Page 236 - 47-2
P. 236
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
226 จากตราตำาแหน่่งสู่่่เคร่�องหมายราชการ
เมั่�อพิจารณ์าจากหมัายของกรมัน่คัรบาลซึ่ึ�งเป็น่เร่�องการลงโที่ษประหารช้ีวิตผู่้ที่ี�มัีคัวามัผ่ิดี
มัห้น่ตโที่ษรายหน่ึ�ง เมั่�อ พ.ศ. ๒๔๓๐ พบว่า กระบวน่การเป็น่ไปเช้่น่ที่ี�พระเจ้าบรมัวงศ์เธอ กรมัหลวง
ประจ้กษ์ศิลปาคัมัที่รงอธิบาย คั่อ ลูกขุน่ ณ์ ศาลา ปรึกษาปร้บโที่ษ ตระลาการพิจารณ์าเป็น่ส้ตย์ และ
ไดี้คั้ดีคัำาให้การผู่้ร้ายส่งให้ลูกขุน่ปรึกษาว่าผู่้ร้ายรายน่้�น่ล่วงพระราช้อาญา ต้องบที่กฎหมัายให้ประหาร
ช้ีวิตแล้วน่ำาขึ�น่กราบบ้งคัมัทีู่ลพระกรุณ์าที่รงที่ราบฝ่่าละอองธุลีพระบาที่แล้ว จึงโปรดีเกล้าฯ เซึ่็น่ลาย
พระราช้ห้ตถึเลขาลงมัาว่า ซึ่ึ�งลูกขุน่ปรึกษาปร้บโที่ษ... ให้เอาต้วไปประหารช้ีวิตน่้�น่ถึูกต้องตามั
กฎหมัายแล้ว กรมัพระน่คัรบาลไดี้น่ำาต้วผู่้ร้ายน่้�น่ไปประหารช้ีวิตที่ี�ทีุ่่งหน่้าว้ดีพล้บพลาไช้ย เจ้าพน่้กงาน่
กรมัว้งจึงมัีหมัายบอก กรมัมัหาดีไที่ย กรมัพระกลาโหมั กรมัที่่า กรมัว้ง กรมัน่า กรมัพระสุร้สวดีี
กรมัอาษาใหญ่ซึ่้าย กรมัอาษาใหญ่ขวา กรมักองตระเวน่ซึ่้าย กรมักองตระเวน่ขวา กรมัพระน่คัรบาล
กรมัมัหาดีเล็ก กรมัที่หารน่าย ๔ คัน่ ไพร่ ๒ โหล กรมัพระตำารวจให้มัาพร้อมัก้น่ที่ี�ศาลาหน่้าห้บเผ่ย
แล้วน่ำาต้วน่้กโที่ษไปประหารช้ีวิต (ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๔, ๑๒๕ : ๑๒๕-๑๒๖)
การใช้้ตราตำาแหน่่งของขุน่น่างสำาคั้ญใน่ราช้การต่าง ๆ ใน่การบริหารราช้การแผ่่น่ดีิน่ปรากฏิ
ใน่เอกสารและหล้กฐาน่ที่างประว้ติศาสตร์จำาน่วน่มัาก ซึ่ึ�งแสดีงให้เห็น่ถึึงพ้ฒน่าการส่วน่หน่ึ�งของการ
บริหารราช้การแผ่่น่ดีิน่ของไที่ยใน่แต่ละช้่วงเวลาไดี้เป็น่อย่างดีี
การพระราชทาน่ตราตำาแหน่่งหลีังเปัลีี�ยน่แปัลีงการปักครอง
หล้งจากที่ี�พระบาที่สมัเดี็จพระมังกุฎเกล้าเจ้าอยู่ห้วโปรดีเกล้าฯ ให้ออกพระราช้กฤษฎีกา
ว่าดี้วยตราตำาแหน่่งเสน่าบดีีใน่ พ.ศ. ๒๔๕๗ แล้ว จึงเป็น่ธรรมัเน่ียมัที่ี�เสน่าบดีีซึ่ึ�งพ้น่ตำาแหน่่งต้องน่ำา
ตราตำาแหน่่งขึ�น่ทีู่ลเกล้าฯ ถึวาย และพระเจ้าอยู่ห้วจะพระราช้ที่าน่แก่เสน่าบดีีผู่้ร้บตำาแหน่่งแที่น่
ต่อไป เช้่น่ ใน่ พ.ศ. ๒๔๕๘ พระเจ้าบรมัวงศ์เธอ กรมัพระดีำารงราช้านุ่ภาพ (ต่อมัา คั่อ สมัเดี็จพระเจ้า
บรมัวงศ์เธอ กรมัพระยาดีำารงราช้านุ่ภาพ) ซึ่ึ�งไดี้กราบถึวายบ้งคัมัลาออกจากตำาแหน่่งเสน่าบดีีกระที่รวง
มัหาดีไที่ยไดี้น่ำาตราสำาหร้บตำาแหน่่งเสน่าบดีีกระที่รวงมัหาดีไที่ย มัีดีวงตราพระราช้สีห์เป็น่ต้น่ ขึ�น่
ทีู่ลเกล้าฯ ถึวาย พระบาที่สมัเดี็จพระมังกุฎเกล้าเจ้าอยู่ห้วซึ่ึ�งที่รงร้บแล้วโปรดีเกล้าฯ พระราช้ที่าน่
แก่มัหาอำามัาตย์โที่ พระยามัหาอำามัาตยาธิบดีี ผู่้ที่ี�ที่รงพระกรุณ์าโปรดีเกล้าฯ ให้เป็น่ผู่้ร้�งตำาแหน่่ง
เสน่าบดีีกระที่รวงมัหาดีไที่ยต่อไป (ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๓๒, ๒๔๕๐ : ๑๐๒๓) ใน่ พ.ศ. ๒๔๖๕
โปรดีเกล้าให้รวมักระที่รวงน่คัรบาลเข้าก้บกระที่รวงมัหาดีไที่ย เจ้าพระยายมัราช้ (ปั�น่ สุขุมั) ซึ่ึ�งที่รง
พระกรุณ์าโปรดีเกล้าฯ ให้เป็น่เสน่าบดีีกระที่รวงมัหาดีไที่ยไดี้น่ำาตราตำาแหน่่งเสน่าบดีีกระที่รวงน่คัรบาล
