Page 233 - 47-2
P. 233
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
นางสาวกนกวลีี ชููชูัยยะ 223
ที่้�งน่ี� ใน่การลงน่ามัสน่ธิส้ญญาไมัตรีและพาณ์ิช้ย์ก้บประเที่ศต่าง ๆ ตามัแบบสน่ธิส้ญญาเบาว์ริง
ไดี้มัีการประที่้บตราพร้อมัน่ามัของอ้คัรมัหาเสน่าบดีีและเสน่าบดีีที่ี�โปรดีเกล้าฯ ให้เป็น่ “เจ้าพน่้กงาน่
ฝ่่ายกรมัเมั่อง” และตราตำาแหน่่งของพระบรมัวงศ์ผู่้แที่น่พระมัหากษ้ตริย์และพระบรมัวงศานุ่วงศ์
ต่อมัาใน่ร้ช้สมั้ยพระบาที่สมัเดี็จพระจุลจอมัเกล้าเจ้าอยู่ห้ว ไดี้มัีการเซึ่็น่พระน่ามัหร่อน่ามัของเสน่าบดีี
พร้อมัประที่้บตราใน่ที่้ายสน่ธิส้ญญาดี้วย โดียเฉพาะอย่างยิ�ง เมั่�อสมัเดี็จพระเจ้าบรมัวงศ์เธอ
กรมัพระยาเที่วะวงศ์วโรปการ ที่รงดีำารงตำาแหน่่งเสน่าบดีีกระที่รวงการต่างประเที่ศ
ตราตำาแหน่่งที�ปัระทับใน่หน่ังสู่่อแสู่ดีงความภัักดีีขี่องกรมพระราชวังบวรสู่ถาน่มงคลีใน่
รัชกาลีที� ๕
ใน่ พ.ศ. ๒๔๑๗ หล้งเกิดีวิกฤตการณ์์ว้งหน่้า พระบาที่สมัเดี็จพระจุลจอมัเกล้าเจ้าอยู่ห้ว
โปรดีเกล้าฯ ให้ออก “พระราช้กำาหน่ดีประกาศ ณ์ ว้น่ที่ี� ๕ เดี่อน่ ๓ แรมั ๕ คัำ�า ปีจอฉอศก ๑๒๓๖”
เน่่�อหาสำาคั้ญของประกาศ คั่อ กรมัพระราช้ว้งบวรวิช้้ยช้าญ กรมัพระราช้ว้งบวรสถึาน่มังคัลไดี้
“กระที่ำาคัวามัส้ตย์ให้ต่อเราใหมั่ว่าไดี้ร้บถึ่อคัวามัสุจริตซึ่่�อตรง แลมัีคัวามัภ้กดีีร้กใคัร่ใน่ต้วเราแลอำาน่าจ
ของเราต่อไป แลพระบรมัวงษานุ่วงษ ที่่าน่เสน่าบดีีที่ี�มัาประชุ้มัพร้อมัก้น่น่ี� เราไดี้ส้�งให้ลงช้่�อประที่้บตรา
ไว้เปน่พยาน่” (กฎหมัายใน่ร้ช้กาลที่ี� ๕ เล่มั ๑, ๒๕๔๑ : ๑๔๖-๑๔๗) ผู่้ที่ี�ลงช้่�อและประที่้บตรา
ประกอบดี้วยกรมัพระราช้ว้งบวรสถึาน่มังคัล ตราน่ารายณ์์ที่รงปืน่ สมัเดี็จฯ กรมัพระบำาราบปรปักษ์
ตราพระมัาลา สมัเดี็จเจ้าพระยาบรมัมัหาศรีสุริยวงษ์ ตราพระสุริยมัณ์ฑ์ล เจ้าพระยาภูธราภ้ย
ตราพระราช้สีห์ เจ้าพระยาสุรวงษ์ไวยว้ฒน่์ ตราพระคัช้สีห์ และเจ้าพระยาภาณ์ุวงษ์มัหาโกษาธิบดีี
ตราบ้วแก้ว
การใช้ตราตำาแหน่่งใน่ราชการทั�วไปั
การใช้้ตราตำาแหน่่งใน่ราช้การต่าง ๆ ของอ้คัรมัหาเสน่าบดีีและเสน่าบดีี เป็น่ไปตามัพระธรรมันู่ญ
ที่ี�กำาหน่ดีหน่้าที่ี�คัวามัร้บผ่ิดีช้อบ โดียใช้้ตราตำาแหน่่งใน่การออกสารตราและที่้องตรา เช้่น่ ใน่การ
แต่งต้�งข้าราช้การช้้�น่ส้ญญาบ้ตรซึ่ึ�งพระเจ้าอยู่ห้วมัีพระบรมัราช้โองการแต่งต้�ง ดี้งต้วอย่างเมั่อง
น่คัรศรีธรรมัราช้ซึ่ึ�งเป็น่เมั่องเอก การแต่งต้�งเจ้าเมั่องซึ่ึ�งที่รงพระกรุณ์าโปรดีเกล้าฯ น่้�น่ ใช้้สารตรา
พระคัช้สีห์ไปต้�งพระยาน่คัรศรีธรรมัราช้คัน่ใหมั่ (ประชุ้มัพงศาวดีาร ภาคัที่ี� ๒, ๒๔๕๗ : ๔๔) ส่วน่การ
แต่งต้�งข้าราช้การช้้�น่ประที่วน่ ซึ่ึ�งเป็น่อำาน่าจของเสน่าบดีีใน่กระที่รวงน่้�น่ เสน่าบดีีเป็น่ผู่้ออกประที่วน่
ตราตำาแหน่่งต้�ง โดียพระเจ้าอยู่ห้วที่รงพระกรุณ์าโปรดีเกล้าฯ พระราช้ที่าน่พระบรมัราช้านุ่ญาต
