังกายและควีามกล้าหาญ หมั�นที่บที่วีนและพิจ้ารณาข้อัธ์รรมที่ี�ได้้ฟัังมา (๑๔.๒๐-๒๓) ถู้ายังไม�หายง�วีง
ก็ให้เอัาน�ำล้างหน้า มอังดู้ที่ิศต�าง ๆ โด้ยรอับ และจ้้อังมอังด้าวีบนที่้อังฟั้า หร่อัล่กขึ�นเด้ินจ้งกรมสัลับกับนั�งสัมาธ์ิ
ในยามราตรีเพ่�อัควีบค่มอัินที่รีย์ให้นิ�งและไม�ให้จ้ิตใจ้กระสัับกระสั�าย (๑๔.๒๔-๒๕) อันึ�ง ควีามง�วีงจ้ะไม�รบกวีน
คนที่ี�ตกอัยู�ในอัารมณ์ ๓ อัย�าง ค่อั กลัวี ด้ีใจ้ และเสัียใจ้ ด้ังนั�นพระโยคาวีจ้รจ้ะใชี้อัารมณ์ ๓ อัย�างนี�มาชี�วียแก้
ควีามง�วีงก็ได้้ กล�าวีค่อัใชี้ควีามกลัวีต�อัควีามตาย ควีามด้ีใจ้ต�อัการได้้ฟัังธ์รรม และควีามเสัียใจ้ต�อัควีามที่่กข์
อัันเกิด้จ้ากการเวีียนวี�ายตายเกิด้ซึ้ึ�งไม�มีวีันสัิ�นสั่ด้มาเป็็นเคร่�อังชี�วีย (๑๔.๒๖-๒๗)
พระโยคาวีจ้รควีรฝึกสัมาธ์ิที่ำจ้ิตให้ต่�นอัยู�ตลอัด้เวีลา (๑๔.๒๘) ไม�ควีรนอันหลับเฉย ๆ เม่�อัยามที่ี� ๑ ผู้�าน
ไป็เข้าสัู�ยามที่ี� ๒ ควีรพักผู้�อันร�างกายด้้วียควีามมีสัติ โด้ยนอันตะแคงขวีา กำหนด้ในใจ้วี�าต่�นอัยู�เสัมอั พร้อัม
ที่ั�งกำหนด้แสังสัวี�างโด้ยใชี้ “อัาโลกยสัำชีฺยา” ในยามที่ี� ๓ ให้ล่กขึ�นเด้ินจ้งกรมสัลับกับการนั�ง เม่�อัข�มอัินที่รีย์
๙
ได้้แล้วีจ้ึงค�อัยฝึกสัมาธ์ิเพ่�อัควีามบริสั่ที่ธ์ิ�แห�งจ้ิตต�อัไป็โด้ยการตั�งสัติกำหนด้รู้อัาการที่่กอัย�างที่ั�งการนั�ง การเด้ิน
การย่น การดู้ และการพูด้ค่ย เพราะถู้ามีสัติจ้ด้จ้�อัอัยู�ที่ี�ที่วีารต�าง ๆ เหม่อันนายที่วีารบาลเอัาใจ้ใสั�ดู้แลป็ระตู
สัิ�งเลวีร้ายที่ั�งหลายก็จ้ะไม�อัาจ้มารบกวีนได้้ เหม่อันข้าศึกไม�อัาจ้รบกวีนเม่อังที่ี�ได้้รับการค่้มครอังอัย�างด้ี
(๑๔.๓๒-๓๖) แต�ถู้าไม�มีเกราะป็้อังกันค่อัสัติก็มักจ้ะถููกโจ้มตีโด้ยสัิ�งเลวีร้ายที่ั�งหลาย เพราะจ้ิตที่ี�ไม�มีสัติจ้ะขาด้
ที่ี�พึ�ง เหม่อันคนตาบอัด้ไม�มีผูู้้นำที่างเด้ินย�ำอัยู�บนที่างขร่ขระ (๑๔.๓๘-๓๙) ในเบ่�อังต้นสัติจ้ึงเป็็นสัิ�งจ้ำเป็็น
อัย�างมาก ด้ังนั�นขณะเด้ินจ้ึงควีรรู้วี�ากำลังเด้ิน ขณะย่นก็ควีรรู้วี�ากำลังย่นตลอัด้เวีลา (๑๔.๔๕)
เวีลาฝึกสัมาธ์ิควีรเล่อักที่ี�นั�งที่ี�นอันอัันเหมาะสัม ป็ราศจ้ากผูู้้คน และไม�มีเสัียงรบกวีน เพราะถู้าร�างกาย
สังัด้แล้วีก็ง�ายที่ี�จ้ะที่ำให้จ้ิตเกิด้ควีามสังบ ผูู้้มีราคะ (ควีามกำหนัด้รัก) ถู้าจ้ิตใจ้ไม�สังบก็ยากที่ี�จ้ะที่ำให้ร�างกาย
สังัด้ได้้ (๑๔.๔๖-๔๗) ในภาวีะเงียบสังัด้ จ้ิตที่ี�ไม�มีสัิ�งใด้มากระที่บก็อัาจ้สังบลงได้้ด้้วียควีามพยายามเพียง
เล็กน้อัยเหม่อันกอังไฟัด้ับมอัด้ลงเม่�อัไม�มีลมพัด้ ผูู้้มีจ้ิตใจ้เบิกบาน เป็็นอัยู�ง�าย ๆ และยินด้ีกับสัถูานที่ี�อัันเงียบสังบ
ป็ราศจ้ากผูู้้คน ไม�คล่กคลีกับผูู้้อั่�นย�อัมได้้ลิ�มรสัควีามสั่ขอัันเกิด้จ้ากควีามสังบ (๑๔.๔๙-๕๐) ในโลกนี�ผูู้้ใด้ที่ำจ้ิต
ให้สังบได้้และไม�ยินด้ีในที่วีันที่วีธ์รรม (โลกธ์รรมแป็ด้) เขาย�อัมรู้สัึกอัิ�ม สังบ และเศร้าใจ้กับชีาวีโลกที่ี�มีแต�
ควีามยึด้มั�นถู่อัมั�นและป็รารถูนาอัารมณ์ต�าง ๆ ถู้าเขายังยินด้ีในที่ี�วี�างเป็ล�า ไม�ยินด้ีในการเกิด้ขึ�นขอังกิเลสั มีจ้ิตใจ้
เบิกบาน ป็ระพฤติธ์รรมเร่�อัยไป็ เขาย�อัมได้้รับควีามป็่ติ ต�อัจ้ากนั�นก็จ้ะได้้รับควีามสั่ขอัันป็ระเสัริฐยิ�งกวี�า
สัมบัติขอังเที่วีด้า (๑๔.๕๑-๕๒)
๙ คำนี�เที่ียบกับบาลีค่อั “อัาโลกสััญญา” หมายถูึง ควีามสัำคัญในแสังสัวี�าง, กำหนด้หมายแสังสัวี�าง ค่อัตั�งควีามกำหนด้หมายวี�ากลางวีันไวี้ในใจ้
ให้เหม่อันกันที่ั�งในเวีลากลางวีันและกลางค่น เป็็นวีิธ์ีแก้ง�วีงอัย�างหนึ�ง (พระธ์รรมป็ิฎก ๒๕๔๖ : ๓๕๒)
