Page 218 - 47-2
P. 218
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
208 จากตราตำาแหน่่งสู่่่เคร่�องหมายราชการ
อากร ใช้้ประที่้บกำาก้บหน่้งส่อเรียกและส้�งให้เบิกคัู่คัวามัซึ่ึ�งวิวาที่ดี้วยเร่�องไร่ น่า อากรที่้�งปวง รวมัที่้�ง
ต้�งขุน่หมั่�น่ และเรียกพิน่้ยใน่ศาลและห้วเมั่องเล็กมัาจ่ายราช้การสุพมัาตราใน่กรมัสารภากรน่อก
(ราช้บ้ณ์ฑ์ิตยสถึาน่, ๒๕๕๓ : ๑๖๔-๑๖๕)
ใน่พระธรรมันู่ญกำาหน่ดีหล้กเกณ์ฑ์์การถึ่อปฏิิบ้ติไว้ว่า กรณ์ีที่ี�เจ้ากรมัไปราช้การที่ี�อ่�น่และ
ไดี้มัอบหมัายราช้การให้ผู่้ใดีผู่้หน่ึ�งที่ำาหน่้าที่ี�แที่น่เจ้ากรมั อีกกรณ์ีหน่ึ�งคั่อย้งไมั่มัีผู่้ดีำารงตำาแหน่่ง
เจ้ากรมัน่้�น่แต่มัีการมัอบหมัายราช้การให้ผู่้ใดีผู่้หน่ึ�งที่ำาหน่้าที่ี�แที่น่เจ้ากรมั ก็ให้ฟ้ังคัำาส้�งของผู่้ที่ี�ไดี้ร้บ
มัอบหมัายให้ปฏิิบ้ติหน่้าที่ี�แที่น่น่้�น่ ผู่้ที่ำาราช้การแที่น่พึงส้�งการอยู่ภายใน่ขอบเขตอำาน่าจหน่้าที่ี�ของ
เจ้ากรมัผู่้มัอบหมัายน่้�น่ (ราช้บ้ณ์ฑ์ิตยสถึาน่, ๒๕๕๓ : ๑๘๐) ซึ่ึ�งเป็น่หล้กการเดีียวก้บการร้กษา
ราช้การแที่น่และการปฏิิบ้ติราช้การแที่น่ใน่การบริหารราช้การแผ่่น่ดีิน่ปัจจุบ้น่ รวมัที่้�งถึ้ามัีการใช้้ตรา
เกิน่อำาน่าจของกรมัเจ้าของตราตามัพระธรรมันู่ญมัาใช้้บ้งคั้บบ้ญช้า หร่อใช้้ตราที่ี�ไมั่มัีกำาหน่ดีไว้ใน่
พระธรรมันู่ญมัาใช้้ ห้ามัมัิให้ปฏิิบ้ติตามั ให้แจ้งไปย้งกรมัมัหาดีไที่ย ถึ้ามัีการใช้้ตรามัหาดีไที่ยเกิน่
อำาน่าจหน่้าที่ี� ห้ามัมัิให้ปฏิิบ้ติตามั ให้แจ้งไปย้งพระศรีภูริปรีช้า เจ้ากรมัอาล้กษณ์์ และถึ้ามัีการใช้้
ตรากรมัใดี ๆ ที่ี�ไมั่มัีกำาหน่ดีไว้ใน่พระธรรมันู่ญน่ี�ไปย้งกรมัการและแขวงจ้งหว้ดี เพ่�อเรียกส่วย และ
ภาษีอากรประเภที่ต่าง ๆ หมัายเรียกคัู่คัวามัใน่คัดีี หร่อต้�งข้าราช้การตำาแหน่่งขุน่หมั่�น่ หร่อส้�งเกี�ยวก้บ
กิจราช้การต่าง ๆ ห้ามัมัิให้ฟ้ัง ให้กรมัการและแขวงจ้งหว้ดีคัวบคัุมัต้วผู่้ใช้้ตราน่้�น่ พร้อมัดีวงตราดี้งกล่าว
ส่งมัาย้งกรมัมัหาดีไที่ย ผู่้ใดีฝ่่าฝ่ืน่ร้บตราน่อกพระธรรมันู่ญก็ดีี ร้บตราที่ี�ใช้้เกิน่อำาน่าจหน่้าที่ี�ก็ดีี
ต้องระวางโที่ษประหารช้ีวิต (ราช้บ้ณ์ฑ์ิตยสถึาน่, ๒๕๕๓ : ๑๘๐)
น่อกจากน่ี� พระธรรมันู่ญย้งไดี้กำาหน่ดีธรรมัเน่ียมัปฏิิบ้ติเร่�องการน่ำาตราไปวางตามัเมั่อง
ต่าง ๆ ไว้ว่า การน่ำาเอาตราไปวางตามัเมั่องต่าง ๆ เพ่�อให้ปฏิิบ้ติตามัคัำาส้�งน่้�น่ ให้ดีูว่าขุน่หมั่�น่กรมัการ
ผู่้จะร้บตราน่้�น่มัาพร้อมัก้น่อยู่ที่ี�ศาลากลางแล้ว จึงให้ข้าหลวงผู่้ถึ่อตราเอาเส่�อเกี�ยวพุง ถึ่อตราดี้วย
สองมั่อเสมัอราวน่มั แล้วส่งให้ถึึงมั่อของพระหลวงขุน่หร่อหมั่�น่ผู่้ร้บตราน่้�น่ น่อกจากที่ี�ศาลากลางแล้ว
ห้ามัวางตราที่ี�อ่�น่ ถึ้าย้งมัิไดี้วางตราห้ามัไหว้ที่ำาคัวามัเคัารพผู่้ร้บตรา ต่อเมั่�อวางตราแล้วหากประสงคั์
จะไหว้ที่ำาคัวามัเคัารพก็ที่ำาไดี้ (ราช้บ้ณ์ฑ์ิตยสถึาน่, ๒๕๕๓ : ๑๘๒)
สมัเดี็จพระเจ้าบรมัวงศ์เธอ กรมัพระยาดีำารงราช้านุ่ภาพ ที่รงเล่าว่าเมั่�อที่รงดีำารงตำาแหน่่ง
เสน่าบดีีกระที่รวงมัหาดีไที่ยน่้�น่ตามัห้วเมั่อง “ไมั่มัีศาลาร้ฐบาลต้�งประจำาสำาหร้บว่าราช้การบ้าน่เมั่อง
เหมั่อน่อย่างทีุ่กว้น่น่ี� เจ้าเมั่องต้�งบ้าน่เร่อน่อยู่ที่ี�ไหน่ก็ว่าราช้การบ้าน่เมั่องที่ี�บ้าน่ของตน่ เหมั่อน่อย่าง
เสน่าบดีีเจ้ากระที่รวงใน่ราช้ธาน่ีว่าราช้การที่ี�บ้าน่ตามัประเพณ์ีเดีิมั บ้าน่เจ้าเมั่องผ่ิดีก้บบ้าน่คัน่อ่�น่เพียงที่ี�
