Page 151 - The Journal of the Royal Society of Thailand
P. 151
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่ี� ๔๙ ฉบัับัที่ี� ๑ มกราคม-เมษาย์นี ๒๕๖๗
รองศาสตราจารย์์ ดร.สำเนีีย์ง เลื่่�อมใส 141
มาถูึงพระอัารามพระพ่ที่ธ์อังค์จ้ึงตรัสัสัอันวีิธ์ีป็ฏิบัติพระกัมมัฏฐานแก�พระนันที่ะอัย�างละเอัียด้ พระนันที่ะก็ได้้
ป็ลีกวีิเวีกไป็บำเพ็ญเพียรอัยู�ตามลำพัง ภิกษ่ที่ั�งหลายรู้เร่�อังแล้วีจ้ึงโจ้ษขานกันวี�าพระนันที่ะยอัมป็ระพฤติธ์รรม
เพราะอัยากได้้นางอััป็สัรเป็็นรางวีัล
ธรรมปฏิิบััติิเพุ้�อความหลุุดพุ้น
จ้ากศึกษาหลักธ์รรมในมหากาพย์เสานัทรนัันัทะพบวี�าอััศวีโฆษได้้บรรยายถูึงหัวีข้อัธ์รรมและหลักป็ฏิบัติ
ตามที่ี�พระพ่ที่ธ์อังค์ที่รงแนะนำพระนันที่ะตั�งแต�ต้นตามลำด้ับไวี้อัย�างน�าสันใจ้ด้ังนี�
ศีลื่แลื่ะกฺารสำรวีมอินีทรีย์์ (ศีเลื่นีฺทฺริย์ชย์)
๘
พระพ่ที่ธ์อังค์ตรัสัวี�าศีลเป็็นเคร่�อังรักษากายวีาจ้าให้เรียบร้อัย (๑๓.๑๐-๑๔) การลงม่อัป็ฏิบัติเพ่�อัให้
บรรล่ควีามหล่ด้พ้น ศีลจ้ะเป็็นที่ี�พึ�งและเป็็นเคร่�อังชีี�นำเหม่อันคนนำที่างในที่ี�กันด้าร ศีลเกิด้จ้ากการควีบค่ม
ตนเอังจ้นเป็็นนิสััย (๑๓.๒๗-๒๘) พระโยคาวีจ้ร (บรรพชีิตผูู้้บำเพ็ญเพียร) จ้ะต้อังรักษากายและวีาจ้าให้บริสั่ที่ธ์ิ�
ด้้วียการเลี�ยงชีีพที่ี�เหมาะกับสัมณเพศ งด้เวี้นอัาชีีพที่ี�ไม�เหมาะสัม ไม�สัะสัมสััตวี์เลี�ยง ข้าวีเป็ล่อักและเงินที่อัง
เลี�ยงชีีพด้้วียภิกขาจ้ารตามที่ี�ที่รงอัน่ญาตไวี้เที่�านั�น (๑๓.๑๐-๑๕) เหต่ที่ี�ที่รงสัอันให้บรรพชีิตเลี�ยงชีีพต�างจ้าก
ชีาวีบ้านก็เพราะชีีวีิตฆราวีาสัมีเหต่การณ์ให้ต้อังพบพานมากมายในแต�ละวีัน จ้ึงยากที่ี�จ้ะที่ำควีามเห็นขอัง
ตนให้บริสั่ที่ธ์ิ�ได้้ การมีชีีวีิตเกี�ยวีข้อังกับผูู้้อั่�นมาก ๆ จ้ะที่ำให้อัาชีีพขอังตนไม�บริสั่ที่ธ์ิ� ด้ังนั�น เม่�อัไม�มีอัาชีีพ
เกี�ยวีพันกับผูู้้อั่�นก็ไม�ต้อังกังวีลหร่อัเด้่อัด้ร้อันกับการกระที่ำขอังตน (๑๓.๒๕) ซึ้ึ�งผู้ลลัพธ์์ที่ี�ตามมาก็ค่อัจ้ะเกิด้
ควีามเบิกบานใจ้ (ป็ฺราโมทีฺ่ย) อัิ�มใจ้ (ป็ฺรีติ) มีจ้ิตตั�งมั�น (สัมาธ์ิ) และได้้บรรล่ควีามรู้แจ้้ง (ชีฺญาน) ในที่ี�สั่ด้
พระโยคาวีจ้รผูู้้มีจ้ิตตั�งมั�นจ้ะสัามารถูควีบค่มอัินที่รีย์ ๕ (ค่อั ตา หู จ้มูก ลิ�น กาย) ไม�ให้เป็็นไป็ตามอัารมณ์
ต�าง ๆ (๑๓.๓๐) อัินที่รีย์นี�นับวี�าอัันตรายและน�ากลัวีมาก เพราะอัาจ้ที่ำลายผูู้้เป็็นเจ้้าขอังได้้ตลอัด้เวีลาที่่กหน
ที่่กแห�ง ผูู้้ถููกอัินที่รีย์ที่ำร้ายย�อัมตกนรก ผูู้้ถููกอัินที่รีย์เบียด้เบียนย�อัมมีควีามที่่กข์ที่ั�งกายและใจ้ (๑๓.๓๒-๓๔)
สั�วีนผูู้้ที่ี�มีจ้ิตใจ้มั�นคงและสัวีมเสั่�อัเกราะค่อัสัติย�อัมสัามารถูควีบค่มอัินที่รีย์ ๕ ได้้ ด้ังตัวีอัย�างโศลกวี�า
นีิย์มาชิรสํสฺเถุนี ไธรฺย์กฺารฺมุกฺธาริณา |
นีิปตนีฺโต นีิวีารฺย์าสฺเต มหฺตา สฺมฺฤติวีรฺมณา || ๑๓.๓๗ ||
ควีามวี�า คนผูู้้มีกำลังมาก ผูู้้ย่นอัยู�ในสันามรบค่อัการควีบค่มตนเอัง ผูู้้ถู่อัธ์นูค่อัควีามมั�นคงแห�งจ้ิตใจ้
และสัวีมเสั่�อัเกราะค่อัสัติ ควีรจ้ะสักัด้กั�นลูกศรค่อัอัินที่รีย์ห้าเหล�านั�นให้ตกลงไป็
อินีฺทฺริย์าณามุปศมาทรีณำ นีิคฺรหฺาทิวี |
สุขํํ สฺวีปิติ วีาสฺเต วีา ย์ตฺร ตตฺร คโตทฺธวีะ || ๑๓.๓๘ ||
๘ ข้อัควีามต�อัไป็นี� ตัวีเลขในวีงเล็บที่ี�อัยู�ข้างหน้าจ้่ด้ ( . ) หมายถูึง ลำด้ับสัรรค สั�วีนตัวีเลขข้างหลังจ้่ด้ ( . ) หมายถูึง ลำด้ับโศลก ขอังมหากาพย์เสานัทรนัันัทะ
