Page 45 - วารสาร 48-1
P. 45
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๘ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม–เมษายน ๒๕๖๖
รองศาสตราจารย์์ ดร.สำาเนีีย์ง เลื่่�อมใส 35
ย่ืนเบีย่ด่เสีย่ด่กันที�ห็น้าติ่างเพื�อชมีโฉมีพระกุมีาร มหากาพย์พุทธจริต สรรคที� ๓/๑๙ พรรณนาภาพ
ติอนนี�ว่า “ใบห็น้าที�เห็มีือนด่อกบัวของห็ญิงทั�งห็ลัาย่ที�โผู้ลั่ออกมีาทางห็น้าติ่าง แลัะที�มีีติ่างห็ูกระทบกัน
ไปมีา ปรากฏิเห็มีือนด่อกบัวทั�งห็ลัาย่ที�ประด่ับอยู่่บนปราสาท” (จ้อห็์นสติัน, ๒๕๖๔ : ๗๗) แลัะ
กลั่าวเน้นย่ำ�าอีกครั�งในสรรคที� ๓/๒๑ ว่า “ใบห็น้าของห็ญิงผูู้้สูงส่งทั�งห็ลัาย่ ผูู้้มีีติ่างห็ูแนบชิด่ติิด่ที�แก้มี
ของกันแลัะกันเพราะความีแคบของห็น้าติ่าง ปรากฏิเห็มีือนกับกลัุ่มีของด่อกบัวถึูกมีัด่ไว้ด่้วย่กัน”
(จ้อห็์นสติัน, ๒๕๖๔ : ๗๘)
ในสรรคที� ๗ การเสด่็จ้เข้าสู่ป่าบำาเพ็ญติบะของพระกุมีารสรรวารถึสิทธะ ฉากธรรมีชาติิ
รอบด่้านเติ็มีไปด่้วย่ความีงด่งามีสุขสงบ เนื�อเรื�องกลั่าวว่าพระกุมีารเสด่็จ้เข้าไปย่ังอาณาเขติอันเป็น
ที�อยู่่ของกวาง แลัะมีีนกยู่งที�ส่งเสีย่งร้องด่้วย่ความีสุขใจ้ บริเวณนั�นมีีฝีูงโคที�เห็็นพระกุมีารก็เกิด่ความี
ป่ติิย่ินด่ี ส่วนในสรรคที� ๑๒/๑๒๑ เมีื�อพระองค์ติั�งปณิธานที�จ้ะบำาเพ็ญเพีย่รเพื�อบรรลัุพระสัมีโพธิญาณ
สถึานที�แห็่งนั�นคือโคนติ้นไมี้ให็ญ่อันสะอาด่บริสุทธิ�แลัะบริเวณโด่ย่รอบก็มีีความีเงีย่บสงบ ฝีูงเนื�อ
แลัะนกก็ไมี่ส่งเสีย่งรบกวน แลัะติ้นไมี้ทั�งห็ลัาย่ในป่าแมี้จ้ะถึูกลัมีพัด่ก็มีิได่้ส่งเสีย่งรบกวนเช่นเด่ีย่วกัน
(จ้อห็์นสติัน, ๒๕๖๔ : ๒๖๙)
๓. บทพรรณนาธรรมชาติิกับการสร�างภาวะความโศก
อารมีณ์โศกเป็นจุ้ด่กำาเนิด่กวีนิพนธ์อินเด่ีย่ ด่ังที�นักวรรณคด่ีสันสกฤติมีักกลั่าวถึึงติำานาน
นกกระเรีย่นกับฤษีวาลัมีีกิในรามายณะ พาลักัณฑิ์ ว่าเป็นจุ้ด่สะเทือนอารมีณ์การเกิด่ขึ�นของ
คำาประพันธ์ที�มีีท่วงทำานองขึ�นมีาแลัะมีีความีไพเราะ วาลัมีีกิเองมีีฐานะเป็นอาทิกวีห็รือกวีคนแรก
สิ�งที�วาลัมีีกิรับรู้จ้ากเห็ติุการณ์สะเทือนใจ้คือภาวะโศก อันมีีสาเห็ติุจ้ากการพลััด่พรากของนกกระเรีย่น
สองผู้ัวเมีีย่ วาลัมีีกิรับรู้ความีทุกข์โศกในลัักษณะที�เป็นสภาพธรรมีด่าของโลัก ซ์ึ�งคือความีทุกข์ของ
เพื�อนร่วมีโลักอันเป็นลัักษณะที�สากลั (กุสุมีา รักษมีณี, ๒๕๔๙ : ๑๔๕–๑๔๗) ในมหากาพย์พุทธจริต
บทพรรณนาธรรมีชาติิกับการสร้างภาวะความีโศกก็เป็นลัักษณะเด่่นอีกประการห็นึ�ง
ในฉากสำาคัญอัศวโฆษนำาธรรมีชาติิมีาสัมีผู้ัสอารมีณ์ให็้เกิด่ความีสะเทือนใจ้ ด่ังเช่นวาระ
การเสด่็จ้ด่ับขันธปรินิพพาน เมีื�อพระพุทธเจ้้าติัด่สินพระทัย่ปลังอายุ่สังขารในโลัก ธรรมีชาติิแสด่ง
สภาวะทั�งห็ด่ห็ู่ เห็งาห็งอย่ ความีนิ�งปกคลัุมีเช่นเด่ีย่วกับธรรมีชาติิที�ขาด่สีสันไมี่มีีความีน่าอภิรมีย่์
ติรงกันข้ามีกับเนื�อเรื�องครึ�งแรกที�ธรรมีชาติิมีีสีสันงด่งามี แลัะเมีื�อพระพุทธเจ้้าปรินิพพานก็บังเกิด่
ความีวิปริติแปรปรวนไปติามีลัำาด่ับ มหากาพย์พุทธจริตติั�งแติ่สรรคที� ๒๕ ถึึงสรรคที� ๒๗ ไลั่เรีย่ง
บรรย่ากาศที�เกิด่จ้ากสภาวะธรรมีชาติิด่้วย่ลัักษณะด่ังติ่อไปนี�
