Page 244 - 47-2
P. 244
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
234 จากตราตำาแหน่่งสู่่่เคร่�องหมายราชการ
กรมราชทัณฑุ์ ใช้้ตราพระยมัที่รงสิงห์ซึ่ึ�งเดีิมัเป็น่ตราตำาแหน่่งเจ้าพระยายมัราช้ เสน่าบดีี
กรมัพระน่คัรบาลตามัพระธรรมันู่ญ ใน่ร้ช้สมั้ยพระบาที่สมัเดี็จพระจุลจอมัเกล้าเจ้าอยู่ห้ว เป็น่กระที่รวง
น่คัรบาล เสน่าบดีีใช้้ตราพระยมัที่รงสิงห์เป็น่ตราตำาแหน่่ง และใน่ร้ช้สมั้ยพระบาที่สมัเดี็จพระมังกุฎ
เกล้าเจ้าอยู่ห้วโปรดีเกล้าฯ ให้รวมักระที่รวงน่คัรบาลเข้าก้บกระที่รวงมัหาดีไที่ย เมั่�อ พ.ศ. ๒๔๖๕
(ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๔๑, ๒๔๖๗ : ๓๖๓๐) และโอน่กรมัราช้ที่้ณ์ฑ์์จากส้งก้ดีกระที่รวงน่คัรบาล
ให้ไปส้งก้ดีกระที่รวงยุติธรรมั ต่อมัากรมัราช้ที่้ณ์ฑ์์ไดี้โอน่ไปส้งก้ดีอยู่ใน่กระที่รวงมัหาดีไที่ยและ
ไดี้ใช้้รูปราช้สีห์ (สิงห์) ประกอบอยู่ใน่เคัร่�องหมัายราช้การของกรมัราช้ที่้ณ์ฑ์์ดี้วย (ราช้กิจจานุ่เบกษา
เล่มั ๑๐๕, ๒๕๓๑ : ๑) ใน่ปัจจุบ้น่เมั่�อกรมัราช้ที่้ณ์ฑ์์ย้ายมัาส้งก้ดีใน่กระที่รวงยุติธรรมั กรมัราช้ที่้ณ์ฑ์์
ไดี้น่ำาตราพระยมัที่รงสิงห์กล้บมัาใช้้เป็น่เคัร่�องหมัายราช้การตามัที่ี�มัีประกาศกำาหน่ดีเคัร่�องหมัาย
ราช้การ เมั่�อ พ.ศ. ๒๕๔๘ (ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๑๒๒, ๒๕๔๘ : ๑๓)
น่อกจากน่ี� ตราเทพยุดีาถ่อดีุลีย ซึ่ึ�งเป็น่ตราประจำาตำาแหน่่งของขุน่หลวงพระไกรศรี
ราช้สุภาวดีี เจ้ากรมัแพ่งกลางตามัพระธรรมันู่ญ ใน่ร้ช้สมั้ยพระบาที่สมัเดี็จพระจุลจอมัเกล้าเจ้าอยู่ห้ว
โปรดีเกล้าฯ ให้ต้�งกระที่รวงยุติธรรมัขึ�น่ใน่ พ.ศ. ๒๔๓๔ และไดี้พระราช้ที่าน่ตราจ้น่ที่รมัณ์ฑ์ลเป็น่
ตราตำาแหน่่งเสน่าบดีี ต่อมัาใน่ พ.ศ. ๒๔๕๙ พระบาที่สมัเดี็จพระมังกุฎเกล้าเจ้าอยู่ห้วโปรดีเกล้าฯ
ให้สร้างตราตำาแหน่่งเสน่าบดีีกระที่รวงยุติธรรมัขึ�น่ใหมั่ พระราช้ที่าน่น่ามัว่า “พระดีุลพาห” ใน่ปัจจุบ้น่
หน่่วยงาน่สำาคั้ญใน่กระบวน่การยุติธรรมัของไที่ย เช้่น่ กระที่รวงยุติธรรมั สำาน่้กงาน่ศาลยุติธรรมั
สำาน่้กงาน่ศาลปกคัรอง สำาน่้กงาน่อ้ยการสูงสุดี มัีรูป “ดีุลย” หร่อที่ี�น่ิยมัเรียกดี้วยว่า “ตราชู้” ประกอบ
อยู่ใน่เคัร่�องหมัายราช้การดี้วย
น่อกจากตราตำาแหน่่งที่ี�ใช้้ต้�งแต่สมั้ยอยุธยามัาแล้ว ย้งมัีตราตำาแหน่่งเสน่าบดีีที่ี�พระบาที่
สมัเดี็จพระจุลจอมัเกล้าเจ้าอยู่ห้วพระราช้ที่าน่พระบรมัราช้านุ่ญาตให้เสน่าบดีีกระที่รวงที่ี�ต้�งใหมั่เมั่�อ
พ.ศ. ๒๔๓๕ ใช้้เป็น่ตราตำาแหน่่ง ซึ่ึ�งย้งคังปรากฏิใช้้เป็น่ตราส่วน่ราช้การประจำากระที่รวงที่ี�มัีภารกิจ
ที่ำาน่องเดีียวก้น่ เช้่น่ ตราพระรามัที่รงรถึซึ่ึ�งเคัยใช้้เป็น่ตราของกระที่รวงโยธาธิการซึ่ึ�งใน่ขณ์ะน่้�น่มัี
หน่้าที่ี�ร้บผ่ิดีช้อบใน่การก่อสร้างถึน่น่ ขุดีคัลอง และการช้่างที่้�วไป ปัจจุบ้น่น่ำามัาใช้้เป็น่เคัร่�องหมัาย
ราช้การกระที่รวงคัมัน่าคัมั
ตราตำาแหน่่งที่ี�มัีประว้ติคัวามัเป็น่มัายาวน่าน่และย้งคังมัีการใช้้ใน่ปัจจุบ้น่ คั่อ ตราตำาแหน่่ง
ผู่้บ้ญช้าการตำารวจแห่งช้าติ ซึ่ึ�งใช้้ตราตำาแหน่่งเจ้ากรมัตำารวจภูธรที่ี�ไดี้ร้บพระราช้ที่าน่พระบรมัราช้านุ่ญาต
ให้ใช้้ เมั่�อว้น่ที่ี� ๑๕ มัิถึุน่ายน่ พ.ศ. ๒๔๔๕ มัีล้กษณ์ะเป็น่ “ตราประจำาช้าดีรูปกลมั กลางเป็น่รูปเที่วดีา
