Page 239 - 47-2
P. 239
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
นางสาวกนกวลีี ชููชูัยยะ 229
ประดีิษฐาน่อยู่บน่พาน่ ๒ ช้้�น่ เหน่่อต้�งมัีรูปราช้สีห์ก้บคัช้สีห์ย่น่ใน่ที่่าเผ่่น่ ห้น่หน่้าเข้าหาก้น่อยู่ ๒ ข้าง
(ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๕๖, ๒๔๘๒ : ๒๓๗๑-๒๓๗๒) ใน่ประกาศฉบ้บเดีียวก้น่มัีเคัร่�องหมัาย
ราช้การแห่งกระที่รวงกลาโหมั เคัร่�องหมัายราช้การส่วน่รวมั และตราประจำาร้ฐมัน่ตรีว่าการกระที่รวง
กลาโหมั ซึ่ึ�งกำาหน่ดีเป็น่รูปจ้กรมัีสมัอข้ดีใน่วงจ้กร ดี้าน่ซึ่้ายขวามัีรูปปีกน่กกางอยู่ภายใต้รูปพระมัหามังกุฏิ
และตราสามัที่หาร เป็น่รูปที่หารบก ที่หารอากาศ เรียงห้น่หน่้าไปดี้าน่ซึ่้าย (ราช้กิจจานุ่เบกษา
เล่มั ๕๖, ๒๔๘๒ : ๒๓๗๓)
อย่างไรก็ตามั แมั้จะมัีพระราช้บ้ญญ้ติเคัร่�องหมัายราช้การ พุที่ธศ้กราช้ ๒๔๘๒ แล้ว
แต่ก็ปรากฏิว่า ย้งมัีการขอพระบรมัราช้านุ่ญาตใช้้ตราตำาแหน่่งร้ฐมัน่ตรีต่อมัา เช้่น่ ใน่ พ.ศ. ๒๔๘๔
ต้�งกระที่รวงคัมัน่าคัมัขึ�น่ใหมั่โปรดีเกล้าฯ ให้ใช้้ตราพระรามัที่รงรถึของกระที่รวงเศรษฐการเดีิมั
เป็น่ตราตำาแหน่่งร้ฐมัน่ตรีว่าการกระที่รวงคัมัน่าคัมั ส่วน่กระที่รวงเศรษฐกิจน่้�น่ ให้ยกตราพระวิศุกรรมั
ซึ่ึ�งเป็น่ตราน่้อยของตราพระรามัที่รงรถึ ขึ�น่ใช้้เป็น่ตราตำาแหน่่งร้ฐมัน่ตรีว่าการกระที่รวงเศรษฐกิจโดีย
ขยายขน่าดีให้เที่่าก้บตราพระยารามัที่รงรถึ ใน่ พ.ศ. ๒๔๘๕ กระที่รวงสาธารณ์สุขขอพระบรมั-
ราช้านุ่ญาตใช้้ตรารูปคับเพลิงมัีปีก มัีงูพ้น่คับเพลิง และมัีกน่กเปลวแที่รกที่้�ง ๒ ข้าง ขอบดีวงตราดี้าน่บน่
มัีอ้กษรว่าร้ฐมัน่ตรีว่าการ ขอบเบ่�องล่างว่ากระที่รวงสาธารณ์สุข เป็น่ตราประจำาตำาแหน่่งร้ฐมัน่ตรี
ว่าการกระที่รวงสาธารณ์สุข (ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๕๙, ๒๔๘๕ : ๑๖๒๕) แต่ไมั่ปรากฏิว่ามัีพิธี
พระราช้ที่าน่ตราตำาแหน่่งร้ฐมัน่ตรี และย้งคังมัีการขอพระราช้ที่าน่พระบรมัราช้านุ่ญาตให้ใช้้ตรา
ประจำาตำาแหน่่งร้ฐมัน่ตรีใน่กระที่รวงที่ี�จ้ดีต้�งขึ�น่ใหมั่ เช้่น่ กระที่รวงพ้ฒน่าการแห่งช้าติใน่ พ.ศ. ๒๕๐๖
(ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๘๐, ๒๕๐๖ : ๑๘๘๒) รวมัที่้�งตราตำาแหน่่งของข้าราช้การระดี้บอธิบดีีและ
ปล้ดีกระที่รวง จน่กระที่้�งปัจจุบ้น่ ย้งมัีการขอพระบรมัราช้านุ่ญาตใช้้ตราประจำาตำาแหน่่งข้าราช้การ
บางหน่่วยงาน่และย้งคังถึ่อเป็น่พระราช้อำาน่าจของพระมัหากษ้ตริย์ใน่การพระราช้ที่าน่พระบรมั-
ราช้านุ่ญาตให้ใช้้ตราตำาแหน่่งตลอดีจน่การยกเลิกตราที่ี�ขอพระราช้ที่าน่ไว้ ต้องขอพระราช้ที่าน่
พระบรมัราช้านุ่ญาตเช้่น่ก้น่
แมั้ใน่ปัจจุบ้น่จะไมั่มัีการใช้้ตราตำาแหน่่งใน่หน่้งส่อราช้การสำาหร้บตำาแหน่่งร้ฐมัน่ตรีใน่
กระที่รวงต่าง ๆ แต่ตราตำาแหน่่งสำาคั้ญหลายดีวงย้งปรากฏิอยู่ใน่เคัร่�องหมัายราช้การหลายกระที่รวง
รวมัที่้�งระเบียบที่ี�เกี�ยวข้องก้บดีวงตราตำาแหน่่งย้งคังปรากฏิใน่การบริหารราช้การ รูปแบบของหน่้งส่อ
ราช้การ ใน่ปัจจุบ้น่รูปล้กษณ์ะของตราตำาแหน่่งต่าง ๆ ใน่พระธรรมันู่ญสมั้ยอยุธยาย้งคังปรากฏิอยู่ใน่
เคัร่�องหมัายราช้การของส่วน่ราช้การระดี้บกระที่รวงและระดี้บกรมั ดี้งน่ี�
