Page 157 - The Journal of the Royal Society of Thailand
P. 157
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่ี� ๔๙ ฉบัับัที่ี� ๑ มกราคม-เมษาย์นี ๒๕๖๗
รองศาสตราจารย์์ ดร.สำเนีีย์ง เลื่่�อมใส 147
เกฺฺลื่ศางฺกฺุรานีฺนี ปฺรตโนีติ ศีลื่ํ พีชางฺกฺุรานีฺ กฺาลื่ อิวีาติวีฺฤตฺตะ |
ศุเจา หฺิ ศีเลื่ ปุรุษสฺย์ โทษา มนีะ สลื่ชฺชา อิวี ธรฺษย์นีฺติ || ๑๖.๓๔ ||
ควีามวี�า ศีลไม�ที่ำให้หน�อัรากแห�งกิเลสังอักขึ�น เหม่อันฤดู้ที่ี�ไม�เหมาะสัมไม�ที่ำให้หน�อัขอังเมล็ด้พ่ชี
งอักขึ�น เพราะวี�าสัิ�งเลวีร้ายที่ั�งหลายเหม่อันกับละอัายที่ี�จ้ะโจ้มตีจ้ิตใจ้ขอังผูู้้ซึ้ึ�งตั�งอัยู�ในศีลอัันบริสั่ที่ธ์ิ�
เกฺฺลื่ศำสฺตุ วีิษฺกฺมฺภย์เต สมาธิรฺเวีคานีิวีาทฺริรฺมหฺโต นีทีนีำ |
สฺถุิเต สมาเธา หฺิ นี ธรฺษย์นีฺติ โทษา ภุชํคา อิวี มนีฺตฺรพทฺธาะ || ๑๖.๓๕ ||
ควีามวี�า อันึ�ง สัมาธ์ิย�อัมต้านที่านกิเลสัที่ั�งหลายได้้ เหม่อันภูเขาต้านที่านกำลังขอังแม�น�ำที่ี�ไหลเชีี�ยวี
ได้้ เพราะวี�าสัิ�งเลวีร้ายที่ั�งหลายไม�อัาจ้โจ้มตีผูู้้ที่ี�ตั�งอัยู�ในสัมาธ์ิ เหม่อันกับงูที่ี�ถููกมัด้ด้้วียมนตร์ไม�อัาจ้จู้�โจ้มใครได้้
ปฺรชฺญา ตฺวีเศเษณ นีิหฺนีฺติ โทษำสฺตีรทฺรุมานีฺปฺราวีฺฤษิ นีิมฺนีเควี |
ทคฺธา ย์ย์า นี ปฺรภวีนีฺติ โทษา วีชฺราคฺนีิเนีวีานีุสฺฤเตนี วีฺฤกฺฺษาะ || ๑๖.๓๖ ||
ควีามวี�า อันึ�ง ป็ัญญาย�อัมถูอันที่ำลายสัิ�งเลวีร้ายที่ั�งหลายโด้ยไม�เหล่อัเศษไวี้ เหม่อันแม�น�ำถูอันที่ำลาย
ต้นไม้ที่ี�เกิด้ใกล้ฝั�งในฤดู้ฝนหลาก สัิ�งเลวีร้ายที่ั�งหลายเม่�อัถููกเผู้าด้้วียไฟัค่อัป็ัญญาย�อัมไม�เกิด้ขึ�นอัีก เหม่อันต้นไม้
ที่ี�ถููกเผู้าด้้วียไฟัจ้ากสัายฟั้าไม�อัาจ้งอักขึ�นอัีก
(จ้อัห์นสัตัน, ๒๕๔๓ : ๑๘๖-๑๘๗)
การทำความเพุีย์รติามอริย์มรรค (อารฺย์มารฺค)
ในการที่ำควีามเพียรตามอัริยมรรคนั�นพระโยคาวีจ้รจ้ะต้อังมีค่ณธ์รรมต�อัไป็นี� ค่อั มีจ้ิตตั�งมั�น (ธ์ฺฤติ)
