Page 234 - 47-2
P. 234
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
224 จากตราตำาแหน่่งสู่่่เคร่�องหมายราชการ
ให้กระที่รวงต่าง ๆ ที่ำาประที่วน่ตราตำาแหน่่งเสน่าบดีีต้�งข้าราช้การใน่กระที่รวงของตน่ เช้่น่
“พระราช้ที่าน่พระบรมัราช้านุ่ญาตให้กระที่รวงมัหาดีไที่ย ออกประที่วน่ราช้สีห์ต้�งผู่้ที่ี�ไดี้ร้บราช้การ
อยู่ห้วเมั่อง....” (ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๓๘, ๒๔๖๔ : ๓๒๓๓) กระที่รวงยุติธรรมัน่ำาประที่วน่
ตราจ้น่ที่รมัณ์ฑ์ลต้�งข้าราช้การใน่ส้งก้ดี เช้่น่ “พระราช้ที่าน่พระบรมัราช้านุ่ญาตให้เสน่าบดีีกระที่รวง
ยุติธรรมั น่ำาประที่วน่ตราจ้น่ที่รมัณ์ฑ์ลต้�ง...” (ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๒๒, ๑๒๔ : ๙๗๖) น่อกจาก
ตราตำาแหน่่งเสน่าบดีีเจ้ากระที่รวงจะใช้้ใน่การแต่งต้�งข้าราช้การช้้�น่ประที่วน่แล้วย้งมัีอำาน่าจหน่้าที่ี�
ใน่การเรียกประที่วน่ตราคั่น่จากข้าราช้การที่ี�ประพฤติตน่ไมั่เหมัาะสมัอีกดี้วย ดี้งปรากฏิใน่ประกาศว่า
“ดี้วยขุน่ประสิที่ธิ�ศุภกร (จอน่) ปล้ดีอำาเภอเบตง แขวงเมั่องรามั้น่ห์ ประพฤติตน่ไมั่สมัคัวรใน่หน่้าที่ี�
ราช้การ ที่รงพระกรุณ์าโปรดีเกล้าฯ ให้เรียกประที่วน่ตราพระราช้สีห์คั่น่จากขุน่ประสิที่ธิ�ศุภกรแล้ว”
(ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๒๕, ๑๒๗ : ๑๒๔๒)
สำาหร้บการเดีิน่ที่างไปมัาระหว่างห้วเมั่องต่าง ๆ ใน่อดีีต มัีการคัวบคัุมักำาก้บดีูแลเพ่�อเป็น่การ
ร้กษาคัวามัสงบเรียบร้อย ซึ่ึ�งใน่ร้ช้สมั้ยพระบาที่สมัเดี็จพระจุลจอมัเกล้าเจ้าอยู่ห้วปรากฏิหล้กฐาน่เกี�ยวก้บ
การออกหน่้งส่อเดีิน่ที่าง ใน่แจ้งคัวามักระที่รวงมัหาดีไที่ย เมั่�อว้น่ที่ี� ๙ มัีน่าคัมั พ.ศ. ๒๔๔๒ ดี้งมัีข้อคัวามัว่า
ด้วยมีพิระบัรมราชิโองการโปรดเกล้าฯ ว่าการออกหนัังสือเดินัทางในั
กระทรวงมหาดไทยให้แก่คีนัที�มีกิจไปมาคี้าขี่ายโดยมาก ย่อมเปนัภาระขี่อง
เสนัาบัดีต้องเซ็็นันัามในัหนัังสือเดินัทางนัั�นัทุกฉบัับัเปนัที�เสียเวลาราชิการอย่างอื�นั
อยู่ คีวรจะปลดเปลืองภาระธุระขี่องเสนัาบัดีลงบั้าง จึงทรงพิระกรุณาโปรดเกล้าฯ
พิระราชิทานัพิระบัรมราชิานัุญาตให้ราชิปลัดทูลฉลองกระทรวงมหาดไทย ลงนัาม
ในัหนัังสือเดินัทางแทนัเสนัาบัดีประทับัตราพิระราชิสีห์นั้อย ให้แก่ผูู้้ที�มีกิจไปมา
คี้าขี่ายในัหัวเมืองต่าง ๆ เหมือนัอย่างที�ท้องตราพิระราชิสีห์เดินัทาง ตามที�ได้เคีย
ออกให้แล้วแต่ก่อนันัั�นั ตั�งแต่วันัที� ๑ เมษายนั รัตนัโกสินัศก ๑๑๙ เป็นัต้นัไป
(ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๑๖, ๑๑๘ : ๗๐๒)
เมั่�อพิจารณ์าแล้ว ใน่ห้วเมั่องปักษ์ใต้อาจมัีการออกเอกสารเดีิน่ที่างโดียใช้้ตราพระคัช้สีห์น่้อย
เช้่น่ก้น่
