Page 246 - 47-2
P. 246
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
236 จากตราตำาแหน่่งสู่่่เคร่�องหมายราชการ
ก้บดีวงตรา เสมัียน่ตราจ้งหว้ดีเก็บร้กษาดีวงตราประจำาจ้งหว้ดี และเสมัียน่ตราอำาเภอเก็บร้กษาดีวงตรา
ประจำาตำาแหน่่งน่ายอำาเภอ สำาหร้บประที่้บใน่เอกสารสำาคั้ญของฝ่่ายปกคัรอง
น่อกจากส่วน่ราช้การที่ี�ย้งปรากฏิตราตำาแหน่่งใน่เคัร่�องหมัายราช้การแล้ว ใน่ปัจจุบ้น่ย้งคังมัี
ตำาแหน่่งราช้การที่ี�มัีการขอพระราช้ที่าน่พระบรมัราช้านุ่ญาตใช้้ตราประจำาตำาแหน่่ง เช้่น่ เจ้าพน่้กงาน่
ที่ี�ดีิน่ ส้สดีี ผู่้ว่าราช้การกรุงเที่พมัหาน่คัร ผู่้อำาน่วยการเขตใน่กรุงเที่พมัหาน่คัร น่ายอำาเภอ เจ้าหน่้าที่ี�
ตรวจคัน่เข้าเมั่อง น่อกจากน่ี�ร่องรอยสำาคั้ญของการใช้้ตราประที่้บอีกประการหน่ึ�งคั่อ รูปแบบของหน่้งส่อ
ราช้การใน่ปัจจุบ้น่ซึ่ึ�งมัีวิว้ฒน่าการมัาตามัลำาดี้บ ส่วน่การประที่้บตราย้งคังปรากฏิอยู่ใน่ระเบียบเกี�ยวก้บ
งาน่สารบรรณ์ ซึ่ึ�งประกาศใช้้คัร้�งแรกเมั่�อ พ.ศ. ๒๔๙๗ ปัจจุบ้น่คั่อระเบียบสำาน่้กน่ายกร้ฐมัน่ตรีว่าดี้วย
งาน่สารบรรณ์ พ.ศ. ๒๕๒๖ และที่ี�แก้ไขเพิ�มัเติมั ซึ่ึ�งกำาหน่ดีให้มัีหน่้งส่อราช้การประเภที่หน่ึ�งคั่อ หน่้งส่อ
ประที่้บตราที่ี�ใช้้ประที่้บตราแที่น่การลงลายมั่อช้่�อของห้วหน่้าส่วน่ราช้การระดี้บกรมัขึ�น่ไป โดียให้
ห้วหน่้าส่วน่ราช้การระดี้บกองหร่อผู่้ที่ี�ไดี้ร้บมัอบหมัายจากห้วหน่้าส่วน่ราช้การระดี้บกรมัขึ�น่ไป เป็น่ผู่้
ร้บผ่ิดีช้อบลงช้่�อย่อกำาก้บตรา และกำาหน่ดีให้ใช้้กระดีาษตราคัรุฑ์และตราช้่�อส่วน่ราช้การ ให้ประที่้บ
ตราช้่�อส่วน่ราช้การดี้วยหมัึกแดีง และให้ผู่้ร้บผ่ิดีช้อบลงลายมั่อช้่�อย่อกำาก้บตรา
แมั้ปัจจุบ้น่จะไมั่มัีการใช้้ตราตำาแหน่่งใน่การประที่้บเอกสารส้�งราช้การเช้่น่ใน่อดีีต แต่การใช้้
ดีวงตราตำาแหน่่งก็ย้งคังมัีคัวามัสำาคั้ญต่องาน่อีกหลายประเภที่ เช้่น่ การออกโฉน่ดีที่ี�ดีิน่ ลงไปถึึงการใช้้
ตราตำาแหน่่งของน่ายที่ะเบียน่ที่้องถึิ�น่ต่าง ๆ ต้�งแต่ระดี้บเที่ศบาล ดี้งปรากฏิตามัหน่้งส่อกระที่รวง
มัหาดีไที่ย ที่ี� ๒๑๕๐/๒๕๐๐ ลงว้น่ที่ี� ๒๘ ธ้น่วาคัมั พ.ศ. ๒๕๐๐ ว่า “ภาพดีวงตราประจำาเที่ศบาลและ
ดีวงตราประจำาตำาแหน่่งน่ายที่ะเบียน่ที่้องถึิ�น่ต่าง ๆ ย่อมัเป็น่เคัร่�องแสดีงคัวามัเช้่�อถึ่อใน่ที่างเอกสาร
ราช้การ เพราะดีวงตราหร่อตราเคัร่�องหมัายของเที่ศบาลที่ี�ใช้้ใน่ราช้การส่วน่ที่้องถึิ�น่ เป็น่เคัร่�องหมัาย
ที่ี�ใช้้ประที่้บตราตำาแหน่่งเพ่�อแสดีงให้เป็น่ที่ี�เช้่�อถึ่อว่า เป็น่หน่้งส่อราช้การอ้น่แที่้จริง” ภาพดีวงตราประจำา
ตำาแหน่่งน่ายที่ะเบียน่ที่้องถึิ�น่ เป็น่สิ�งสำาคั้ญใน่การบริหารราช้การส่วน่ที่้องถึิ�น่ ซึ่ึ�งย้งคังใช้้อยู่ใน่ปัจจุบ้น่
และเป็น่อำาน่าจของผู่้ว่าราช้การจ้งหว้ดีใน่การอนุ่มั้ติให้ใช้้ดีวงตราตำาแหน่่งน่ายที่ะเบียน่ที่้องถึิ�น่และ
ดีวงตราประจำาเที่ศบาล ซึ่ึ�งน่้บเป็น่ร่อยรอยที่างประว้ติศาสตร์ที่ี�น่่าสน่ใจอีกเร่�องหน่ึ�ง
สู่รุปั
ตราตำาแหน่่งที่ี�กำาหน่ดีไว้ใน่พระธรรมันู่ญและกฎหมัายที่ำาเน่ียบศ้กดีิน่าใน่สมั้ยอยุธยา ซึ่ึ�งระบุ
ถึึงอำาน่าจหน่้าที่ี�และขอบเขตการใช้้ตราตำาแหน่่งแต่ละดีวง มัีคัวามัสำาคั้ญอย่างยิ�งใน่การบริหารราช้การ
แผ่่น่ดีิน่ โดียเฉพาะการปกคัรองใน่ระบอบสมับูรณ์าญาสิที่ธิราช้ย์ ซึ่ึ�งพระมัหากษ้ตริย์ที่รงพระราช้อำาน่าจ
