Page 225 - 47-2
P. 225
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
นางสาวกนกวลีี ชููชูัยยะ 215
สำาคั้ญว่าคัวรเรียกว่า “ตีตรา” หร่อ “ประที่้บตรา” (พระบาที่สมัเดี็จพระจอมัเกล้าเจ้าอยู่ห้ว, ๒๕๔๘ : ๖)
ที่้�งย้งที่รงพระราช้น่ิพน่ธ์เกี�ยวก้บการประที่้บตราใน่ราช้การต่าง ๆ ไว้หลายแห่ง ซึ่ึ�งแสดีงให้เห็น่ว่า
การใช้้ดีวงตราอย่างเดีียวมัีปัญหาใน่ที่างปฏิิบ้ติ เพราะมัีผู่้ปลอมัแปลงตราเพ่�อประโยช้น่์ของตน่
ที่ำาให้ราษฎรเดี่อดีร้อน่ จึงที่รงกำาช้้บให้เจ้าเมั่องกรมัการเมั่องและผู่้ที่ี�เกี�ยวข้องก้บการร้บหน่้งส่อ
ส้�งราช้การดี้วยตราต่าง ๆ ระมั้ดีระว้งใน่การปฏิิบ้ติดี้วย
พระบาที่สมัเดี็จพระจอมัเกล้าเจ้าอยู่ห้วมัีพระบรมัราช้าธิบายเกี�ยวก้บการใช้้ตราใน่รูปแบบ
ต่าง ๆ โดียให้เห็น่ถึึงคัวามัสำาคั้ญของดีวงตรา เช้่น่ ตราภูมัิคัุ้มัห้ามั ซึ่ึ�งเป็น่หน่้งส่อราช้การประจำาต้ว
ไพร่หลวงสำาหร้บบางหมัู่บางพวกเพ่�อให้ไดี้ร้บการลดีหย่อน่ภาษีอากรต่าง ๆ หร่อไดี้ร้บยกเว้น่การเกณ์ฑ์์
แรงงาน่ตามัที่ี�กำาหน่ดีให้ ตราภูมัิที่ี�พระราช้ที่าน่ไพร่หลวงน่้�น่ ถึ้ากรมัขึ�น่มัหาดีไที่ยมัีตราพระราช้สีห์
ประจำาช้่�อคัน่ ตราพระคัช้สีห์สมัที่บประจำาต่อ ถึ้ากรมัขึ�น่กรมัพระกลาโหมัมัีตราพระคัช้สีห์ประจำา
ช้่�อคัน่ ตราพระราช้สีห์สมัที่บประจำาต่อ มัีตราข้างที่ี�เป็น่รูปน่ารายณ์์บ้งหล้งน่าคัน่้�งเหน่่อกระเษียรสมัุที่ร
เป็น่สำาคั้ญกลางประจำาศกทีุ่กฉบ้บ (ประชุ้มัประกาศร้ช้กาลที่ี� ๔, ๒๕๔๘ : ๘๒) ส่วน่ที่้องตราที่ี�เคัยมัี
ไปตามัพน่้กงาน่ดี้วยกิจราช้การสิ�งใดี ๆ ถึึงห้วเมั่องน่้�น่ ถึ้าเป็น่เมั่องขึ�น่ใน่กรมัมัหาดีไที่ยต้องมัีตรา
เจ้าพน่้กงาน่ใน่กรมัมัหาดีไที่ย เมั่องขึ�น่ใน่กรมัพระกลาโหมัต้องมัีตราเจ้าพน่้กงาน่ใน่กรมัพระกลาโหมั
และเมั่องขึ�น่ใน่กรมัที่่าก็ต้องมัีตราเจ้าพน่้กงาน่ใน่กรมัที่่า คั่อ ตราพระราช้สีห์ ตราพระคัช้สีห์
ตราบ้วแก้ว และตราของปล้ดีทีู่ลฉลอง และตราอ่�น่ ๆ ใน่กรมัมัหาดีไที่ย กรมัพระกลาโหมั กรมัที่่า
ที่ี�ต้องบ้งคั้บใน่พระธรรมันู่ญ เช้่น่ ถึ้ามัีราช้การเกี�ยวก้บน่ายอากรสมัพ้ตสร กำาน่้น่ตลาดี ก็คัวรเช้่�อฟ้ัง
ตราเจ้าพน่้กงาน่พระคัล้งมัหาสมับ้ติ คั่อตราน่กวายุภ้กษ์และตราอ่�น่ ๆ ใน่ตำาแหน่่งเจ้าพน่้กงาน่
พระคัล้งมัหาสมับ้ติ พน่้กงาน่กรมัน่าจะมัีตราไปเก็บคั่าน่าและบ้งคั้บบ้ญช้าใน่เร่�องไร่น่าก็มัีตราดีวงใดี
ดีวงหน่ึ�งใน่ตรา ๙ ดีวงของเจ้าพระยาพลเที่พและตราปล้ดีทีู่ลฉลองของกรมัน่า และถึ้าเจ้าพน่้กงาน่
พระคัล้งมัหาสมับ้ติและกรมัน่าจะมัีตราไปถึึงห้วเมั่องก็ต้องมัีตราพระราช้สีห์ ตราพระคัช้สีห์
ตราบ้วแก้ว น่ำาไปถึึงเจ้าเมั่อง กรมัการเมั่องตามัเมั่องขึ�น่ดี้วยตามัแบบอย่างที่ี�กำาหน่ดีใน่ราช้การ ผู่้ที่ี�ร้บ
ตราที่้�งปวงไมั่คัวรเช้่�อฟ้ังตราอ่�น่ ๆ เน่่�องจากขณ์ะน่้�น่มัีการปลอมัแปลงตราตำาแหน่่งที่ี�ใช้้ประที่้บ
จึงที่รงกำาช้้บให้ทีุ่กห้วเมั่องที่้�งฝ่่ายเหน่่อปักษ์ใต้ ผู่้เป็น่เจ้าเมั่องกรมัการเมั่อง เจ้าภาษีน่ายอากร
กำาน่้น่ตลาดี น่ายดี่าน่ขน่อน่ เมั่�อไดี้ร้บหน่้งส่อใดี ๆ ก็คัวรพิจารณ์าให้แน่่น่อน่ มัีพระราช้ดีำาริว่า
“คัร้�น่เมั่�อคัน่โง่ ๆ ขลาดี ๆ เปล่า ๆ เห็น่ตราแดีง ๆ แล้วก็ต่�น่เต้น่กล้วเกรงเช้่�อฟ้ังโดียง่าย” (ประชุ้มั
ประกาศร้ช้กาลที่ี� ๔, ๒๕๔๘ : ๘๒)
