Page 51 - วารสาร 48-1
P. 51
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๘ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม–เมษายน ๒๕๖๖
รองศาสตราจารย์์ ดร.สำาเนีีย์ง เลื่่�อมใส 41
อคฺรามฺย์มนฺนำ สลัิเลั ปฺรร้ฒํำ ปรฺณานิ โติย์ำ ผู้ลัม้ลัเมว |
ย์ถุาคมำ วฺฤติฺติิริย์ำ มุนีนำา ภินฺนาสฺติุ เติ เติ ติปสำา วิกลัฺปาะ || ๗.๑๔ ||
อาห็ารที�ไมี่ได่้ปลัูกซ์ึ�งเกิด่ในนำ�า ใบไมี้ นำ�า ผู้ลัไมี้ แลัะรากไมี้นั�นเองเป็นเครื�องเลัี�ย่งชีพของ
ฤาษีทั�งห็ลัาย่ติามีที�ปรากฏิในคัมีภีร์ ส่วนวิธีบำาเพ็ญติบะนั�นมีีลัักษณะแติกติ่างกันไป
อุญฺฺเฉน ชีวนฺติิ ขคา อิวานฺเย์ ติฺฤณานิ เกจินฺมฺฤควจฺจรนฺติิ |
เกจิทฺภุชงฺไคะ สห วรฺติย์นฺติิ วลัฺมีกภ้ติา วนมารุเติน || ๗.๑๕ ||
ฤาษีบางพวกเป็นอยู่่ด่้วย่อาห็ารที�เก็บเอาจ้ากพื�นเห็มีือนกับนก บางพวกเคี�ย่วกินห็ญ้าเห็มีือน
กับกวาง บางพวกใช้ชีวิติอยู่่ร่วมีกับงูเห็มีือนกับเป็นจ้อมีปลัวกที�อยู่่ร่วมีกับลัมีในป่า
(จ้อห็์นสติัน, ๒๕๖๔ : ๑๕๒)
อนึ�ง มีีข้อสังเกติว่าธรรมีชาติิที�สะท้อนภาพวิถึีชีวิติของผูู้้คนชาวเมีืองในมหากาพย์พุทธจริต
ธรรมีชาติิเป็นศูนย่์กลัางกิจ้กรรมีการพักผู้่อนห็ย่่อนใจ้ของผูู้้คนชาวเมีือง ซ์ึ�งทุกคนที�มีีจ้ิติใจ้เป็นกุศลั
ได่้ร่วมีกันสร้างสถึานที�วนอุทย่าน เทวาลััย่ สถึานที�สำาคัญทางศาสนา แลัะสถึานที�ใช้ประโย่ชน์ร่วมีกัน
ของชาวเมีืองคลั้าย่กับสวนสาธารณะ วนอุทย่านภาย่ในเมีืองนี�จ้ึงเป็นศูนย่์กลัางของชีวิติชาวเมีือง
เป็นสถึานที�ถึูกจ้ัด่แติ่งประด่ับประด่าอย่่างด่ี งด่งามีน่าชมี ด่ังที�อัศวโฆษพรรณนาบ้านเมีืองกปิลัวาสติุ
ในสรรคที� ๒ ความีติอนห็นึ�งกลั่าวว่า “ในราชอาณาจ้ักรนั�นบุคคลัผูู้้ฝีักใฝี่ในธรรมีทั�งห็ลัาย่ย่ังได่้ช่วย่กัน
สร้างอุทย่าน เทวาลััย่ อาศรมี บ่อนำ�า ที�ด่ื�มีนำ�าสาธารณะ สระโบกขรณี แลัะสวนป่า เห็มีือนกับเคย่เห็็น
สวรรค์มีาแลั้วด่้วย่ติาตินเอง” (จ้อห็์นสติัน, ๒๕๖๔ : ๖๑)
บทสรุป
การศึกษาเรื�องลัักษณะเด่่นของบทพรรณนาธรรมีชาติิในมหากาพย์พุทธจริตของอัศวโฆษ
พบว่ากวีนำาธรรมีชาติิมีาใช้สร้างสรรค์บทพรรณนาเชื�อมีโย่งกับเนื�อห็าติ่าง ๆ ได่้อย่่างงด่งามีน่าประทับใจ้
โด่ย่เฉพาะเมีื�อมีีการใช้ธรรมีชาติิเพื�อเปรีย่บเทีย่บให็้เห็็นพระคุณลัักษณะแลัะอุปนิสัย่ของพระพุทธเจ้้า
นับแติ่ครั�งเป็นเจ้้าชาย่เป็นติ้นมีา ซ์ึ�งอัศวโฆษให็้ความีสำาคัญอย่่างย่ิ�ง เพราะพบว่ามีีความีเปรีย่บใน
เนื�อห็าส่วนนี�มีากถึึง ๓๒ กลัุ่มี บทพรรณนาธรรมีชาติิในเรื�องย่ังช่วย่เสริมีสร้างความีน่ารื�นรมีย่์ แลัะ
ขับเน้นอารมีณ์โศกเศร้าสะเทือนใจ้ได่้อย่่างเข้มีข้น อนึ�ง การศึกษาประเด่็นเรื�องบทพรรณนาธรรมีชาติิ
ในมหากาพย์พุทธจริตนี� ไมี่เพีย่งพบว่าบทพรรณนาธรรมีชาติิเป็นองค์ประกอบทางวรรณศิลัป์ที�โด่ด่เด่่น
เท่านั�น ห็ากย่ังพบว่าบทพรรณนาธรรมีชาติิได่้สะท้อนให็้เห็็นวิถึีชีวิติของผูู้้คนในสังคมีในยุ่คสมีัย่ของกวี
ไว้ด่้วย่อย่่างชัด่เจ้น
