Page 145 - 47-2
P. 145
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
รองศาสตราจารย์์สิวลีี ศิริไลี 135
เก่�อก่ลกันไดี้ เชื่่น ย่ริิพิดี่สำ (Euripides) กล่าว่ว่่า พ่�นดีินท่�แห้งแล้งย่อมต้องการิฝึน ขณะท่�ฟิากฟิ้า
บนสำว่ริริคั์ท่�อุดีมดี้ว่ยฝึนชื่อบท่�จะโป็ริยป็ริายลงมาสำ่่พ่�นดีิน เฮริาไคัลตุสำ (Heraclitus) กล่าว่ว่่า สำิ�งท่�
ตริงข้ามกันชื่่ว่ยเหล่อกันและกัน สำ่ว่นป็ริะกอบท่�ต่างกันทำาให้เกิดีคัว่ามกลมกล่นท่�สำว่ยงามท่�สำุดี
ทุกสำิ�งเกิดีขึ�นม่อย่่ดี้ว่ยกริะแสำของคัว่ามแตกต่างหริ่อขัดีแย้ง เอมพ่โดีเคัลสำเป็็นอ่กผ่้หนึ�งท่�เชื่่�อว่่า
คัว่ามเหม่อนขัดีแย้งกันเพ่�อคัว่ามเหม่อน (like strives for like) หมายคัว่ามว่่าขัดีแย้งกันเพ่�อไป็สำ่่
คัว่ามเหม่อน (Aristotle, 1962 : 216) ข้อโต้แย้งดีังกล่าว่ม่ลักษณะเป็็นข้อโต้แย้งทางธิริริมชื่าติมากกว่่า
ทางจริิยศาสำตริ์ นักป็ริัชื่ญาจึงย้อนกลับมาตั�งคัำาถึามว่่า มิตริภาพเป็็นสำิ�งท่�เกิดีขึ�นจากมนุษย์ทุกคัน
หริ่อไม่ คนบุางคนที�อาจถึ้กัมิองว่าเป็นคนเลวร้ายจะสามิารถึมิีมิิตรภาพกัับุผ้้อ่�นหร่อไมิ่ มิิตรภาพ
มิีกัี�ประเภท และมิิตรภาพเกัิดีจากัพ่�นฐานอะไร
คัำาตอบต่อคัำาถึามเหล่าน่�เริิ�มจากการิพิจาริณาถึึงเริ่�องคัว่ามริัก (affection) ในโลกน่�ม่สำิ�งใดีบ้าง
ท่�คัว่ริคั่าแก่คัว่ามริัก มนุษย์เริาคังไม่ไดี้ริักทุกสำิ�งไป็หมดี แต่จะเกิดีคัว่ามริักเฉัพาะสำิ�งท่�คัว่ริคั่าแก่คัว่ามริัก
ซึ่ึ�งหมายคัว่ามว่่า สำิ�งนั�นเป็็นสำิ�งท่�ดี่ (good) เป็็นท่�พึงพอใจ (pleasure) หริ่อเป็็นป็ริะโยชื่น์ (useful)
ใน ๓ คัำาน่� คัำาว่่าพึงพอใจ หริ่อ เป็็นป็ริะโยชื่น์ เข้าใจไดี้ไม่ยากเพริาะ ๒ คัำาน่�เป็็นว่ิถึ่ท่�ทำาให้เกิดีคัว่ามริัก
แต่คัำาว่่า ดี่ หริ่อ สำิ�งท่�ดี่ อาจเข้าใจไดี้ไม่ง่าย เม่�อมนุษย์เริาใชื่้คัำาว่่าดี่ หมายคัว่ามว่่าอย่างไริ ดี่สำำาหริับ
พว่กเริาหริ่อดี่สำำาหริับแต่ละคัน ในความิเป็นจริงแล้วมินุษย์แต่ละคนไมิ่ไดี้รักัสิ�งที�ดีีสำาหรับุตัวเอง
แต่รักัสิ�งที�ปรากัฏิให้เห็นว่าเป็นสิ�งที�ดีี (appears to him to be good) และสิ�งที�ปรากัฏิให้เห็นว่า
เป็นสิ�งที�ดีี ค่อ สิ�งที�มิีคุณค่าแกั่ความิรักั (Aristotle, 1962 : 217) หมิายความิว่าสิ�งนั�นเป็นสิ�งที�ดีี
ดี้วยตัวเอง เราร้้สึกัรักัเพ่�อนดี้วยความิดีีของตัวเพ่�อนเอง ไมิ่ไดี้รักัเพ่�อตัวเรา ขณะเดี่ยว่กันเพ่�อนก็ริ่้สำึก
เชื่่นเดี่ยว่กันกับเริาคั่อริักตัว่เริาเพ่�อตัว่เริาเอง น่�คั่อเจตจำานงท่�ดี่ (good will) และน่�คั่อมิตริภาพ
สำริุป็ตริงน่�ไดี้ว่่า การิเป็็นมิตริเป็็นเพ่�อนจะต้องเริิ�มจากม่เจตจำานงท่�ดี่ต่อกันและกัน เข้าใจใน
สำิ�งท่�ดี่ตามคัว่ามป็ริะสำงคั์ของผ่้อ่�น และริะว่ังในเริ่�องเจตจำานงของคันอ่�น ๆ
ประเภทของมิิตรภาพ จากท่�อธิิบายมา อาริิสำโตเติลแบ่งมิตริภาพออกเป็็น ๓ ป็ริะเภท
ป็ริะเภทท่� ๑ เป็็นมิตริภาพท่�ม่พ่�นฐานอย่่บนผลป็ริะโยชื่น์ซึ่ึ�งเป็็นลักษณะของมิตริภาพท่�
คันทั�ว่ไป็ม่ต่อกัน เชื่่น การิม่เพ่�อนท่�ชื่่ว่ยเหล่อกัน ชื่่ว่ยกันทำางาน เอ่�อเฟิ้�อต่อกัน ผ่้สำ่งว่ัยย่อมต้องการิเพ่�อน
ท่�พ่ดีคัุยกันริ่้เริ่�อง ดี่แลกันไดี้ มิตริภาพแบบน่�ไม่ไดี้เกิดีจากคัว่ามริักในตัว่เพ่�อนตามท่�เพ่�อนเป็็น แต่เป็็น
คัว่ามริักในสำิ�งท่�เริาไดี้ริับจากเพ่�อน ซึ่ึ�งมิตริภาพแบบน่�อาจสำิ�นสำุดีลงเม่�อไม่ไดี้ริับผลป็ริะโยชื่น์จากเพ่�อน