ซึ้่�อัตรง (อัารฺชีวี) มีควีามละอัาย (หฺริ) ไม�ป็ระมาที่ (อัป็ฺรมาที่) มีควีามเงียบสังบ (ป็ฺรวีิวีิกฺตตา) มีควีามมักน้อัย
(อัลฺเป็จฺ้ฉตา) ไม�ยินด้ีในโลกียวีิสััย (โลกป็ฺรวีฺฤตฺตารติ) และมีควีามอัด้ที่น (กฺษมา) (๑๖.๓๘) จ้ากนั�นควีรที่ำ
ควีามเข้าใจ้วี�า ที่่กขสััจ้เป็็นด้่จ้โรค สัม่ที่ัยสััจ้เป็็นด้่จ้สัาเหต่แห�งโรค นิโรธ์สััจ้เป็็นด้่จ้ควีามไม�มีโรค และมรรคสััจ้
เป็็นด้่จ้ยารักษาโรค (๑๖.๔๑) เม่�อัรู้จ้ักที่่กข์ เหต่เกิด้แห�งที่่กข์ และควีามด้ับที่่กข์ตามควีามเป็็นจ้ริงอัย�างนี�ก็จ้ะ
เข้าถูึงควีามสังบด้้วียมรรคได้้เอัง (๑๖.๓๙) และเม่�อัที่ำจ้ิตม่�งมั�นเพ่�อัการหยั�งรู้ควีามจ้ริงจ้นเห็นวี�านามรูป็มี
ควีามสัิ�นไป็เป็็นธ์รรมด้า เม่�อันั�นก็จ้ะเห็นแจ้้งสััจ้ธ์รรม เม่�อัเห็นแจ้้งสััจ้ธ์รรม ก็จ้ะหมด้ควีามยินด้ี (นนฺที่ิ)
เม่�อัหมด้ควีามยินด้ี ควีามกำหนัด้รัก (ราค) ก็จ้ะหมด้ไป็ด้้วีย จ้ากนั�นจ้ิตขอังเขาก็จ้ะถูึงควีามหล่ด้พ้น เม่�อัจ้ิต
หล่ด้พ้นแล้วีจ้ึงไม�มีกิจ้ที่ี�จ้ะต้อังที่ำอัีก (๑๖.๔๓-๔๕)
พระโยคาวีจ้รควีรพิจ้ารณาเล่อักเวีลา สัถูานที่ี� และอั่บายวีิธ์ีที่ี�เหมาะสัมแก�ตน (๑๖.๔๙) เชี�น ผูู้้มีราคจ้ริต
ก็ไม�ควีรเจ้ริญเมตตา แต�ควีรใชี้อัสั่ภนิมิตเป็็นเคร่�อังม่อัเพ่�อัให้จ้ิตมีควีามมั�นคง สั�วีนผูู้้มีโที่สัจ้ริตก็ไม�ควีรใชี้
อัสั่ภนิมิต แต�ควีรใชี้หลักเมตตา เพราะเมตตาจ้ะชี�วียให้จ้ิตสังบลงได้้ (๑๖.๕๙-๖๒) แต�ถู้าเป็็นผูู้้มีโมหจ้ริตจ้ะต้อัง
ใชี้หลักอัิที่ัป็ป็ัจ้จ้ยตา (ควีามไตร�ตรอังในเหต่และผู้ล) เพราะเป็็นที่างเด้ียวีที่ี�จ้ะที่ำให้จ้ิตสังบ (๑๖.๖๓) การเล่อัก
ใชี้เคร่�อังม่อัและอั่บายวีิธ์ีที่ี�เหมาะสัมจ้ะที่ำให้ได้้รับป็ระโยชีน์มากมายในเวีลาอัันสัมควีร สั�วีนการใชี้อั่บายวีิธ์ี
ที่ี�ผู้ิด้จ้ะนำมาแต�ควีามพินาศเที่�านั�น (๑๖.๖๗)
