Page 196 - 47-2
P. 196
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
186 การศาลไทยก่อนและหลังการปฏิิรูปใน ร.ศ. ๑๑๐
๑. ต่ระลาการข้องกระทรวงความ (ศาล) ที�มีอำานาจึรับคดีประเภทนั�นไว้พิิจึารณา
โดยู่ทำาหน้าที�ไต่�สัวนพิยู่านบุคคลทั�งฝ่่ายู่โจึทก์จึำาเลยู่ พิร้อมรวบรวมพิยู่านหลักฐานและข้้อเท็จึจึริง
ทั�งหมด (ชี้ี�ข้้อเท็จึจึริง) จึากนั�นต่้องสั�งสัำานวนไปให้ผู้่้พิิพิากษาซึ่ึ�งเรียู่กว�า “ล่กขุ้น”
๒. ล่กขุ้นจึะพิิเคราะห์พิิจึารณาคำาพิยู่านบุคคลและพิยู่านหลักฐานทั�งหลายู่ในสัำานวน
จึนได้ความจึริงว�าฝ่่ายู่ใดควรชี้นะคดี และฝ่่ายู่ใดควรแพิ้คดี เพิราะเหตุ่ใด เสัร็จึแล้วสั�งให้ล่กขุ้นอีก
ประเภทหนึ�งที�เรียู่กว�า “ผู้่้ปรับ” ทำาการวางบทลงโทษต่�อไป
๓. ล่กขุ้นผู้่้ปรับวางโทษต่ามกฎหมายู่แล้ว แล้วสั�งคำาต่ัดสัินคดีไปให้ต่ระลาการเพิื�อ
บังคับคดีให้เป็นไปต่ามคำาพิิพิากษาต่�อไป ในอดีต่ไม�มีการพิิจึารณาชี้ั�นศาลสั่งเชี้�นศาลอุทธรณ์ฎีกา
ในปัจึจึุบัน แต่�ค่�ความที�ไม�พิอใจึการพิิจึารณาและคำาต่ัดสัินข้องศาลต่ามกระทรวงความต่�าง ๆ และเห็นว�า
ต่ระลาการผู้่้พิิพิากษาปฏิิบัต่ิหน้าที�โดยู่ทุจึริต่ หรือโดยู่มิชี้อบ หรือโดยู่ผู้ิดพิลาดด้วยู่ประการใดต่ามที�
กำาหนดไว้ในพิระอัยู่การอุทธรณ์ จึะเป็นกรณีพิิพิาทต่�อไปกับต่ระลาการผู้่้พิิพิากษา ซึ่ึ�งต่้องดำาเนินการ
เป็นคดีใหม�และให้เป็นไปต่ามบทบัญญัต่ิแห�งพิระอัยู่การอุทธรณ์ต่�อไป
ต่ามพิระอัยู่การลักษณะตุ่ลาการ มีการแบ�งลักษณะตุ่ลาการเป็น ๖ จึำาพิวก มีตุ่ลาการ
จึำาพิวกหนึ�งมีลักษณะพิิเศษ เรียู่กว�า “กระลาการอันค่�ความยู่อมให้บังคับเอง” เมื�อทำาการต่ัดสัินชี้ี�ข้าดแล้ว
แม้ว�าค่�ความไม�พิอใจึก็ไม�อาจึนำาคดีมาอุทธรณ์ให้บังคับใหม�ได้ ตุ่ลาการจึำาพิวกนี�จึะต่รงกับ
“อนุญาโต่ตุ่ลาการ” ในปัจึุบัน
สั�วนค่�ความที�ใชี้้สัิทธิทางศาลได้ เป็นไปต่ามที�กำาหนดไว้ในพิระอัยู่การลักษณะรับฟ้้อง
ได้แก� ต่ัวโจึทก์จึำาเลยู่ที�มีข้้อพิิพิาทต่�อกันแล้ว ยู่ังการกำาหนดให้ผู้่้อื�นที�มีความสััมพิันธ์ทางสัายู่โลหิต่
เป็นเครือญาต่ิใกล้ชี้ิด หรือมีความสััมพิันธ์ฉันสัามีภริยู่าว�าต่�างหรือแก้ต่�างคดีแทนกันได้ และผู้่้มี
บรรดาศักดิ�นา ๔๐๐ ข้ึ�นไปจึะฟ้้องคดี หรือแก้ต่�างคดีโดยู่ต่รงต่�อศาลไม�ได้ ต่้องให้ทนายู่ (คนละ
ความหมายู่กับทนายู่ความในสัมัยู่ปัจึจึุบัน) ทำาการว�าต่�างแก้ต่�างแทนต่นเท�านั�น ในการฟ้้องคดีนั�น
บุคคลผู้่้ต่้องการฟ้้องคดีจึะเข้ียู่นหนังสัือฟ้้องเองไม�ได้ ต่้องไปร้องต่�อเจึ้าหน้าที�ศาล ที�เรียู่กว�า จึ�าศาล
หากผู้่้ฟ้้องเป็นไพิร�ธรรมดาต่้องฟ้้องผู้�านม่ลนายู่ต่้นสัังกัดซึ่ึ�งม่ลนายู่จึะเข้ียู่นคำาฟ้้องในนามข้องเข้า จึ�าศาล
จึะจึดถ้อยู่คำาลงเป็นหนังสัือแล้วมอบให้พินักงานประทับฟ้้อง นำาข้ึ�นปรึกษาล่กขุ้น ณ ศาลหลวง เพิื�อ
พิิจึารณาว�าจึะเป็นการฟ้้องที�ถ่กกฎหมายู่ซึ่ึ�งควรรับพิิจึารณาหรือไม� แล้วจึะสั�งคำาฟ้้องไปยู่ังศาลที�มีอำานาจึ
พิิจึารณาคดีประเภทนั�น ๆ ต่ระลาการศาลจึะออกหมายู่เรียู่กต่ัวจึำาเลยู่มาถาม จึดคำาให้การ แล้วสั�ง
คำาให้การไปที�ล่กขุ้น ให้ชี้ี� ๒ สัถาน คือกำาหนดประเด็นพิิพิาทว�าข้้อใดรับกับสัำานวนข้องผู้่้ฟ้้อง และข้้อใด
โต่้แยู่้งข้ัดกันจึะต่้องสัืบพิยู่าน เมื�อต่ระลาการสัืบพิยู่านต่ามประเด็นที�ล่กขุ้นกำาหนดสัืบเสัร็จึแล้วต่้อง
