Page 156 - The Journal of the Royal Society of Thailand
P. 156
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที� ๔๙ ฉบัับัที� ๑ มกราคม-เมษาย์น ๒๕๖๗
146 พุุทธธรรมนำทางสู่่�นิรวาณกรณีศึึกษามหากาพุย์์เสู่านทรนันทะของอัศึวโฆษ
เม่�อัยังเวีียนวี�ายอัยู�ในสัังสัารวีัฏ ควีามหายนะมีชีราเป็็นต้นย�อัมบังเกิด้แก�สััตวี์โลก (๑๖.๗-๑๐) ควีามที่่กข์มีแหล�ง
กำเนิด้อัยู�ในร�างกายและจ้ิตใจ้ เหม่อันกับลมอัยู�ในอัากาศและน�ำอัยู�ในแผู้�นด้ิน ควีามที่่กข์จ้ึงเป็็นธ์รรมชีาติขอัง
ร�างกายและจ้ิตใจ้ เหม่อันกับควีามเหลวีเป็็นธ์รรมชีาติขอังน�ำ ควีามแข็งเป็็นธ์รรมชีาติขอังด้ิน ควีามเคล่�อันไหวี
เป็็นธ์รรมชีาติขอังลม และควีามร้อันเป็็นธ์รรมชีาติขอังไฟั (๑๖.๑๑-๑๒) ควีามที่่กข์ที่ี�เกิด้แก�ร�างกาย เชี�น
ควีามเจ้็บป็่วีย ควีามแก� ควีามหิวีกระหาย ควีามเป็่ยกชี่�น ควีามหนาวี สั�วีนควีามที่่กข์ที่ี�เกิด้แก�จ้ิตใจ้ เชี�น
ควีามเศร้าโศก ควีามไม�ยินด้ี ควีามโกรธ์ ควีามกลัวี (๑๖.๑๓) พระโยคาวีจ้รควีรกำหนด้รู้วี�าควีามที่่กข์เชี�นนี�เคย
มีแล้วีในอัด้ีตและจ้ะมีอัีกในอันาคต ที่ี�ใด้นามรูป็มีควีามเป็ลี�ยนแป็ลง ที่ี�นั�นย�อัมมีที่่กข์ แต�ถู้าหล่ด้พ้นจ้ากควีาม
เป็ลี�ยนแป็ลงไป็ได้้ ควีามที่่กข์ย�อัมไม�มีในป็ัจ้จ้่บัน และในอันาคตก็จ้ักไม�มีอัีกอัย�างแน�นอัน (๑๖.๑๔-๑๕)
๒. สมุทัย์ กิเลสัที่ั�งหลายอัันมีตัณหาเป็็นต้นนั�นเป็็นสัาเหต่แห�งที่่กข์ ไม�ใชี�ธ์รรมชีาติ เวีลา สัภาวีะ
โชีคชีะตา หร่อัควีามบังเอัิญ ควีามเป็็นไป็ขอังสััตวี์โลกเกิด้จ้ากโที่ษค่อักิเลสั ผูู้้ที่ี�มีกิเลสั ค่อั ราคะ โที่สัะ โมหะ
ตายแล้วีก็ต้อังเกิด้อัีก ในที่างตรงกันข้ามผูู้้ที่ี�ไม�มีราคะ โที่สัะ โมหะ ตายแล้วีหาเกิด้อัีกไม� การเกิด้ขอังสััตวี์
จ้ึงมีขึ�นเพราะอัำนาจ้แห�งกิเลสัด้ังกล�าวีข้างต้น (๑๖.๑๗-๑๙) ผูู้้มีราคกิเลสัครอับงำเกิด้มาย�อัมมีราคะแรงกล้า
ผูู้้มีโที่สักิเลสัครอับงำเกิด้มาย�อัมมีโที่สัะแรงกล้า สั�วีนผูู้้มีโมหกิเลสัครอับงำเกิด้มาย�อัมมีโมหะแรงกล้า (๑๖.๒๒)
ในชีาติใด้เขาหมด้สัิ�นกิเลสั ในชีาตินั�นเขาก็ไม�ต้อังกลับมาเกิด้อัีก (๑๖.๒๔) ด้ังนั�น ถู้าต้อังการหล่ด้พ้นจ้ากการเกิด้
