Page 220 - 47-2
P. 220
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
210 จากตราตำาแหน่่งสู่่่เคร่�องหมายราชการ
ภาษีอากร การที่ำาบ้ญช้ี การร้กษาเงิน่ เคัร่�องรูปพรรณ์ที่องเงิน่และเพช้รพลอยต่าง ๆ และการตรวจเงิน่
แผ่่น่ดีิน่ อ้น่เป็น่การแยกงาน่ดี้าน่การคัล้งของประเที่ศออกจากกรมัที่่า โดียให้กรมัที่่าร้บผ่ิดีช้อบงาน่
ดี้าน่การต่างประเที่ศ ต่อมัาใน่ พ.ศ. ๒๔๓๑ โปรดีเกล้าฯ แบ่งงาน่ออกเป็น่ ๑๒ กรมั และใน่ว้น่ที่ี� ๑
เมัษายน่ พ.ศ. ๒๔๓๕ โปรดีเกล้าฯ ให้เปลี�ยน่จากกรมัเป็น่กระที่รวง โดียมัีเสน่าบดีีประจำาทีุ่กกระที่รวง
“ให้บรรดีาเสน่าบดีีที่้�งปวงน่ี� ให้มัียศเสมัอเหมั่อน่ก้น่ที่้�งสิ�น่ไมั่ให้ถึ่อว่าเปน่อรรคัมัหาเสน่าบดีี ฤๅเปน่
จตุสดีมัภ์ ฤๅเปน่เสน่าบดีีตำาแหน่่งใหมั่” (กฎหมัายใน่ร้ช้กาลที่ี� ๕ เล่มั ๔, ๒๕๔๑ : ๑๓๘๔-๑๓๘๕)
น่้บเป็น่การสิ�น่สุดีตำาแหน่่งอ้คัรมัหาเสน่าบดีี ๒ ตำาแหน่่งและเสน่าบดีีจตุสดีมัภ์ที่ี�มัีมัาแต่สมั้ยอยุธยา
แต่กระที่รวงกลาโหมัย้งคังร้บผ่ิดีช้อบห้วเมั่องปักษ์ใต้ดี้วย เช้่น่เดีียวก้บกระที่รวงมัหาดีไที่ยที่ี�ย้งคัง
ดีูแลห้วเมั่องฝ่่ายเหน่่อ
ต่อมัาใน่ว้น่ที่ี� ๒๓ ธ้น่วาคัมั พ.ศ. ๒๔๓๗ พระบาที่สมัเดี็จพระจุลจอมัเกล้าเจ้าอยู่ห้ว
โปรดีเกล้าฯ ให้ออก “ประกาศจ้ดีปัน่น่่าที่ี� กระที่รวงกลาโหมัมัหาดีไที่ย” โดียให้บรรดีาห้วเมั่องอยู่ใน่
บ้งคั้บบ้ญช้าตราพระราช้สีห์กระที่รวงมัหาดีไที่ย ให้เสน่าบดีีกระที่รวงมัหาดีไที่ย มัีหน่้าที่ี�ร้กษาราช้การ
ภายใน่พระราช้อาณ์าเขต เว้น่แต่กรุงเที่พมัหาน่คัรและเมั่องที่ี�ติดีต่อใกล้เคัียงเป็น่เขตแขวงกรุงเที่พฯ
เป็น่หน่้าที่ี�ของกระที่รวงน่คัรบาล เสน่าบดีีกระที่รวงมัหาดีไที่ยเป็น่ผู่้ร้บใบบอกจากห้วเมั่องที่้�งปวง
และมัีที่้องตราพระราช้สีห์ตามัพระกระแสพระบรมัราช้โองการหร่อพระบรมัราโช้วาที่ ส่วน่เสน่าบดีี
กระที่รวงกลาโหมัมัีหน่้าที่ี�เป็น่ผู่้กำาก้บร้กษาการที่ี�เกี�ยวข้องก้บการที่หาร “แลให้เปน่ผู่้ร้บใบบอกรายงาน่
การที่หารแลมัีตราพระคัช้สีห์ตามัพระกระแสพระบรมัราช้โองการฦๅพระบรมัราโช้วาที่ ใน่ราช้การที่หาร
ที่้�วห้วเมั่องประเที่ศราช้ แลปักษ์ใต้ฝ่่ายเหน่่อที่้�งพระราช้อาณ์าเขต” (กฎหมัายใน่ร้ช้กาลที่ี� ๕ เล่มั ๔,
๒๕๔๑ : ๑๓๘๔-๑๓๘๕) ดี้งน่้�น่ ต้�งแต่ พ.ศ. ๒๔๓๗ เป็น่ต้น่มัา กระที่รวงกลาโหมัจึงมัีหน่้าที่ี�ร้บผ่ิดีช้อบ
เฉพาะราช้การที่หารที่้�วพระราช้อาณ์าจ้กรเพียงอย่างเดีียว เช้่น่เดีียวก้บกระที่รวงมัหาดีไที่ยซึ่ึ�งร้บผ่ิดีช้อบ
ร้กษาราช้การภายใน่ที่้�วพระราช้อาณ์าจ้กร
การแต่งต้�งขุน่น่างและการพระราช้ที่าน่ตราตำาแหน่่งต้�งแต่ย้งเป็น่เสน่าบดีีจตุสดีมัภ์จน่ถึึง
เป็น่เสน่าบดีีกระที่รวงน่้�น่ สมัเดี็จฯ กรมัพระยาดีำารงราช้านุ่ภาพ ที่รงอธิบายถึึงยศขุน่น่างไที่ย
แต่โบราณ์ว่า มัีองคั์ ๔ ประกอบก้น่ คั่อ องคั์ที่ี� ๑ คั่อบรรดีาศ้กดีิ� เป็น่ เจ้าพระยา พระยา พระ หลวง องคั์ที่ี� ๒
คั่อ น่ามั เช้่น่ “จ้กรี” องคั์ที่ี� ๓ คั่อ ตำาแหน่่ง เช้่น่ สมัุหน่ายก และองคั์ที่ี� ๔ คั่อ ดีวงตราสำาหร้บประที่้บ
(แที่น่ลงช้่�อดี้วยมั่อของตน่เอง) เป็น่สำาคั้ญใน่หน่้งส่อส้�งราช้การตามัหน่้าที่ี� เมั่�อขุน่น่างเข้าร้บตำาแหน่่ง
มัีหล้กฐาน่ที่ี�แสดีงให้เห็น่ว่า ขุน่น่างผู่้น่้�น่จะไดี้ร้บพระราช้ที่าน่เคัร่�องยศประจำาตำาแหน่่ง เช้่น่ ตำาแหน่่ง
