Page 195 - 47-2
P. 195
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
นายกฤษฎา บุุณยสมิิต 185
นอกจึากนั�นยู่ังมีคดีที�มีลักษณะพิิเศษบางประการที�ไม�เป็นไปต่ามกฎเกณฑ์์ปรกต่ิ ได้แก�
๑) กรณีพิิพิาทระหว�างชี้าวกรุงหรือชี้าวต่�างประเทศฝ่่ายู่หนึ�งกับชี้าวต่�างประเทศด้วยู่กัน
ไม�ว�าจึะเป็นฝ่รั�ง อังกฤษ ฮอลันดา แข้กชี้วา แข้กมลายู่่ แข้กมักกะสััน ญวน จึีน ที�เข้้ามาสั่�พิระบรม
โพิธิสัมภาร หากเหตุ่ฟ้้องในกรุง ให้ขุ้นพิินิจึใจึราชี้ปลัด กรมพิระคลัง เป็นผู้่้พิิจึารณาคดี หากเป็นเหตุ่
ฟ้้องในหัวเมืองให้ยู่กกระบัต่ร เป็นผู้่้พิิจึารณา ทั�งยู่ังกำาหนดด้วยู่ว�า ชี้าวต่�างประเทศที�เข้้ามามีคดีความ
๓
ในเมืองใดก็ให้ใชี้้กฎหมายู่ข้องเมืองนั�น ซึ่ิมง เดอ ลาล่แบร์ (Simon de La Loubère) (๒๕๒๐ : ๓๗๓)
ราชี้ท่ต่ฝ่รั�งเศสัซึ่ึ�งเดินทางมาเจึริญสััมพิันธไมต่รีกับกรุงศรีอยูุ่ธยู่าในรัชี้สัมัยู่สัมเด็จึพิระนารายู่ณ์มหาราชี้
ได้บันทึกเกี�ยู่วกับยู่กกระบัต่รไว้ว�า
ออกพิระยกบััตร (Oc-Pra Jockebatest) เป็นัที่ำานัองอัยการแผู้่นัดีินั และมี
หนั�าที่ี�สอดีแนัมคีวามเคีลื�อนัไหวขุองเจ�าเมืองเป็นัที่ี�ตั�ง ตำาแหนั่งนัี�ไม่สืบัที่ายาที่
ถ้ึงบัุตร ในัหลวงที่รงแต่งตั�งจากบัุคีคีลที่ี�ที่รงไว�วางพิระราชิหฤที่ัย...หาก
คีำาพิิพิากษานัั�นัมีอาการว่า ไม่เป็นัไปตามยุติธรรมไซื่ร� ก็เป็นัหนั�าที่ี�ขุอง
ยกกระบััตรหรืออัยการแผู้่นัดีินัจะบัอกกล่าวเตือนัให�ศาลที่ราบัไว�…
๒) คดีที�มีลักษณะเป็นเรื�องสัำาคัญหรือกระทบกระเทือนสั�วนรวม หรือเป็นภัยู่ต่�อความ
มั�นคงข้องอาณาจึักร ให้ฟ้้องต่�างจึากพิระธรรมน่ญได้ เมื�อความทราบถึงพิระเนต่รพิระกรรณ พิระเจึ้า
อยู่่�หัวจึะทรงลงมากำากับด่แล แล้วแต่�พิระเจึ้าอยู่่�หัวจึะทรงมีพิระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม�อมสัั�ง
ศาลที�ทำาการพิิจึารณาคดีทำานองนี�เรียู่กว�า “ศาลรับสัั�ง” คือสัุดแต่�จึะทรงพิระกรุณาโปรดเกล้าโปรด
กระหม�อมต่ั�งศาลรับสัั�งชี้ำาระความต่ามความสัำาคัญและความจึำาเป็นเหมาะสัม
๓) คดีพิิพิาทเกี�ยู่วกับหนี�การพินันถือว�ามีลักษณะพิิเศษ ไม�มีการนำาเข้้าสั่�กระบวนการ
ยูุ่ต่ิธรรมข้องศาล แต่�กำาหนดให้ขุ้นนางที�เกี�ยู่วข้้องเป็นผู้่้ต่ัดสัินต่ามธรรมเนียู่มบ�อนการพินัน
๔) คดีที�พิิพิาทแต่�มีกระบวนการให้ต่กลงกัน หรืออาจึสัันนิษฐานได้ว�าไกล�เกลี�ยู่
ประนีประนอมกันได้จึึงไม�ต่้องประทับฟ้้อง กฎหมายู่เก�าใชี้้คำาว�า “ความเถ้า, ความแก�”
สัำาหรับบุคคลผู้่้ที�มีอำานาจึหน้าที�พิิจึารณาและต่ัดสัินคดีในการศาลแบบเก�าข้องไทยู่
จึะดำาเนินกระบวนพิิจึารณาไปต่ามหลักเกณฑ์์ที�กำาหนดไว้พิระอัยู่การลักษณะต่ระลาการ โดยู่บุคคล
ผู้่้มีอำานาจึหน้าที�ต่�าง ๆ ในแต่�ละข้ั�นต่อนต่ามกระบวนการยูุ่ต่ิธรรมแบบเก�านั�นประกอบด้วยู่
๓ พิจึนานุกรม ฉบับราชี้บัณฑ์ิต่ยู่สัถาน พิ.ศ. ๒๕๕๔ ให้ความหมายู่ไว้ว�า “ยู่กกระบัต่ร น. ต่ำาแหน�งข้้าราชี้การครั�งโบราณสัังกัดกระทรวงวัง
มีหน้าที�ออกไปประจึำาอยู่่�ต่ามหัวเมืองเพิื�อสัอดสั�องอรรถคดี, ต่ำาแหน�งเจึ้าพินักงานเกี�ยู่วกับอรรถคดีต่รงกับอัยู่การในบัดนี�, ต่ำาแหน�ง
หัวหน้าฝ่่ายู่ธุรการข้องศาลต่รงกับจึ�าศาลในบัดนี�, เจึ้าหน้าที�ในการจึัดหาเครื�องใชี้้ข้องทหาร, เข้ียู่นเป็น ยูุ่กกระบัต่ร ก็มี.
