Page 155 - The Journal of the Royal Society of Thailand
P. 155
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่ี� ๔๙ ฉบัับัที่ี� ๑ มกราคม-เมษาย์นี ๒๕๖๗
รองศาสตราจารย์์ ดร.สำเนีีย์ง เลื่่�อมใส 145
วีิตกฺเกฺี�ย์วีกฺับที�อย์ู�แลื่ะอาหฺาร ถู้ามีวีิตกเกี�ยวีกับที่ี�อัยู�และอัาหารวี�าในที่ี�แห�งนั�นมีอัาหารบริบูรณ์และ
มีควีามป็ลอัด้ภัยก็ควีรตัด้ควีามนึกคิด้นั�นเสัีย (๑๕.๔๒-๔๓) เพราะไม�มีที่ี�ใด้ในโลกที่ี�จ้ะมีแต�สั่ขอัย�างเด้ียวี ใน
เม่�อัฤดู้กาลยังหม่นเวีียนเป็ลี�ยนไป็ บางแห�งเย็น บางแห�งร้อัน บางแห�งมีโรค บางแห�งมีภัยอัันตราย โด้ยเฉพาะ
อัย�างยิ�ง ชีรา พยาธ์ิ และมรณะนับวี�าเป็็นภัยอัันยิ�งใหญ� ไม�มีที่ี�ใด้ในโลกที่ี�จ้ะไม�มีภัยด้ังกล�าวี (๑๕.๔๔-๔๖)
ร�างกายนี�ด้ำเนินไป็ที่ี�ใด้ ควีามที่่กข์ก็ติด้ตามไป็ที่ี�นั�น จ้ึงไม�มีที่ี�ใด้ที่ี�คนไป็แล้วีจ้ะไม�มีที่่กข์ ที่ี�ใด้คนยังมีกิเลสั
แผู้ด้เผู้า ที่ี�นั�นแม้จ้ะน�าร่�นรมย์ มีอัาหารสัมบูรณ์ก็ไม�นับวี�าเป็็นสัถูานที่ี�ที่ี�ด้ี (๑๕.๔๗-๔๘) เม่�อัพิจ้ารณาเห็นวี�า
ควีามที่่กข์เกิด้ขึ�นกับที่่กคน มีอัยู�ที่่กหนที่่กแห�ง และมีอัยู�ตลอัด้เวีลา จ้ึงไม�ควีรมีวีิตกเกี�ยวีกับที่ี�อัยู�และอัาหาร
(๑๕.๕๐)
วีิตกฺเกฺี�ย์วีกฺับควีามตาย์ ถู้ามีวีิตกวี�าไม�อัยากตายเพราะยังรักชีีวีิตก็ควีรพยายามกำจ้ัด้ควีามตริตรึกนึกคิด้
นั�นให้หมด้ไป็ ไม�ควีรไวี้ใจ้ชีีวีิตแม้แต�ขณะเด้ียวี ไม�ควีรคิด้วี�าตนยังมีเรี�ยวีแรงด้ีหร่อัยังหน่�มแน�น (๑๕.๕๑-๕๒)
เพราะควีามตายเป็็นด้่จ้เสั่อัร้าย สัามารถูสัังหารคนได้้ที่่กโอักาสัโด้ยไม�เล่อักวีัย (๑๕.๕๓-๕๔) ผูู้้รู้แจ้้งย�อัมเข้าใจ้
วี�าร�างกายมน่ษย์ป็ระกอับด้้วียมหาภูตรูป็ เป็รียบเหม่อันรังขอังงูที่ี�กำลังต�อัสัู้กัน (๑๕.๕๖) เพราะคนหายใจ้
เข้าแล้วีก็ต้อังหายใจ้อัอัก หลับแล้วีก็ต้อังต่�น ต่�นแล้วีก็ต้อังนอันหลับอัีก ถู้าไม�ที่ำอัย�างนี�ร�างกายก็อัาจ้ด้ับได้้
อัันตรายขอังร�างกายมีมาก เริ�มต้นตั�งแต�อัยู�ในครรภ์ควีามตายก็เฝ้าติด้ตามจ้อังล้างจ้อังผู้ลาญมาตลอัด้
(๑๕.๕๗-๕๙) ถูึงจ้ะมีควีามรู้และมีกำลังมากก็ไม�อัาจ้เอัาชีนะมันได้้ ไม�มีใครขัด้ขวีางควีามตายได้้ ไม�วี�าจ้ะใชี้
