Page 189 - 47-2
P. 189
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
นายกฤษฎา บุุณยสมิิต 179
แม�ที่ี�สุดีถ้ึงติดีกระดีิ�งไว�ที่ี�ประต้พิระราชิวัง ใคีรมีทีุ่กขุ์ร�อนัอาจไปลั�นักระดีิ�งที่้ลขุอให�
ที่รงชิ่วยไดี�ทีุ่กเวลา ต่อมาจนัถ้ึงสมัยกรุงรัตนัโกสินัที่ร์นัี�ก็ยังมีประเพิณีอนัุญาต
ให�ราษฎรเขุ�าไปตีกลองร�องทีุ่กขุ์ถ้วายฎีกาถ้ึงในัพิระราชิวังไดี�เป็นันัิจ แม�ในั
ระเบัียบัเวลาพิระราชิกิจที่ี�ใชิ�มาจนัในักรุงรัตนัโกสินัที่ร์นัี� พิระเจ�าแผู้่นัดีินัย่อม
เสดี็จออกขุุนันัางวันัละ ๒ เวลา เวลาเชิ�าเสดี็จออกพิิพิากษาคีดีี คีือที่รงบัำาเพิ็ญ
พิระราชิกิจส่วนัที่ี�จะรักษาสันัติสุขุภายในั เวลาคีำ�าเสดี็จพิิพิากษาการบั�านัเมือง
คีือป้องกันัขุ�าศึกศัตร้ภายนัอก ตรงกับัหลักอย่างที่ี�ว่ามาขุ�างต�นั
ก็แต่ธรรมดีาขุองการชิำาระคีวามมีกิจที่ี�จะต�องที่ำาหลายอย่างประกอบักันั
ทีุ่กเรื�อง เป็นัต�นัแต่ ๑. รับัฟ้้อง ๒. เรียกตัวจำาเลย ๓. ถ้ามคีำาให�การ ๔. สืบัพิยานั
๕. พิิพิากษา ๖. บัังคีับัตามคีำาพิิพิากษา พิ�นัวิสัยที่ี�พิระเจ�าแผู้่นัดีินัจะที่รง
ที่ำาไดี�เองหมดีทีุ่กอย่างทีุ่กเรื�อง จึงต�องตั�งศาลและพินัักงานัสำาหรับัที่ำากิจนัั�นั ๆ
แที่นัพิระเจ�าแผู้่นัดีินั...
๒. การศาลข้องไทยู่สัมัยู่อยูุ่ธยู่า (พิ.ศ. ๑๘๙๓–๒๓๑๐)
ในสัมัยู่อยูุ่ธยู่า สัถาบันพิระมหากษัต่ริยู่์เปลี�ยู่นแปลงไป ทรงเป็นประมุข้ข้องอาณาจึักร
มีพิระราชี้อำานาจึสั่งสัุดเป็นทั�งเจึ้าชี้ีวิต่และเจึ้าแผู้�นดิน ทรงมีฐานะอันสั่งสั�งเป็นสัมมุต่ิเทพิ การใชี้้
อำานาจึตุ่ลาการข้องพิระมหากษัต่ริยู่์ หรือการศาลข้องไทยู่ในสัมัยู่อยูุ่ธยู่าจึึงมีความซึ่ับซึ่้อนกว�าสัมัยู่
สัุโข้ทัยู่มาก ต่ั�งแต่�สัมัยู่อยูุ่ธยู่าต่อนต่้นจึนถึงต่้นรัต่นโกสัินทร์เป็นเวลากว�าสัี�ร้อยู่ปี ต่ัวบทกฎหมายู่ต่�าง ๆ
ที�ใชี้้กันมามีเป็นจึำานวนมาก ร�องรอยู่ต่�าง ๆ เกี�ยู่วกับกฎหมายู่และการศาลข้องไทยู่ในสัมัยู่อยูุ่ธยู่า
สั�วนใหญ�ศึกษาได้จึากกฎหมายู่ต่ราสัามดวง กฎหมายู่ข้องอยูุ่ธยู่านั�นปรากฏิหลักฐานต่ามกฎหมายู่
๒
เก�าว�าได้ถ่กทำาลายู่ลงถึงเก้าสั�วน คงเหลือมาเพิียู่งสั�วนเดียู่วในชี้�วงเสัียู่กรุงศรีอยูุ่ธยู่าในครั�งที� ๒ เมื�อ
พิ.ศ. ๒๓๑๐ ซึ่ึ�งพิระราชี้กำาหนดใหม� ฉบับที� ๒๘ [จึ.ศ. ๑๑๕๖ (พิ.ศ. ๒๓๓๗)] ที�ต่ราข้ึ�นในรัชี้สัมัยู่
ข้องพิระบาทสัมเด็จึพิระพิุทธยู่อดฟ้้าจึุฬาโลกมหาราชี้ มีความว�า
๒ กฎหมายู่ต่ราสัามดวง หรือประมวลกฎหมายู่รัชี้กาลที� ๑ เป็นประมวลกฎหมายู่ฉบับแรกข้องไทยู่ซึ่ึ�งพิระบาทสัมเด็จึพิระพิุทธยู่อดฟ้้า
จึุฬาโลกมหาราชี้ ปฐมกษัต่ริยู่์แห�งราชี้วงศ์จึักรี โปรดเกล้าฯ ให้นักปราชี้ญ์ราชี้บัณฑ์ิต่จึำานวน ๑๑ ท�าน นำาต่ัวบทกฎหมายู่ต่�าง ๆ ที�ใชี้้
บังคับในข้ณะนั�นซึ่ึ�งสั�วนใหญ�เป็นกฎหมายู่ที�ใชี้้กันมาแต่�ครั�งกรุงศรีอยูุ่ธยู่าเป็นราชี้ธานี มาทำาการชี้ำาระและปรับปรุงแก้ไข้ให้มีความ
ยูุ่ต่ิธรรมและเหมาะสัมกับยูุ่คสัมัยู่ยู่ิ�งข้ึ�น เมื�อชี้ำาระเสัร็จึแล้วทรงโปรดเกล้าฯ ให้ประกาศใชี้้เมื�อวันที� ๓๑ มกราคม พิ.ศ. ๒๓๔๗