เวีียนวี�ายตายเกิด้ก็จ้ะต้อังกำจ้ัด้กิเลสัให้หมด้ไป็ เพราะเม่�อัด้ับเหต่ได้้ ผู้ลก็เป็็นอัันด้ับไป็ด้้วียนั�นเอัง (๑๖.๒๕)
๓. นีิโรธ ควีามสัิ�นไป็แห�งที่่กข์จ้ะมีได้้ก็เพราะด้ับเหต่ค่อัการเกิด้ใหม� ที่ี�ใด้ไม�มีชีาติ ชีรา พยาธ์ิ และ
มรณะ ไม�ป็ระสับกับสัิ�งอัันไม�เป็็นที่ี�รัก ไม�สัูญเสัียสัิ�งที่ี�ตนต้อังการ และไม�พลัด้พรากจ้ากสัิ�งที่ี�ตนรัก ที่ี�นั�นจ้ัด้วี�า
เป็็นแด้นเกษมสัูงสั่ด้และไม�มีควีามหวีั�นไหวี (๑๖.๒๖-๒๗) เม่�อัหมด้สัิ�นกิเลสั พระโยคาวีจ้รผูู้้บริสั่ที่ธ์ิ�ย�อัม
เข้าถูึงนิรวีาณ ไม�ไป็สัู�แผู้�นด้ิน ที่้อังฟั้าหร่อัที่ิศน้อัยที่ิศใหญ� ย�อัมถูึงควีามสังบเพียงอัย�างเด้ียวี (๑๖.๒๙) เหม่อันกับ
ป็ระที่ีป็ที่ี�ด้ับเพราะสัิ�นเชี่�อัเพลิง หาได้้ไป็สัู�แผู้�นด้ิน ที่้อังฟั้า หร่อัที่ิศน้อัยที่ิศใหญ�ไม� ได้้แต�ถูึงควีามด้ับไป็
อัย�างเด้ียวี (๑๖.๒๘)
๔. มรรค อั่บายวีิธ์ีที่ี�จ้ะที่ำให้บรรล่ถูึงนิรวีาณก็ค่อัมรรค ป็ระกอับด้้วีย ๓ สั�วีน ได้้แก� ศีล ๓ สัมาธ์ิ ๒
และป็ัญญา ๓ ผูู้้ต้อังการเข้าถูึงนิรวีาณจ้ะต้อังใชี้มรรคนี�เที่�านั�น (๑๖.๓๐) ศีล ๓ ได้้แก� การที่ำด้ีที่างวีาจ้า
(สัมฺยกฺวีากฺกรฺม) การที่ำด้ีที่างกาย (สัมฺยกฺกายกรฺม) การป็ระกอับอัาชีีพที่ี�บริสั่ที่ธ์ิ� (สัทีฺ่ธ์อัาชีีวีนย) ๓ ข้อันี�เป็็น
เคร่�อังม่อัควีบค่มควีามป็ระพฤติและการกระที่ำกรรมต�าง ๆ สัมาธ์ิ ๒ ได้้แก� ควีามระลึกชีอับ (สัมฺยกฺสัฺมฺฤติ)
และควีามตั�งมั�นโด้ยชีอับ (สัมฺยกฺสัมาธ์ิ) ป็ัญญา ๓ ได้้แก� ควีามเห็นชีอับ (อัารฺยทีฺ่ฤษฺฏิ) ควีามด้ำริชีอับ
(อัารฺยวีิตรฺก) และควีามพยายามชีอับ (อัารฺยป็รากฺรม) ๓ ข้อันี�เป็็นไป็ในด้้านควีามรู้ ใชี้เป็็นเคร่�อังที่ำลายกิเลสั
ให้หมด้สัิ�นไป็ (๑๖.๓๑-๓๒)
ในอังค์ป็ระกอับขอังมรรคที่ั�ง ๓ สั�วีนนั�น ศีลจ้ะที่ำให้หน�อัขอังกิเลสังอักขึ�นไม�ได้้ สัมาธ์ิจ้ะสักัด้กั�น
กิเลสัเอัาไวี้ สั�วีนป็ัญญาจ้ะถูอันรากถูอันโคนกิเลสัโด้ยไม�เหล่อัเศษไวี้ ผูู้้ที่ี�เข้าใจ้มรรคมีอังค์ ๘ ย�อัมละกิเลสั
อัันเลวีร้ายซึ้ึ�งเป็็นสัาเหต่แห�งที่่กข์ และบรรล่ถูึงสัภาวีะอัันสังบสัูงสั่ด้ค่อันิรวีาณ ด้ังโศลกวี�า
