Page 144 - 47-2
P. 144
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
134 ทรรศนะทางจริยศาสตร์ของอาริสโตเติล เร่�องมิิตรภาพ
สำังคัมกริ่กในยุคัริุ่งเริ่องของป็ริัชื่ญาให้คัว่ามสำำาคััญแก่เริ่�องคัุณธิริริมมากท่�สำุดี โสำกริาต่สำนำาเริ่�องน่�
คัว่บคั่่กับคัว่ามริ่้โดียเชื่่�อว่่า ผ่้ม่คัว่ามริ่้จะไม่ทำาในสำิ�งท่�ผิดี บริริดีานักป็ริาชื่ญ์ของเอเธินสำ์ (Wise Men)
ให้คัว่ามสำำาคััญแก่เริ่�องน่�ดี้ว่ยการิสำลักข้อคัว่ามท่�เป็็นคัำาขว่ัญ (motto) ณ ว่ิหาริเทพเจ้าอพอลโลท่�เดีลฟิี
(Apollo at Delphi) ว่่า “ไม่ม่สำิ�งใดีเกินไป็” (meden agan–Nothing in excess) เป็็นการิเต่อนใจ
ชื่าว่กริ่กสำมัยนั�น คัุณธิริริมหลัก (Cardinal virtue) สำำาคััญ ๔ ป็ริะการิ ไดี้แก่ คัว่ามฉัลาดีริอบคัอบ
(prudence) คัว่ามกล้าหาญ (courage) คัว่ามริ่้จักป็ริะมาณ (temperance) และคัว่ามเท่�ยงธิริริม
(justice) คัุณธิริริมหลักทั�ง ๔ ป็ริะการิน่�จะต้องคัว่บคั่่ไป็ดี้ว่ยกันเหม่อนบานพับป็ริะต่ท่�ยึดีโยง
บานป็ริะต่ไว่้ดี้ว่ยกัน ทำาให้เกิดีคัว่ามกลมกล่นในตัว่บุคัคัลและในสำังคัม ทำาให้เกิดีความิสุข และสิ�งที�
จะชี่วยทำาให้เกัิดีความิสุขไดี้ดีีค่อ มิิตรภาพ (friendship) ที�ถึ่อเป็นคุณธ์รรมิที�สำาคัญและจำาเป็น
ทำาให้บุุคคลมิีส่วนร่วมิกััน อาริิสำโตเติลเชื่่�อว่่าเม่�อมนุษย์เป็็นเพ่�อน คัว่ามยุติธิริริมจึงไม่จำาเป็็น (when
men are friends, justice is unnecessary) แต่เม่�อบุคัคัลม่คัว่ามเท่�ยงธิริริม มิตริภาพยังคังเป็็นสำิ�งท่�
ต้องการิ จากข้อคัว่ามน่�นำาไป็สำ่่คัำาถึามอ่กหลายป็ริะการิเริ่�องมิตริภาพ
ทำาไมิเราจึงต้องกัารมิิตรภาพ
อาริิสำโตเติลเริิ�มต้นเริ่�องน่�ดี้ว่ยการิอธิิบายว่่า มิิตรภาพค่อคุณธ์รรมิประกัารหนึ�งที�จำาเป็น
และแยกัออกัไปไมิ่ไดี้จากัชีีวิตมินุษย์ ไม่ว่่าจะคันมั�งม่ คันยากจน คันทั�ว่ไป็ต้องการิมิตริภาพทั�งสำิ�น
มิตริภาพทำาให้เกิดีคัว่ามชื่่ว่ยเหล่อเก่�อก่ลซึ่ึ�งกันและกันในหม่่มนุษย์ทั�งในคัริอบคัริัว่ ว่งงาน สำังคัม
การิเดีินทาง มิตริภาพท่�ไดี้ริับจากเพ่�อนมนุษย์เป็็นสำิ�งท่�สำำาคััญ ดี้วยเหตุนี� ผ้้ที�มิีความิรักัต่อเพ่�อนมินุษย์
จึงสมิควรเป็นผ้้ที�ไดี้รับุกัารยกัย่อง และเป็นกัารแสดีงออกัของมินุษยธ์รรมิที�พึงมิีต่อกััน ในริัฐ (state)
ก็เชื่่นเดี่ยว่กันกับมิตริภาพริะหว่่างป็ริะชื่าชื่น และริะหว่่างป็ริะชื่าชื่นกับริัฐ ชื่่ว่ยให้เกิดีการิดีำาริงอย่่ไดี้
บริริดีาผ่้ออกกฎหมายทั�งหลายย่อมให้คัว่ามสำำาคััญแก่เร่�องมิิตรภาพมิากักัว่าความิยุติธ์รรมิ ทั�งน่�
เพริาะมิตริภาพทำาให้เกิดีคัว่ามสำมานฉัันท์ เม่�อป็ริะชื่าชื่นเกิดีคัว่ามเป็็นมิตริ คัว่ามยุติธิริริมก็ไม่ใชื่่สำิ�งท่�
ต้องการิ แต่เม่�อม่คัว่ามเป็็นธิริริม ป็ริะชื่าชื่นก็ต้องการิมิตริภาพเป็็นสำ่ว่นท่�ตามมา กล่าว่เชื่่นน่�คั่อ
คัว่ามเป็็นธิริริมเสำริิมสำริ้างพ่�นฐานของมิตริภาพ
มิิตรภาพค่ออะไร คัำาตอบเริ่�องน่�ม่หลากหลาย บางคันมองว่่ามิตริภาพคั่อคัว่ามเหม่อน
(likeness) ดีังนั�น เพ่�อนก็คั่อผ่้ท่�ม่คัว่ามเหม่อนเริา ดีังคัำาพังเพยท่�ว่่า นกท่�ม่ขนเหม่อนกันย่อมริว่มฝึ่งกัน
(Birds of a feather flock together) แต่ก็ม่ผ่้แย้งว่่า เม่�อป็ริะชื่าชื่นเหม่อนกันก็ย่อมทะเลาะว่ิว่าท
กันเอง ม่นักป็ริาชื่ญ์กริ่กริ่ว่มสำมัยหลายคันโต้แย้งว่่าไม่จำาเป็็นต้องเหม่อนกัน สำิ�งท่�แตกต่างกันก็อาจ
