Page 214 - 47-2
P. 214
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
204 จากตราตำาแหน่่งสู่่่เคร่�องหมายราชการ
ที่หารและฝ่่ายพลเร่อน่ใน่การใช้้ตราประจำาตำาแหน่่งปฏิิบ้ติราช้การตามัอำาน่าจหน่้าที่ี�” (ราช้บ้ณ์ฑ์ิตยสถึาน่,
๒๕๕๓ : ๕-๑๔) โดียระบุถึึงดีวงตราตามัอำาน่าจหน่้าที่ี�ของกรมัต่าง ๆ เช้่น่ กรมัมัหาดีไที่ย กรมัพระกลาโหมั
กรมัตามัจตุสดีมัภ์ และไดี้กำาหน่ดีรายละเอียดีดีวงตราประจำาตำาแหน่่งต่าง ๆ ตามัอำาน่าจหน่้าที่ี�ของ
กรมัน่้�น่ รวมัที่้�งหล้กเกณ์ฑ์์ใน่กรณ์ีที่ี�เจ้ากรมัผู่้ถึ่อตราไมั่มัีต้วหร่อมัีแต่ไมั่อาจปฏิิบ้ติหน่้าที่ี�ไดี้ และ
การห้ามัมัิให้ปฏิิบ้ติตามักรณ์ีที่ี�มัีการใช้้ตราเกิน่อำาน่าจของกรมัเจ้าของตรา อ้น่เป็น่การกำาหน่ดีการใช้้
ตราประจำาตำาแหน่่งตามัอำาน่าจหน่้าที่ี�ของข้าราช้การที่้�วราช้อาณ์าจ้กรที่้�งฝ่่ายที่หารและพลเร่อน่
ที่ำาน่องเดีียวก้บการร้กษาราช้การแที่น่ใน่ตำาแหน่่งใน่ปัจจุบ้น่ (ราช้บ้ณ์ฑ์ิตยสถึาน่, ๒๕๕๓ : ๕-๑๔)
น่อกจากการกำาหน่ดีตราประจำาตำาแหน่่งไว้ใน่พระธรรมันู่ญแล้ว ใน่พระอ้ยการตำาแหน่่งน่าพลเร่อน่
และพระอ้ยการตำาแหน่่งน่าที่หารห้วเมั่องซึ่ึ�งเป็น่กฎหมัายที่ำาเน่ียบศ้กดีิน่าสมั้ยอยุธยา ไดี้กำาหน่ดี
ดีวงตราตำาแหน่่งไว้สำาหร้บตำาแหน่่งต่าง ๆ ดี้วย
ตราตำาแหน่่งสู่ำาคัญใน่พระธรรมน่่ญ
ตราตำาแหน่่งที่ี�กำาหน่ดีไว้ตามัพระธรรมันู่ญมัีจำาน่วน่ประมัาณ์ ๕๐ ดีวง และมัีการระบุยศ
และราช้ที่ิน่น่ามัของผู่้ที่ี�ถึ่อตราตำาแหน่่ง รวมัที่้�งอำาน่าจหน่้าที่ี�ใน่การใช้้ของแต่ละตราไว้ ต้วอย่างดีวงตรา
สำาคั้ญที่ี�ย้งคังมัีการใช้้มัาต้�งแต่สมั้ยอยุธยาและย้งคังปรากฏิใน่เคัร่�องหมัายราช้การสำาคั้ญหลาย
หน่่วยงาน่จน่ถึึงปัจจุบ้น่ ดี้งน่ี�
ตราพระราชสู่ีห์ ตราตำาแหน่่งสมัุหน่ายก เจ้ากรมัมัหาดีไที่ย “เจ้าพญาจ้กรีศรีองคัร้กษสมัุหะ
น่ายกอ้คัมัหาเสน่าธิบดีีอไภยพิรีบรากรมัภาหุ”(เจ้าพระยาจ้กรี) เป็น่ผู่้ถึ่อตรา ใน่พระธรรมันู่ญกำาหน่ดีให้
ใช้้ใน่คัดีีคัวามั เป็น่ต้น่ว่า ผู่้มัีอรรถึคัดีีที่ี�ไมั่เห็น่ดี้วยก้บคัำาพิพากษาของศาลกรมัใดี ๆ และของโรงศาล
ที่้�งปวง ไดี้ฟ้้องกล่าวหาเป็น่คัดีีอุที่ธรณ์์แก่ตระลาการของศาลกรมัใดี ๆ หร่อโรงศาลที่้�งปวง ให้ใช้้
ตราพระราช้สีห์สำาหร้บเรียกต้วตระลาการผู่้ถึูกกล่าวหา และเบิกสำาน่วน่เดีิมัมัาพิจารณ์าประกอบ
ใน่คัดีีน่ี� ตราพระราช้สีห์ย้งใช้้ใน่การแต่งต้�งขุน่น่างให้ไปดีำารงตำาแหน่่งต่าง ๆ เมั่�อมัีพระบรมัราช้โองการ
ให้ขุน่น่างผู่้มัีคัวามัช้อบไปเป็น่ ผู่้ร้�ง ผู่้คัรองเมั่อง ณ์ ห้วเมั่องที่้�งปวงที่ี�ขึ�น่อยู่ก้บสมัุหน่ายก และการแต่งต้�ง
เจ้าเมั่อง ปล้ดีเมั่อง รองปล้ดีเมั่อง กรมัการเมั่อง น่ายอากรน่ายขน่อน่ที่ี�ขึ�น่ก้บกรมัมัหาดีไที่ย และใช้้ก้บ
ห้วเมั่องที่ี�ขึ�น่ก้บกรมัมัหาดีไที่ยใน่การส่งคัู่คัวามัมัาพิจารณ์าคัดีี และกิจราช้การที่้�งปวง ที่ี�สำาคั้ญคั่อ
ใน่กรณ์ีที่ี�ต้องลงโที่ษประหารช้ีวิต กรมัการและบรรดีาน่ายอากรน่ายขน่อน่ผู่้มัีคัวามัผ่ิดีร้ายแรง
ที่้�งที่ี�ขึ�น่ก้บกรมัมัหาดีไที่ย กรมัพระกลาโหมั หร่อกรมัที่่า กำาหน่ดีให้ใช้้ตราจ้กร เจ้าพระยาจ้กรี ร่วมัก้บ
