Page 46 - วารสาร 48-1
P. 46
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๘ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม–เมษายน ๒๕๖๖
36 ลัักษณะเด่่นของบทพรรณนาธรรมชาติิในมหากาพย์์พุทธจริติของอัศวโฆษ
ขณะที�พระมีุนีเสด่็จ้ออกจ้ากเมีืองไวศาลัีเพื�อทรงเข้าสู่นิรวาณนั�น เมีืองไวศาลัี
เป็นเห็มีือนกับท้องฟั้าถึูกปกคลัุมีด่้วย่ความีมีืด่เพราะเกิด่สุริยุ่ปราคา โด่ย่ไมี่สด่ใส
ด่ังเด่ิมี (สรรคที� ๒๕/๑) เมีืองนั�นมีีความีเศร้าห็มีองเห็มีือนแผู้่นด่ินมีีข้าวกลั้าเห็ี�ย่วแห็้ง
เพราะฝีนขาด่ช่วงในฤดู่ศรัท (สรรคที� ๒๕/๕)
ธรรมีชาติิเงีย่บสงัด่วังเวง ฝีูงนกไมี่ส่งเสีย่งร้อง ติ่างพากันจ้ับนิ�งไมี่เคลัื�อนไห็ว
(สรรคที� ๒๕/๕๙) เห็ลั่ารุกขชาติิ โด่ย่ปกติิจ้ะปลัิด่ปลัิวด่อกช่อเพราะสาย่ลัมีพัด่พลัิ�ว
แติ่ขณะนั�นกลัับห็ยุ่ด่นิ�งแลัะสลััด่ใบที�ไร้สีสันร่วงห็ลั่นสู่พื�นด่ิน (สรรคที� ๒๕/๖๐)
เมีื�อพระมีห็ามีุนีเสด่็จ้เข้าสู่นิรวาณพื�นปฐพีสั�นสะเทือน แลัะลัูกไฟัจ้ำานวนมีาก
ติกลังมีาจ้ากท้องฟั้า (สรรคที� ๒๖/๙๒) ไฟัที�ไมี่มีีเชื�อแลัะไมี่มีีลัมีพัด่ก็ลัุกโชติิช่วง
เผู้าไห็มี้ไปทุกทิศ (สรรคที� ๒๖/๙๓) อัสนีบาติฟัาด่ลังมีาพร้อมีกับสะเก็ด่ไฟั (สรรคที�
๒๖/๙๔) พายุ่พัด่โห็มีกระห็นำ�า เถึาวัลัย่์กระจุ้ย่กระจ้าย่ แลัะฟัุ้งติลับไปด่้วย่ฝีุ่นธุลัี
(สรรคที� ๒๖/๙๕) พระจ้ันทร์ไมี่ส่องแสงนวลักระจ้่างเช่นทุกครั�ง แติ่มีีแสงสลััว ๆ
(สรรคที� ๒๖/๙๖) ความีมีืด่มีิด่แผู้่ปกคลัุมีไปทั�วทุกทิศ (สรรคที� ๒๖/๙๗) สาย่นำ�า
ทั�งห็ลัาย่กลัาย่เป็นสาย่นำ�าที�เด่ือด่ไห็ลัท่วมีท้น (สรรคที� ๒๖/๙๗) ติ้นสาลัะโน้มีกิ�งแลัะ
โปรย่ด่อกที�เบ่งบานนอกฤดู่กาลัลังบนพระพุทธสรีระ (สรรคที� ๒๖/๙๘)
(จ้อห็์นสติัน, ๒๕๖๔ : ๓๖๕, ๓๖๙, ๓๘๑)
๔. บทพรรณนาธรรมชาติิกับภาพสะท�อนบริบทวิถุีชีวิติในย์ุคสมัย์ของอัศวโฆษ
กวีนิพนธ์ที�ได่้รับการย่กย่่องให็้มีีคุณค่าเชิงวรรณคด่ีนั�นเป็นสิ�งสะท้อนสภาพชีวิติมีนุษย่์
ได่้อย่่างชัด่เจ้น โด่ย่เฉพาะวรรณคด่ีสันสกฤติสะท้อนภาพชีวิติแลัะภูมีิปัญญาของชาวอินเด่ีย่ทั�ง
ศิลัปวิทย่าการ ขนบธรรมีเนีย่มีประเพณีจ้ำานวนมีาก รวมีทั�งความีคิด่เห็็นทุกประการที�เกิด่ขึ�นในอินเด่ีย่
ด่้วย่ (กรุณา–เรืองอุไร กุศลัาสัย่, ๒๕๕๐ : ๒๗๔) กลั่าวเฉพาะมหากาพย์พุทธจริตนับว่าเป็นกวีนิพนธ์
เรื�องเด่่นที�สุด่ของอัศวโฆษ นอกจ้ากเป็นคัมีภีร์ศาสนาพรรณนาพระพุทธประวัติิไว้อย่่างแจ้่มีแจ้้งติั�งแติ่
พระพุทธองค์ประสูติิจ้นปรินิพพานแลั้ว สภาพสังคมีแลัะวิถึีชีวิติของผูู้้คนซ์ึ�งลั้วนสัมีพันธ์กับธรรมีชาติิ
ก็เป็นสิ�งที�สะท้อนให็้เห็็นในมีห็ากาพย่์พุทธจ้ริติอย่่างน่าพินิจ้พิเคราะห็์ด่้วย่ (เจ้าธรี, ๒๕๔๔ : ๒๗)
