Page 188 - 47-2
P. 188
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
178 การศาลไทยก่อนและหลังการปฏิิรูปใน ร.ศ. ๑๑๐
ข้องมน่สัาราจึารยู่์ ซึ่ึ�งเป็นคัมภีร์กฎหมายู่สัำาคัญข้องทางต่ะวันออก มีต่้นกำาเนิดมาจึากอินเดียู่ โดยู่
ประเทศอินเดียู่และประเทศอื�นในภาคพิื�นเอเชี้ียู่อาคเนยู่์ต่�างรับอิทธิพิลทางกฎหมายู่จึากคัมภีร์
พิระธรรมศาสัต่ร์นี�มาเป็นหลักกฎหมายู่ในบ้านเมืองข้องต่นทั�งสัิ�น ไทยู่รับชี้�วงต่�อมาจึากมอญซึ่ึ�งเป็น
ราชี้อาณาจึักรที�รุ�งเรืองในชี้�วงพิุทธศต่วรรษที� ๑๓ ถึงพิุทธศต่วรรษที� ๑๗ อีกทอดหนึ�ง และหลักฐาน
ต่ามจึารึกหลักที� ๓๘ ก็อ้างถึงพิระราชี้ศาสัต่ร์ซึ่ึ�งหมายู่ถึงกฎหมายู่ที�เป็นสัาข้าคดีข้องพิระธรรมศาสัต่ร์
ควบค่�กันไปด้วยู่ จึึงเป็นหลักฐานประการหนึ�งที�แสัดงถึงความเจึริญทางกฎหมายู่และการศาลสัมัยู่สัุโข้ทัยู่
การศาลและการใชี้้อำานาจึตุ่ลาการในสัมัยู่สัุโข้ทัยู่ เมื�อเทียู่บกับแผู้�นดินล้านนาซึ่ึ�งอยู่่�ใกล้เคียู่ง
และมีข้นบธรรมเนียู่มคล้ายู่คลึงกับสัุโข้ทัยู่ (ประเสัริฐ ณ นคร, ๒๕๔๑ : ๕๔๗) มีมังรายู่ศาสัต่ร์หรือ
มังรายู่วินิจึฉัยู่ซึ่ึ�งเป็นกฎหมายู่ข้องพิระเจึ้ามังรายู่ ระบุถึงหลักในการวินิจึฉัยู่ต่ัดสัินคดีต่�าง ๆ เป็นหลัก
ที�กำาหนดไว้ต่ามพิระธรรมศาสัต่ร์และพิระราชี้ศาสัต่ร์เชี้�นกัน (ประเสัริฐ ณ นคร, ๒๕๒๑ : ๒-๓)
สัมเด็จึพิระเจึ้าบรมวงศ์เธอ กรมพิระยู่าดำารงราชี้านุภาพิ (๒๕๐๕ : ๑๓๗-๑๓๘) ทรงให้
ความเห็นเกี�ยู่วกับหน้าที�หลักข้องผู้่้ปกครองบ้านเมืองและการศาลในสัมัยู่สัุโข้ทัยู่ไว้ว�า
...ลักษณะการปกคีรอง ตั�งแต่ปกคีรองในัคีรัวเรือนัเป็นัต�นั ขุึ�นัไปจนั
ปกคีรองคีนัในับั�านัเมืองและปกคีรองที่ั�วประเที่ศเป็นัที่ี�สุดี ถ้ือว่าผู้้�ปกคีรองมี
หนั�าที่ี� ๒ อย่างเป็นัหลัก คีือป้องกันัสัตร้ภายนัอกอย่าง ๑ รักษาสันัติสุขุภายในั
อย่าง ๑ เป็นัเชิ่นันัี�เหมือนักันัทีุ่กชิาติทีุ่กภาษาและทีุ่กประเที่ศ ก็การพิิจารณา
และพิิพิากษาคีดีีตลอดีจนัลงอาญาแก่ผู้้�กระที่ำาผู้ิดี เป็นัการสำาคีัญอย่างยิ�ง
สำาหรับัรักษาสันัติภาพิภายในั จึงเป็นัภาระขุองผู้้�เป็นัหัวหนั�า แต่หัวหนั�าชิั�นัตำ�า
ลงมาก็ว่ากล่าวไดี�แต่บัริวารขุองตนัและมีอำานัาจเพิียงเที่่าที่ี�คี้่คีวามยินัยอม
ไม่มีอำานัาจที่ี�จะว่ากล่าวถ้ึงพิวกอื�นัหรือจะบัังคีับัให�คี้่คีวามจำากระที่ำาตาม เพิราะ
ไม่มีอาญาสิที่ธิเหมือนัพิระเจ�าแผู้่นัดีินั อำานัาจการพิิจารณาและพิิพิากษา
ตลอดีจนับัังคีับัคีดีีชิั�นัส้งสุดี จึงตกอย้่แก่พิระเจ�าแผู้่นัดีินั เป็นัเชิ่นัว่านัี�มาตั�งแต่เดีิม
ที่ั�วทีุ่กประเที่ศ ปรากฏในัเรื�องต่าง ๆ แต่โบัราณที่ั�งในัพิระไตรปิฎก พิระพิุที่ธศาสนัา
และศาสนัาอื�นั ๆ เชิ่นัพิระเจ�าโสโลมอนัในัคีัมภีร์ใบัเบัลขุองพิวกยิวเป็นัต�นั
จนัถ้ือเป็นัธรรมเนัียมที่ั�วไป ว่าราษฎรมีคีวามทีุ่กขุ์ร�อนัอาจจะที่้ลร�องทีุ่กขุ์แก่
พิระเจ�าแผู้่นัดีินัไดี�เป็นันัิจ ว่าตามหลักฐานัที่ี�มีในัเรื�องพิงศาวดีาร ในัศิลาจารึกขุอง
พิระเจ�ารามคีำาแหงมหาราชิก็มีว่า ที่รงพิิพิากษาคีดีีระงับัทีุ่กขุ์ร�อนัขุองราษฎร
