Page 121 - The Journal of the Royal Society of Thailand
P. 121
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๙ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษาย์น ๒๕๖๗
รองศาสตราจารย์์ ดร.ชาย์ โพธิิสิตา 111
หลักฐานเอกสารเก่าที�ส์ดีเกี�ยวกับเร่�องราวของชาวก์ลาที�เข้ามีาค้าขายในประเทศไทยพับในสมีัย
รัชกาลที� ๓ แห่งกร์งรัตินโกสินทร� ในช่วงเวลาดีังกล่าวนี�มีีบันทึกของทางราชการใน พั.ศ. ๒๓๘๑ กล่าวถิ่ึง
การกักติัวพัวกพั่อค้าชาวก์ลา (ติ้องส้้) ที�ข้ามีาค้าขายในภาคเหน่อ เช่น เชียงใหมี่ ติาก สวรรคโลก กำแพังเพัชร
ติ่อมีาในสมีัยรัชกาลที� ๔ แห่งกร์งรัตินโกสินทร�ก็มีีเอกสารที�บันทึกเร่องราวเกี�ยวกับก์ลา (ไมี่ระบ์ พั.ศ.) ว่า
เจ้าเมี่องในภาคอีสาน ๓ หัวเมี่อง ค่อ ร้อยเอ็ดี ส์วรรณภ้มีิ และขอนแก่น ไดี้ยึดีโคเก่อบ ๖๐๐ ติัว ที�ชาวก์ลา
ซ่�อจากเมี่องเหล่านี� เร่�องนี�เป็นเหติ์ให้พัระบาทสมีเดี็จพัระจอมีเกล้าเจ้าอย้่หัวมีีพัระบรมีราชโองการให้เจ้าเมี่อง
เหล่านั�นชดีใช้ราคาโคแก่ชาวก์ลา โดียให้ขายโคค่นให้แก่เจ้าของเดีิมีหร่อขายให้ใครก็ไดี้ แล้วนำเงินมีาค่นให้
พั่อค้าก์ลา ซึ�งขณะนั�นรออย้่ที�กร์งเทพัฯ แติ่เจ้าเมี่องทั�ง ๓ ดีำเนินการช้ามีาก ทางกร์งเทพัฯ จึงติ้องจ่ายเงินให้
ชาวก์ลาไปก่อน เป็นเงิน ๒,๗๖๒.๕๐ บาท แล้วให้เจ้าเมี่องทั�ง ๓ ค่นเงินให้ทางกร์งเทพัฯ โดียไมี่ชักช้า
เหติ์การณ�เกี�ยวกับก์ลาที�ร้อยเอ็ดี ส์วรรณภ้มีิ และขอนแก่น เกิดีขึ�นไมี่นานก่อนที�รัฐบาลสยามีและ
ทางอังกฤษจะทำสนธุ์ิสัญ่ญ่าเบาว�ริง เหติ์การณ�นี�ทำให้เจ้าหน้าที�ทางกร์งเทพัฯ สงสัยว่า พัมี่า-อังกฤษ (ติอนนั�น
พัมี่าติกเป็นเมี่องขึ�นของอังกฤษแล้ว และพัลเมี่องของพัมี่าก็ถิ่่อว่าเป็นคนในบังคับของอังกฤษ) มีีเจตินาอะไร
ซ่อนอย้่เบ่�องหลังการค้าของชาวก์ลาหร่อไมี่ จึงสั�งเจ้าเมี่องติ่าง ๆ มีิให้ขายโคกระบ่อให้แก่ชาวติ่างชาติิ
พั่อค้าชาวก์ลาที�เดีินทางเข้ามีาค้าขายในภาคอีสานนั�น เดีินทางกันเป็นกล์่มีขนาดีเล็กบ้าง ใหญ่่บ้าง
ติั�งแติ่ประมีาณ ๑๐-๒๐ คน ไปจนถิ่ึงหลายสิบคนก็มีี กล์่มีพั่อค้าเหล่านี�เดีินเท้าเร่ขายสินค้าไปติามีหมี้่บ้าน
บางกล์่มีก็ใช้โคติ่าง บางกล์่มีก็ใช้เกวียน บรรท์กสินค้าเดีินทางกันเป็นขบวนคาราวาน ค�ำไหนนอนนั�น หร่อไมี่ก็
พัักนอนติามีศาลาวัดี ในการเดีินทางเข้ามีาแติ่ละเที�ยวใช้เวลานานหลายเดี่อนหร่อเป็นปีก็มีี ถิ่้าขายสินค้าที�นำ
เข้ามีาหมีดีแล้ว ก็ซ่�อสินค้าที�เห็นว่าน่าสนใจจากชาวบ้านในท้องถิ่ิ�น เร่ขายติ่อไปเร่�อย ๆ ติอนกลับบ้านในพัมี่าก็
ซ่�อสินค้าจากไทยนำกลับไปขายดี้วย
สินค้าที�ชาวก์ลานำเข้ามีาขายมีีหลายอย่าง แติ่ส่วนมีากจะเป็นของใช้ทั�วไป อาทิ ผ่้าไหมีนานาชนิดี
ไหมีดีิบ ดีาบ มีีดี เคร่�องเงิน เคร่�องเขิน ขันทองเหล่อง เติ้าป้น แอบ (กล่องใส่ยาเส้น) ขันทองเหล่อง สีย้อมีผ่้า
กระจก อัญ่มีณี สร้อย แหวน ทับทิมี เข็มีเย็บผ่้า กรรไกร ขี�ผ่ึ�ง ระฆัังกังสดีาล ฆั้อง การซ่�อขายโดียมีาก
ใช้เงินติราเป็นส่�อกลางในการซ่�อขาย โดียใช้เงินของสยามี ซึ�งเป็นเงินเหรียญ่บาท หร่อไมี่ก็ใช้เงินแท่ง
ในสมีัยรัชกาลที� ๕ แห่งกร์งรัตินโกสินทร� การค้าขายกับติ่างประเทศเติิบโติมีากขึ�น ชาวก์ลาที�เข้ามีา
ค้าขายในภาคอีสานก็มีีจำนวนมีากขึ�นดี้วย เน่�องจากไดี้รับความีสะดีวกอันเป็นผ่ลมีาจากสนธุ์ิสัญ่ญ่าเบาว�ริง
ซึ�งมีีผ่ลบังคับใช้แล้วติั�งแติ่สมีัยรัชกาลที� ๔ แห่งกร์งรัตินโกสินทร� สินค้าที�ชาวก์ลานิยมีซ่�อกลับไปขายที�บ้านเดีิมี
ของตินมีักเป็นสัติว�ใหญ่่ เช่น ช้าง วัว ควาย มี้า (จำนวนน้อย) รวมีทั�ง งาช้าง เขาสัติว� ไหมี
ในประเทศไทยเองโคและกระบ่อก็เป็นสินค้าที�มีีความีติ้องการในชนบทภาคกลางมีากขึ�น เน่�องจากใน
ช่วงเวลาหลังจากที�สยามีไดี้ทำสนธุ์ิสัญ่ญ่าเบาว�ริงกับอังกฤษแล้ว ข้าวเป็นสินค้าส่งออกที�สำคัญ่ ทำให้ชาวนา
ติ้องการโคและกระบ่อเป็นแรงงานในการปล้กข้าวเพั่�อขายมีากขึ�น ชาวก์ลาจำนวนมีากหันมีาค้าขายโคและ
กระบ่อที�ซ่�อจากท้องถิ่ิ�นติ่าง ๆ ของภาคอีสาน แล้วติ้อนลงไปขายในภาคกลางเที�ยวละเป็นร้อย ๆ ติัว การเดีินทาง
ของขบวนพั่อค้าชาวก์ลา มีักจะมีีหัวหน้าหร่อผ่้้นำที�มีีความีสามีารถิ่ ซึ�งในภาษาอีสานเรียกว่า “นายฮิ้อย”
หมีายถิ่ึง บ์คคลที�มีีความีสามีารถิ่ในการค้าขาย ไมี่ว่าจะเป็นการค้าขายสินค้าอะไรก็ติามี
