Page 242 - 47-2
P. 242
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
232 จากตราตำาแหน่่งสู่่่เคร่�องหมายราชการ
กระทรวงการคลีัง ใช้้ตราน่กวายุภ้กษ์เป็น่ตราประจำากระที่รวง โดียมัีที่ี�มัาจากตรา
ปักษาวายุภ้กษ์ ตราตำาแหน่่งของพระยาราช้ภ้กดีี เจ้ากรมัพระคัล้งมัหาสมับ้ติใน่กฎหมัายตราสามัดีวง
ใน่ร้ช้สมั้ยพระบาที่สมัเดี็จพระจุลจอมัเกล้าเจ้าอยู่ห้วโปรดีเกล้าฯ ให้ต้�งกระที่รวงพระคัล้งมัหาสมับ้ติขึ�น่
ตำาแหน่่งเสน่าบดีีใช้้ตราสุริยมัณ์ฑ์ล ยกเลิกตราปักษาวายุภ้กษ์ และใช้้มัาจน่ถึึงเปลี�ยน่แปลงการปกคัรอง
ร้ฐมัน่ตรีว่าการกระที่รวงพระคัล้งมัหาสมับ้ติย้งไดี้ร้บพระราช้ที่าน่ตราสุริยมัณ์ฑ์ลเป็น่ตราตำาแหน่่ง
จน่กระที่้�งใน่ พ.ศ. ๒๔๗๖ กระที่รวงพระคัล้งมัหาสมับ้ติจึงเปลี�ยน่เป็น่กระที่รวงการคัล้งและไดี้ใช้้
ตราน่กวายุภ้กษ์มัาเป็น่ตราประจำากระที่รวง
กระทรวงการต่างปัระเทศ ใช้้ตราบ้วแก้วเป็น่ตราประจำากระที่รวง โดียมัีที่ี�มัาจากตรา
ตำาแหน่่งเสน่าบดีีพระคัล้งหร่อโกษาธิบดีี ซึ่ึ�งบ้งคั้บบ้ญช้ากรมัที่่าที่ี�ดีูแลการคั้าต่างประเที่ศดี้วย ใน่ร้ช้สมั้ย
พระบาที่สมัเดี็จพระจุลจอมัเกล้าเจ้าอยู่ห้วโปรดีเกล้าฯ ให้แยกราช้การดี้าน่การคัล้งออกจากกรมัที่่า
ตราบ้วแก้วไดี้ใช้้เป็น่ตราตำาแหน่่งกรมัที่่า และเมั่�อโปรดีเกล้าฯ ให้ต้�งกระที่รวงขึ�น่ ๑๒ กระที่รวง
กรมัที่่ายกฐาน่ะเป็น่กระที่รวงการต่างประเที่ศ เสน่าบดีีกระที่รวงการต่างประเที่ศไดี้ร้บพระราช้ที่าน่
ตราตำาแหน่่งเป็น่ตราบ้วแก้ว และใช้้เป็น่ตรากระที่รวงมัาถึึงปัจจุบ้น่
กระทรวงเกษตรแลีะสู่หกรณ์ ใช้้ตราพระพิรุณ์ที่รงน่าคัเป็น่ตราประจำากระที่รวง ซึ่ึ�งเป็น่ตรา
๑ ใน่ ๙ ดีวงที่ี�เจ้าพระยาพลเที่พ เสน่าบดีีกรมัน่าใช้้เป็น่ตราตำาแหน่่งต้�งแต่สมั้ยอยุธยาและเป็น่ตรา
ตำาแหน่่งเสน่าบดีีกระที่รวงเกษตรพาณ์ิช้ยการ เมั่�อพระบาที่สมัเดี็จพระจุลจอมัเกล้าเจ้าอยู่ห้ว
โปรดีเกล้าฯ ให้ต้�งกระที่รวงเกษตรพาณ์ิช้ยการขึ�น่เมั่�อ พ.ศ. ๒๔๓๕ หล้งเปลี�ยน่แปลงการปกคัรองใน่
พ.ศ. ๒๔๗๕ มัีการต้�งกระที่รวงเศรษฐการขึ�น่ใน่ พ.ศ. ๒๔๗๖ โดียให้มัีอำาน่าจหน่้าที่ี�เกี�ยวก้บการเกษตร
ตราพระพิรุณ์ที่รงน่าคัจึงถึูกน่ำามัาใช้้เป็น่ตราตำาแหน่่งร้ฐมัน่ตรีว่าการกระที่รวงเศรษฐการ และกล้บมัา
เป็น่ตราประจำาตำาแหน่่งร้ฐมัน่ตรีว่าการกระที่รวงเกษตราธิการตามัเดีิมัใน่ พ.ศ. ๒๔๗๗ เมั่�อมัีการต้�ง
กระที่รวงเกษตราธิการขึ�น่อีก และต่อมัาใช้้เป็น่ตราประจำากระที่รวง
ใน่ พ.ศ. ๒๕๕๒ ไดี้มัีประกาศสำาน่้กน่ายกร้ฐมัน่ตรีกำาหน่ดีเคัร่�องหมัายราช้การของกระที่รวง
เกษตรและสหกรณ์์ โดียระบุว่า ตราพระพิรุณ์ที่รงน่าคัเป็น่ตราประจำากระที่รวงเกษตรและสหกรณ์์
และเป็น่ตราประจำาตำาแหน่่งร้ฐมัน่ตรีว่าการกระที่รวงเกษตรและสหกรณ์์ดี้วย (ราช้กิจจานุ่เบกษา
เล่มั ๑๒๗, ๒๕๕๓ : ๒๕-๒๖) จน่กระที่้�งใน่ พ.ศ. ๒๕๖๕ กระที่รวงเกษตรและสหกรณ์์ไดี้กำาหน่ดี
ภาพเคัร่�องหมัายราช้การใหมั่ โดียย้งคังใช้้ตราพระพิรุณ์ที่รงน่าคัตามัเดีิมั แต่มัีการปร้บเปลี�ยน่รูปแบบ
เล็กน่้อยโดียเพิ�มัข้อคัวามัช้่�อกระที่รวงที่้�งภาษาไที่ยและภาษาอ้งกฤษไว้ใน่ขอบรอบน่อกวงกลมัดี้วย
