Page 227 - 47-2
P. 227
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
นางสาวกนกวลีี ชููชูัยยะ 217
แล้วประที่้บตราตามัตำาแหน่่งของต้ว แล้วจึงผ่น่ึกเข้าก้บสมัุดีคัำาปรึกษา ฤๅลงช้่�อแล้วประที่้บตราตามั
ตำาแหน่่งใน่ใบส้จ ที่้บหล้งส้จแลหล้งฟ้้องทีุ่กน่าย ใน่คัดีีทีุ่กเร่�องบรรดีาที่ี�ต้วไดี้ปรึกษา ต้�งแต่น่้�น่มัา
การใดี ๆ ซึ่ึ�งลูกขุน่ไดี้ปรึกษาน่้�น่ เมั่�อลูกขุน่ผู่้ที่ี�ประชุ้มัปรึกษาใน่เร่�องน่้�น่ ๆ เมั่�อเห็น่พร้อมัก้น่เรียงคัวามั
ลงแล้ว ก็ลงช้่�อเอาบ้างให้ผู่้อ่�น่เขียน่แที่น่บ้าง แล้วประที่้บตราตามัตำาแหน่่งไว้เป็น่สำาคั้ญทีุ่กเร่�อง”
(ประชุ้มัประกาศร้ช้กาลที่ี� ๔, ๒๕๔๘ : ๑๘๐) และให้ประกาศว่า ข้าราช้การผู่้ใหญ่ผู่้น่้อยผู่้ใดีจะที่ำา
เร่�องราวทีู่ลเกล้าฯ ถึวาย “ให้ลงช้่�อเปน่ลายมั่อของต้วใน่ที่ี�ที่ี�ว่าข้าพระพุที่ธเจ้า (ช้่�อ) ดี้งน่ี� เป็น่สำาคั้ญ
จงทีุ่กฉบ้บ” ถึ้าราษฎรจะถึวายฎีกา เมั่�อเจ้าพน่้กงาน่เรียบเรียงคัวามัให้แล้วให้ผู่้แต่งอ่าน่ให้เจ้าของเร่�อง
ฟ้ังรวมัที่้�งร้บไปให้ผู่้อ่�น่อ่าน่ให้ฟ้ังแล้ว ลงช้่�อเป็น่ลายมั่อของต้วเองเป็น่สำาคั้ญ หร่อให้ผู่้อ่�น่ที่ี�ตน่เช้่�อถึ่อ
ลงช้่�อหมัายลายมั่อแที่น่ใน่เร่�องน่้�น่ น่อกจากน่ี�ย้งโปรดีเกล้าฯ ให้พระราช้วงศานุ่วงศ์ และเสน่าบดีี
ข้าทีู่ลละอองธุลีพระบาที่ ปรึกษาข้อราช้การใดี ๆ หร่อเร่�องราวที่ี�ผู่้ใหญ่ผู่้น่้อยลงช้่�อก้น่จะ
กราบบ้งคัมัทีู่ลพระกรุณ์าเร่�องใดี ๆ ก็ให้ลงช้่�อดี้วยลายมั่อของผู่้น่้�น่ หร่อประที่้บตรามัาเป็น่สำาคั้ญ
ทีุ่กคัร้�งซึ่ึ�งเป็น่เร่�องที่ี�เปลี�ยน่แปลงอย่างคั่อยเป็น่คั่อยไป
ใน่ร้ช้สมั้ยพระบาที่สมัเดี็จพระจุลจอมัเกล้าเจ้าอยู่ห้ว มัีพระบรมัราช้โองการให้ประกาศ
เมั่�อ พ.ศ. ๒๔๓๑ ว่า ที่รงพระราช้ดีำาริว่า ที่้องตราที่ี�มัีไปย้งห้วเมั่องดีำาเน่ิน่พระบรมัราช้โองการน่้�น่
แต่ก่อน่มัามัีแต่ช้่�อเสน่าบดีีสำาหร้บตำาแหน่่งอยู่ข้างต้น่และประที่้บตราไว้ที่้าย มัิไดี้ลงช้่�อเสน่าบดีีที่ี�
บ้งคั้บการกระที่รวงน่้�น่ ๆ ต่อไปถึ้ามัีที่้องตราไปถึึงห้วเมั่องให้เสน่าบดีีเจ้ากระที่รวงลงช้่�อใน่ที่้าย
ตราดี้วย (ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๕, ๑๒๕๐ : ๔๒๕) มัิให้ประที่้บแต่ดีวงตราเปล่า ๆ ต่อมัาใน่ว้น่ที่ี�
๑๑ สิงหาคัมั พ.ศ. ๒๔๓๕ โปรดีเกล้าฯ ให้ออก “ประกาศธรรมัเน่ียมัลงช้่�อใน่ที่้องตราแลใบบอกแห่ง
เจ้ากระที่รวงแลข้าหลวง” (ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๙, ๑๑๑ : ๑๔๙-๑๕๐) โดียที่รงพระราช้ดีำาริว่า
เสน่าบดีีเจ้ากระที่รวงซึ่ึ�งไดี้บ้งคั้บบ้ญช้าข้าหลวงและห้วเมั่องย่อมัจะมัีราช้การที่ี�จะต้องไปจาก
กรุงเที่พฯ ก็ให้ปล้ดีทีู่ลฉลองเป็น่ผู่้ลงช้่�อประจำาใน่ที่้ายที่้องตราแที่น่เสน่าบดีี และถึ้าเสน่าบดีีอยู่ใน่
กรุงเที่พฯ ต้องลงน่ามัเสน่าบดีีเอง น่อกจากน่ี� ย้งโปรดีเกล้าฯ ให้พระบรมัวงศานุ่วงศ์ที่ี�เสดี็จไปราช้การ
และจะมัีใบบอกมัาย้งเจ้ากระที่รวงให้ที่ำาเป็น่ใบบอกลงพระน่ามัหร่อประที่้บตราของพระองคั์เอง
ส่วน่ที่้องตราที่ี�จะมัีออกไป ก็ให้มัีตรงไปถึึงพระบรมัวงศานุ่วงศ์พระองคั์น่้�น่ ไมั่ต้องส้�งผู่้น่้อยไป
แจ้งคัวามัแก่ผู่้ใหญ่อีกต่อหน่ึ�งดี้งแต่ก่อน่ (ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๙, ๑๑๑ : ๑๕๐)
เร่�องตราประที่้บใน่หน่้งส่อราช้การซึ่ึ�งเป็น่เอกสารใน่การบริหารราช้การแผ่่น่ดีิน่น่้�น่ พระยา
มัหาอำามัาตยาธิบดีี (เส็ง วิรยศิริ) ปล้ดีทีู่ลฉลองกระที่รวงมัหาดีไที่ยใน่ร้ช้กาลที่ี� ๕ เล่าว่า หน่้งส่อ
