Page 243 - 47-2
P. 243
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
นางสาวกนกวลีี ชููชูัยยะ 233
และไมั่มัีการระบุว่าเป็น่ตราประจำาตำาแหน่่งร้ฐมัน่ตรีว่าการกระที่รวงเกษตรและสหกรณ์์
(ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๑๓๙, ๒๕๖๕ : ๖-๗)
กระทรวงศึกษาธิการ ใช้้ตราเสมัาธรรมัจ้กรเป็น่ตราประจำากระที่รวง ใน่พระธรรมันู่ญ
กำาหน่ดีให้ตราเสมัาธรรมัจ้กรเป็น่ตราตำาแหน่่งเจ้ากรมัธรรมัการ โดียพระยาพระเสดี็จเป็น่ผู่้ถึ่อตรา
เมั่�อพระบาที่สมัเดี็จพระจุลจอมัเกล้าเจ้าอยู่ห้วโปรดีเกล้าฯ ให้ต้�งกระที่รวงขึ�น่ ๑๒ กระที่รวงน่้�น่
โปรดีเกล้าฯ ให้เสน่าบดีีกระที่รวงธรรมัการใช้้ตราตำาแหน่่งเป็น่ตราบุษบาตามัประที่ีป และต่อมัา
เปลี�ยน่เป็น่ตราพระเพลิงที่รงระมัาดี ใน่ พ.ศ. ๒๔๕๖ พระบาที่สมัเดี็จพระมังกุฎเกล้าเจ้าอยู่ห้ว
โปรดีเกล้าฯ แต่งต้�ง พระยาวิสุที่ธสุริยศ้กดีิ� (หมั่อมัราช้วงศ์เปีย มัาลากุล) เป็น่ เจ้าพระยาพระเสดี็จ
สุเรน่ที่ราธิบดีี ดีำารงตำาแหน่่งเสน่าบดีีกระที่รวงธรรมัการ และที่รงพระราช้ดีำาริว่า “น่ามัเสน่าบดีีไดี้
ที่รงพระกรุณ์าโปรดีเกล้าฯ ต้�งขึ�น่ไว้ตามัตำาแหน่่งเดีิมัแล้ว สมัคัวรจะใช้้ตราเสมัาธรรมัจ้กรตามั
พระธรรมันู่ญใน่พระราช้ฤษฎีกาเดีิมัน่้�น่ดี้วย” (ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๓๐, ๒๔๕๖ : ๓๘๐)
จึงโปรดีเกล้าฯ ให้สร้างตราเสมัาธรรมัจ้กร ซึ่ึ�งเป็น่ตราตำาแหน่่งแต่เดีิมัให้เป็น่ตราตำาแหน่่งเสน่าบดีี
กระที่รวงธรรมัการ เมั่�อกำาหน่ดีภาพเคัร่�องหมัายราช้การใน่ พ.ศ. ๒๔๘๓ กระที่รวงธรรมัการไดี้ใช้้
ตราเสมัาธรรมัจ้กรเป็น่เคัร่�องหมัายราช้การ
กรมสู่รรพากร ใช้้ตราพระอุเที่น่ที่ราธิราช้น่้�งแที่่น่ดีีดีพิณ์สามัสาย ซึ่ึ�งเดีิมัเป็น่ตราตำาแหน่่ง
หลวงมังคัลร้ตน่ราช้มัน่ตรี เจ้ากรมัสารภากรใน่ ตามัพระธรรมันู่ญมัีหน่้าที่ี�ใน่การเก็บภาษีอากร ใน่ร้ช้สมั้ย
พระบาที่สมัเดี็จพระมังกุฎเกล้าเจ้าอยู่ห้วโปรดีเกล้าฯ ให้กรมัสรรพากรใน่ซึ่ึ�งเดีิมัขึ�น่ก้บกระที่รวง
น่คัรบาลไปขึ�น่อยู่ก้บกระที่รวงพระคัล้งมัหาสมับ้ติ เมั่�อ พ.ศ. ๒๔๕๗ (ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๓๑,
๒๔๕๗ : ๕๕๗) และใน่ พ.ศ. ๒๔๕๘ โปรดีเกล้าฯ ให้กรมัสรรพากรน่อกซึ่ึ�งเดีิมัขึ�น่อยู่ก้บกระที่รวง
มัหาดีไที่ยไปขึ�น่ก้บกระที่รวงพระคัล้งมัหาสมับ้ติดี้วย (ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๓๒, ๒๔๕๘ : ๑๙๑)
โดียให้รวมัก้บกรมัสรรพากรใน่เป็น่หน่่วยเดีียวก้น่ และเรียกเป็น่กรมัสรรพากร และโปรดีเกล้าฯ
พระราช้ที่าน่ตราพระอุเที่น่ที่ราธิราช้น่้�งดีีดีพิณ์สามัสายเป็น่ตราสำาหร้บตำาแหน่่งอธิบดีีกรมัสรรพากร
(ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๓๔, ๒๔๖๐ : ๓๓๐) การที่ี�กรมัสรรพากรปัจจุบ้น่น่ำารูปพระอุเที่น่ที่ราธิราช้
น่้�งแที่่น่ดีีดีพิณ์สามัสายมัาเป็น่ส้ญล้กษณ์์ เน่่�องจากพระอุเที่น่ที่ราธิราช้ที่รงพระปรีช้าสามัารถึใน่การ
ใช้้พิณ์และมัน่ต์บ้งคั้บช้้างไดี้ จึงใช้้แที่น่คัวามัหมัายการเป็น่หน่่วยงาน่ที่ี�มัีหน่้าที่ี�จ้ดีเก็บภาษีอากร
ซึ่ึ�งต้องใช้้ที่้�งศาสตร์และศิลป์ใน่การเช้ิญช้วน่ให้ประช้าช้น่เสียภาษีอากรมัาพ้ฒน่าประเที่ศ