ควีามเป็็นเพ่�อัน การให้อัามิสั การที่ำลาย การลงที่ัณฑ์ หร่อัการนิ�งเฉยก็ตาม (๑๕.๖๐-๖๑)
กล�าวีโด้ยสัร่ป็ หลักในการกำจ้ัด้วีิตกให้หมด้ไป็ก็ค่อัการตั�งสัติกำหนด้ลมหายใจ้เข้าอัอัก (อัานาป็านสัติ)
พร้อัมกับใชี้ธ์รรมที่ี�เป็็นป็ฏิป็ักษ์ต�อัควีามนึกคิด้นั�น ๆ มาเป็็นเคร่�อังชี�วียในเวีลาที่ี�เหมาะสัม เหม่อันกับการใชี้ยา
บำบัด้โรคร้าย (๑๕.๖๔-๖๕) เม่�อัละกิเลสัที่ี�หยาบได้้แล้วีก็จ้ะต้อังละกิเลสัที่ี�ละเอัียด้ลงไป็อัีกเพ่�อัให้เกิด้
ควีามบริสั่ที่ธ์ิ�แก�จ้ิตใจ้และได้้รับควีามสังบในธ์รรม (๑๖.๖๗) เม่�อัชีำระจ้ิตใจ้ที่ี�ข่�นมัวีเพราะวีิตกให้หมด้จ้ด้แล้วี
จ้ิตก็จ้ะสังบเป็็นสัมาธ์ิ เหม่อันชี�างที่อังเผู้าที่อังที่ี�มีมลที่ินในเตาเผู้าแล้วีล้างน�ำบ�อัย ๆ ย�อัมได้้ที่อังคำบริสั่ที่ธ์ิ� เม่�อั
จ้ิตบริสั่ที่ธ์ิ�ก็จ้ะได้้รับอัภิญญาหร่อัควีามรู้ชีั�นสัูง สัามารถูสั�งกระแสัไป็ในที่ี�ต�าง ๆ ได้้ตามต้อังการ เหม่อันชี�างที่อัง
ได้้ที่อังบริสั่ที่ธ์ิ�มาแล้วีสัามารถูรังสัรรค์เคร่�อังป็ระด้ับชีนิด้ต�าง ๆ ได้้ตามควีามชีอับใจ้ (๑๕.๖๘-๖๙)
คำอธิบัาย์เร้�องอริย์สู่ัจั (อารฺย์สู่ติฺย์วฺย์าขฺย์าน)
เม่�อักำจ้ัด้กิเลสัที่ี�หยาบและละเอัียด้ได้้แล้วี พระโยคาวีจ้รย�อัมได้้บรรล่ฌาน ๔ และอัภิญญา ๕ ตามลำด้ับ
อัภิญญา ๕ ได้้แก� แสัด้งฤที่ธ์ิ�ได้้ รู้ควีามนึกคิด้ขอังผูู้้อั่�น ระลึกชีาติได้้ มีหูที่ิพย์ และมีตาที่ิพย์ (๑๖.๑-๒) จ้ากนั�น
ก็จ้ะสัามารถูป็ระคอังจ้ิตเพ่�อัละอัาสัวีกิเลสัที่ั�งป็วีง รวีมที่ั�งเข้าใจ้อัริยสััจ้ ๔ ค่อั ที่่กข์ สัม่ที่ัย นิโรธ์ และมรรค
(๑๖.๓-๔) ถู้ารู้แจ้้งอัริยสััจ้ ๔ ด้้วียป็ัญญาโด้ยชีอับและเอัาชีนะอัาสัวีกิเลสัที่ั�งป็วีงด้้วียการเจ้ริญภาวีนาก็จ้ะ
บรรล่ถูึงควีามสังบและไม�กลับมาเกิด้อัีก (๑๖.๕-๖) อััศวีโฆษได้้รจ้นาคำอัธ์ิบายเกี�ยวีกับอัริยสััจ้ ๔ ไวี้ด้ังนี�
๑. ทุกฺขํ์ การเกิด้เป็็นที่่กข์เพราะเป็็นมูลเหต่แห�งภัยพิบัติมีชีราเป็็นต้น ร�างกายเม่�อัเกิด้มาแล้วีก็ก�อัให้
เกิด้โรคและควีามตายตามมา การเกิด้ไม�วี�าในโลกมน่ษย์ ในภพภูมิเบ่�อังสัูงหร่อัเบ่�อังต�ำล้วีนแต�เป็็นที่่กข์
