Page 193 - 47-2
P. 193
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
นายกฤษฎา บุุณยสมิิต 183
หากันัว่าปล�นัสดีมฉกลักเอาที่รัพิยสิ�งขุองที่องเงีนัฆ่่าเจ�าเรือนัตาย
กลางวันักลางคีืนั แลลักล้กเมียไพิร่ฟ้้าขุ�าคีนัที่่านัลักชิ�างม�าเรือเกวียนั
โคีกระบัือเขุ�าขุองผู้�าผู้่อนัแพิรพิรรณเส�นัผู้ักวักถ้ั�วเปดีไก่สิ�งใดีก็ดีี ที่ำาชิ้�ดี�วย
เมียที่่านัฆ่่าฟ้ันักันัแลจะกละกระสือกระหางแลที่ำายาแฝดียาเมารีดีล้กเสีย
สรรพิที่ำาประการใดีให�ตายไซื่�เปนัตระที่รวงนัคีรบัาล (กฎหมายู่ต่ราสัามดวง
ฉบับราชี้บัณฑ์ิต่ยู่สัถาน เล�ม ๑ : ๑๐๘)
ดังนั�น ไม�ว�าผู้่้ใดกระทำาความผู้ิดเป็นอำานาจึพิิจึารณาข้องศาลพิระนครบาลในราชี้ธานี
แต่�หากคดีดังกล�าวผู้่้เสัียู่หายู่ไม�ถึงแก�ความต่ายู่และผู้่้กระทำาความผู้ิดเป็นสัมใน เป็นอำานาจึข้อง
ศาลนครบาลวัง สัำาหรับศาลหัวเมืองและขุ้นแข้วงหมื�นแข้วง มีอำานาจึพิิจึารณาคดีโจึรผู้่้ร้ายู่เฉพิาะที�มี
โทษปรับไหมเป็นเบี�ยู่ต่ำ�ากว�าแสันหนึ�งลงมาเท�านั�น ดังความว�า “ถ้�าแลหัวเมืองขุุนัแขุวงหมื�นัแขุวงไดี�
พิิจารณาแต่เบัี�ยตำ�าแสนั” (กฎหมายู่ต่ราสัามดวง ฉบับราชี้บัณฑ์ิต่ยู่สัถาน เล�ม ๑ : ๑๐๘)
๑.๔ ความมรดก เป็นคดีพิิพิาทเกี�ยู่วกับการแบ�งมรดกกัน ในสัมัยู่อยูุ่ธยู่าการแบ�งมรดก
ข้องขุ้นนางผู้่้ใหญ�ผู้่้มีศักดินาต่ั�งแต่� ๔๐๐ ข้ึ�นไป ขุ้นนางผู้่้น้อยู่ พิระภิกษุสัามเณร และพิ�อค้าประชี้าชี้น
มีข้้อแต่กต่�างกันมาก รายู่ละเอียู่ดเป็นไปต่ามพิระอัยู่การลักษณะมรดก ต่ัวอยู่�างเชี้�น มรดกข้องผู้่้ต่ายู่ที�
เป็นขุ้นนางถ่กกำาหนดไว้เป็น ๒ สั�วน คือ สั�วนที�เป็นเครื�องพิัทยู่าที�พิระเจึ้าแผู้�นดินพิระราชี้ทานให้
ผู้่้ต่ายู่ข้ณะทำาราชี้การอยู่่� ต่้องคืนให้หลวง และสั�วนที�เป็นทรัพิยู่์สัินที�เจึ้ามรดกทำามาหาได้ซึ่ึ�งจึะแบ�งกัน
ต่ามที�กฎหมายู่กำาหนด ศาลมรดกเป็นศาลที�มีอำานาจึพิิจึารณาพิิพิากษาคดีมรดก ในพิระธรรมน่ญ
ใชี้้ความว�า
พิระผู้้�เปนัเจ�าเลี�ยงให�มีศักดีิแต่นัา ๔๐๐ ขุึ�นัไปถ้ึงนัา ๑๐๐๐๐ ไดี�รับั
พิระราชิที่านัเคีรื�องพิัที่ยา แลผู้้�มีบัันัดีาศักดีิถ้ึงแก่อนัิจกรรม อสันักรรม มรณสันั
จึ�งให�ที่ำามรฎกหลวง แลให�ผู้้��รักษาที่รัพิยมรฎกที่ำาบัาญชิีฎีกามรฎกมายื�นัแก่
กรมมรฎกโดียสัจ อย่าให�เบัียดีบัังอำาพิรางไว�สักอันั ถ้�าตำ�านัา ๔๐๐ ลงมาถ้ึงนัา
๑๐ ไร่แลหาที่รัพิมรฎกแก่กันั ให�ขุุนัศรีราชิบัุตรเอามาพิิจารณาว่ากล่าวให�
ผู้้�รักษามรฎกที่ำาบัาญชิีมายื�นัแต่โดียสัจโดียจริงตามพิระธรรมนั้นัที่่านักล่าว
ไว�นัี� ถ้�าหัวเมืองกรมมรฎกหัวเมืองไดี�พิิจารณา (กฎหมายู่ต่ราสัามดวง
ฉบับราชี้บัณฑ์ิต่ยู่สัถาน เล�ม ๑ : ๑๐๙-๑๑๐)
