Page 223 - 47-2
P. 223
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
นางสาวกนกวลีี ชููชูัยยะ 213
สำาหร้บพระมัหากษ้ตริย์ และพระราช้ล้ญจกรสำาหร้บแผ่่น่ดีิน่ สำาหร้บพระบรมัราช้วงศ์ที่้�งตราหลวง
สำาหร้บตำาแหน่่งราช้การ รวมัขึ�น่เป็น่ตราแผ่่น่ดีิน่ มัีรูปพระมัหาพิช้้ยมังกุฎ จ้กร ตรี โล่ มัีรูปช้้างไอยราพต
ช้้างเผ่่อก กฤช้ พระส้งวาลน่พร้ตน่ราช้วราภรณ์์ พระส้งวาลเคัร่�องอิสริยาภรณ์์จุลจอมัเกล้า และเคัร่�องสูง
เจ็ดีช้้�น่มัีราช้สีห์คัช้สีห์ประคัอง คัาถึาภาษิตดี้วยเป็น่สำาคั้ญ รวมัเป็น่ตราแผ่่น่ดีิน่อย่างน่้อยและอย่างใหญ่
เติมัฉลองพระองคั์คัรุยและเคัร่�องเบญจราช้กุกุธภ้ณ์ฑ์์ สำาหร้บใช้้ใน่ราช้การที่้�วไป ผ่ิดีก้น่ก็แต่มัีอ้กษรบอก
ตำาแหน่่งราช้การเที่่าน่้�น่ (ราช้กิจจานุ่เบกษา เล่มั ๖, ๑๐๘ : ๒๗-๓๒) หล้งจากประกาศใช้้พระราช้บ้ญญ้ติ
ใช้้ตราแผ่่น่ดีิน่ ไดี้มัีหน่่วยงาน่ต่าง ๆ ขอพระราช้ที่าน่พระบรมัราช้านุ่ญาตใช้้ตราแผ่่น่ดีิน่เป็น่จำาน่วน่มัาก
เมั่�อที่รงต้�งกระที่รวงเสน่าบดีีขึ�น่ ๑๒ กระที่รวงแล้ว จึงมัีการขอพระราช้ที่าน่พระบรมัราช้านุ่ญาต
ใช้้ตราเป็น่รูปต่าง ๆ สำาหร้บหน่่วยงาน่ใน่กระที่รวงน่้�น่ ๆ
ส่วน่ตราตำาแหน่่งเสน่าบดีีกระที่รวงที่้�ง ๑๒ กระที่รวงน่้�น่ เน่่�องจากกระที่รวงกลาโหมั
กระที่รวงมัหาดีไที่ย กระที่รวงว้ง กระที่รวงน่คัรบาล กระที่รวงการต่างประเที่ศ และกระที่รวงเกษตร
พาณ์ิช้การ มัีตราตำาแหน่่งที่ี�ใช้้มัาแต่เดีิมัแล้ว ใน่ว้น่ที่ี� ๑๗ มักราคัมั พ.ศ. ๒๔๓๙ โปรดีเกล้าฯ ให้
เสน่าบดีีที่ี�ต้�งขึ�น่ใหมั่ และย้งไมั่มัีตราสำาหร้บตำาแหน่่ง ถึ่อตราสำาหร้บตำาแหน่่งดี้งน่ี� เสน่าบดีีกระที่รวง
พระคัล้งมัหาสมับ้ติ ถึ่อตราสุริยมัณ์ฑ์ล เสน่าบดีีกระที่รวงโยธาธิการ ถึ่อตราพระรามัที่รงรถึ เสน่าบดีี
กระที่รวงธรรมัการ ถึ่อตราบุษบกตามัประที่ีป เสน่าบดีีกระที่รวงยุติธรรมั ถึ่อตราจ้น่ที่รมัณ์ฑ์ล
เสน่าบดีีกระที่รวงมัุรธาธร ถึ่อตราพระพรหมัน่้�งแที่่น่ และใน่ประกาศเดีียวก้น่น่ี� โปรดีเกล้าฯ ให้
ผู่้บ้ญช้าการกรมัยุที่ธน่าธิการ ซึ่ึ�งมัียศเสมัอเสน่าบดีี ถึ่อตราน่ารายณ์์เกษียรสมัุที่ร และให้ผู่้บ้ญช้าการ
กรมัที่หารเร่อ ถึ่อตราศรพระขรรคั์ (กฎหมัายใน่ร้ช้กาลที่ี� ๕ เล่มั ๕, ๒๕๔๑ : ๑๗๓๔) ต่อมัาโปรดีเกล้าฯ
พระราช้ที่าน่ตราพระเพลิงที่รงระมัาดี ให้เป็น่ตราตำาแหน่่งเสน่าบดีีกระที่รวงธรรมัการและพระราช้ที่าน่
ดีวงตราพระน่น่ที่ิการน่้อย สำาหร้บตำาแหน่่งเสน่าบดีีกระที่รวงว้งอีกดีวงหน่ึ�ง เป็น่รูปพระน่น่ที่ิการย่น่แที่่น่
ยกเที่พยดีาที่ี�ที่รงเสีย มั่อขวาถึ่อกระบอง และมัีกน่กลวดีลายเหมั่อน่อย่างดีวงตราใหญ่
ใน่ร้ช้สมั้ยพระบาที่สมัเดี็จพระมังกุฎเกล้าเจ้าอยู่ห้ว โปรดีเกล้าฯ ให้ออก “พระราช้กฤษฎีกา
ว่าดี้วยตราตำาแหน่่งเสน่าบดีี” เมั่�อว้น่ที่ี� ๑๐ มักราคัมั พ.ศ. ๒๔๕๗ คัวามัว่า ตามัจารีตโบราณ์
ราช้กษ้ตริย์ เมั่�อที่รงพระกรุณ์าโปรดีเกล้าฯ แต่งต้�งเสน่าบดีี ก็โปรดีพระราช้ที่าน่พระราช้ล้ญจกรให้เป็น่
ตราตำาแหน่่ง มัีตราพระราช้สีห์ ตราพระคัช้สีห์ และตราบ้วแก้ว เป็น่ต้น่ เมั่�อพระบาที่สมัเดี็จพระเจ้าอยู่ห้ว
ร้ช้กาลที่ี� ๕ ที่รงต้�งตำาแหน่่งเสน่าบดีี ๑๒ กระที่รวงน่้�น่ ก็ไดี้ที่รงเล่อกสรรพระราช้ล้ญจกรพระราช้ที่าน่
เป็น่ตราสำาหร้บตำาแหน่่งเสน่าบดีีคัรบทีุ่กกระที่รวง “เมั่�อย้งไมั่มัีพระราช้ประเพณ์ีที่รงต้�งฐาน่้น่ดีรยศ
