Page 226 - 47-2
P. 226
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
216 จากตราตำาแหน่่งสู่่่เคร่�องหมายราชการ
ต่อมัา มัีพระบรมัราช้โองการให้ “ประกาศว่าดี้วยตราประจำาหมัายประกาศ” เมั่�อว้น่ที่ี� ๒๙
เมัษายน่ พ.ศ. ๒๓๙๙ ให้ข้าราช้การผู่้ใหญ่ผู่้น่้อยและราษฎรที่ราบว่า ใน่การประกาศต่าง ๆ ที่้�วที่้�ง
พระมัหาน่คัรน่้�น่ คัวรจะเช้่�อฟ้ังว่าเป็น่คัวามัจริงแน่่แที่้มัี ๒ อย่าง คั่อ “ประกาศไปแต่พระบรมัราช้โองการ
อย่าง ๑ ประกาศบ้งคั้บแต่เสน่าบดีี หร่อน่ายอำาเภอแลผู่้ร้กษาเมั่อง ผู่้ร้�งกรมัการอย่าง ๑” (ประชุ้มั
ประกาศร้ช้กาลที่ี� ๔, ๒๕๔๘ : ๙๐) ดี้งน่ี�
คีำาประกาศขี่องนัายอำาเภอ ประกาศแก่ราษฎรชิาวบั้านัตามแขี่วงตามอำาเภอ
โดยบัังคีับัเสนัาบัดีแลรักษาเมืองผูู้้รั�ง กรมการ ด้วยเรื�องโจรผูู้้ร้ายแลอื�นั ๆ ก็จะมี
ตราเจ้ากระทรวงผูู้้หมายประกาศนัั�นั ๆ ปิดประจำาเป็นัสำาคีัญ ถื้าราษฎรได้เห็นั
ดวงตราตามที�กำาหนัดไว้ในัหมายประกาศฉบัับันัี�แล้ว ก็ให้เชิื�อเอาเป็นัจริงตาม
การใหญ่นั้อยนัั�นัเทอญ ฯ ถื้าคีำาเขี่ียนัประกาศไม่มีดวงตราเป็นัสำาคีัญ ก็อย่าให้
เชิื�อฟัังเอาเป็นัจริงเลย แต่บััตรหมายกันัด้วยเรื�องการตามตำาแหนั่ง มิใชิ่คีำาประกาศ
ทั�วทั�งพิระมหานัคีร เป็นัแต่สั�งกันัในัขี่้าราชิการ เจ้าขีุ่นัมูลนัายนัั�นั ถืึงไม่มีตราก็ให้
เชิื�อฟัังกันัตามเคียแต่ก่อนั (ประชุ้มัประกาศร้ช้กาลที่ี� ๔, ๒๕๔๘ : ๙๐)
เมั่�อมัีพระราช้ดีำาริให้จ้ดีที่ำาหน่้งส่อราช้กิจจานุ่เบกษาขึ�น่ ใน่ “ประกาศเร่�องออกหน่้งส่อ
ราช้กิจจานุ่เบกษา” เมั่�อว้น่ที่ี� ๑๕ มัีน่าคัมั พ.ศ. ๒๔๐๑ ว่า ราษฎรมัีผู่้รู้หน่้งส่อน่้อยกว่าไมั่รู้
“คัน่ไพร่ใน่ประเที่ศบ้าน่น่อกหน่้งส่อก็อ่าน่ไมั่ออก ดีวงตราของขุน่น่างใน่ตำาแหน่่งซึ่ึ�งจะบ้งคั้บราช้การ
เร่�องไร จะเป็น่อย่างไรก็ไมั่รู้จ้ก ดีูส้กแต่ว่าเห็น่ดีวงตราที่ี�ตีมัาดี้วยช้าดีแลเส้น่แดีง ๆ แล้วก็กล้ว ผู่้ที่ี�
ถึ่อมัาว่ากระไรก็เช้่�อเพราะฉะน่้�น่จึงมัีคัน่โกง ๆ คัดี ๆ แต่งหน่้งส่อเป็น่ดี้งที่้องตราบ้ตรหมัายอ้างส้�ง
ว้งหลวงแลว้งหน่้า แลเจ้าน่ายแลเสน่าบดีีที่ี�เป็น่ที่ี�ราษฎรน่้บถึ่อยำาเยงแล้วก็ว่าการบ้งคั้บไปต่าง ๆ
ตามัใจต้วปรารถึน่า ดี้วยการที่ี�มัิไดี้เป็น่ธรรมั แลที่ำาให้ราษฎรเดี่อดีร้อน่ แลเสียพระเกียรติยศของ
พระเจ้าแผ่่น่ดีิน่ แลพระน่ามัเจ้าน่ายแลช้่�อขุน่น่างไป” (ประชุ้มัประกาศร้ช้กาลที่ี� ๔, ๒๕๔๘ : ๑๓๖)
พระบาที่สมัเดี็จพระจอมัเกล้าเจ้าอยู่ห้วที่รงริเริ�มัการลงพระปรมัาภิไธยแที่น่การประที่้บตรา
ใน่การบริหารราช้การแผ่่น่ดีิน่ดี้าน่ต่าง ๆ เช้่น่ ดี้าน่การยุติธรรมั ซึ่ึ�งแต่เดีิมัน่้�น่มัีคัดีีหลายเร่�องที่ี�ลูกขุน่
ปรึกษาผ่ิดีไป จึงมัีผู่้ร้องถึวายฎีกา เมั่�อมัีพระบรมัราช้โองการเรียกคัำาปรึกษามัาที่อดีพระเน่ตรและ
ที่รงมัีพระราช้ดีำาริติเตียน่ไป ลูกขุน่บางน่ายกราบบ้งคัมัทีู่ลว่าไมั่ที่ราบเร่�อง แต่ลูกขุน่ผู่้เรียบเรียงน่ำาช้่�อ
ใส่ลงไปใน่คัำาลูกขุน่ปรึกษา จึงมัีพระบรมัราช้โองการว่า ต่อไปลูกขุน่ที่ี�จะลงช้่�อใน่คัำาปรึกษาหร่อ
คัำาแย้งใน่คัดีีใดี ๆ “ให้ลงลายมั่อเขียน่ต้วเอง หร่อถึ้าให้คัน่อ่�น่เขียน่ก็ให้เขียน่ลงใน่กระดีาษขาว
