Page 148 - 47-2
P. 148
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
138 ทรรศนะทางจริยศาสตร์ของอาริสโตเติล เร่�องมิิตรภาพ
๓) ริะบบเก่ยริติยาธิิป็ไตย (Timocracy) การิป็กคัริองโดียกลุ่มบุคัคัลชื่ั�นกลางท่�ม่เก่ยริติ
๑
ม่คัว่ามริ่้ ม่คัว่ามสำามาริถึ บางคันอาจเป็็นนักริบท่�ม่ชื่่�อเสำ่ยง การิป็กคัริองริะบบน่�จะมุ่งคัว่ามม่เก่ยริติ
คัว่ามมั�งคัั�งน่าเชื่่�อถึ่อของนคัริริัฐ ป็ริะโยชื่น์สำุขของป็ริะชื่าชื่น แต่การิป็กคัริองริ่ป็แบบน่�ถึ้าผ่้ป็กคัริอง
ทำาไม่ไดี้ตามเป็้าหมายก็จะกลายเป็็นการิป็กคัริองร้ปแบุบุประชีาธ์ิปไตย (Democracy) ซึ่ึ�งหมายถึึง
อำานาจเป็็นของป็ริะชื่าชื่น มุ่งเสำริ่ภาพทุกคันเท่าเท่ยมกัน แต่ก็อาจกลายเป็็นการิป็กคัริองแบบ
อำานาจนิยมไดี้เชื่่นกันถึ้าผ่้ป็กคัริองอ่อนแอ และป็ริะชื่าชื่นขาดีคัุณธิริริมมุ่งผลป็ริะโยชื่น์สำ่ว่นตน
สำังคัมก็จะเกิดีคัว่ามวุ่่นว่าย
โดียสำริุป็แล้ว่ ตามทริริศนะของอาริิสำโตเติล ริ่ป็แบบการิป็กคัริองท่�ดี่และไม่ดี่จะเป็็นดีังน่�
ร้ปแบุบุที�ดีี ร้ปแบุบุที�ไมิ่ดีี
ริะบบกษัตริิย์ ริะบบทริริาชื่ย์
ริะบบอภิชื่นาธิิป็ไตย ริะบบคัณาธิิป็ไตย
ริะบบเก่ยริติยาธิิป็ไตย ริะบบป็ริะชื่าธิิป็ไตย
เป็็นท่�น่าสำังเกตว่่า อาริิสำโตเติลไม่ไดี้ตัดีสำินว่่า ริะบบการิป็กคัริองแบบใดีดี่ท่�สำุดี ทั�งน่�ย่อมขึ�นกับ
บริิบทของนคัริริัฐและคัว่ามสำัมพันธิ์ริะหว่่างป็ริะชื่าชื่นกับริัฐ เชื่่�อมโยงไป็ถึึงคัว่ามเป็็นธิริริมและคัว่าม
ยุติธิริริมในริัฐ เม่�อใดีก็ตามท่�ผ่้ป็กคัริองและป็ริะชื่าชื่นไม่ไดี้ม่บางสำิ�งท่�เหม่อนกัน (nothing in common)
มิตริภาพก็จะไม่เกิดี ริว่มถึึงคัว่ามยุติธิริริมท่�ไม่อาจเกิดีขึ�นไดี้เชื่่นกัน ตามคัว่ามหมายของอาริิสำโตเติล
บุางสิ�งที�คนเรามิีเหมิ่อนกัันกั็ค่อ ภาวะของความิเป็นมินุษย์ที�สามิารถึจะอย้่ภายใต้กัฎหมิายและ
สัญญาที�ตกัลงรวมิกััน และนี�ค่อพ่�นฐานสำาคัญของความิยุติธ์รรมิที�จะเกัิดีขึ�นจากัมิิตรภาพ โดีย
หลักการิน่�ริ่ป็แบบการิป็กคัริองแบบป็ริะชื่าธิิป็ไตย ป็ริะชื่าชื่นม่สำถึานภาพคัว่ามเป็็นมนุษย์เท่าเท่ยมกัน
ม่บางสำิ�งท่�เหม่อนกันหริ่อยึดีถึ่อเหม่อนกัน มิตริภาพหริ่อคัว่ามสำัมพันธิ์ในสำังคัมน่าจะเป็็นไป็ในลักษณะ
ท่�ดี่ แต่ในคัว่ามเป็็นจริิงของสำังคัมนคัริริัฐทั�งหลายของกริ่กก็ไม่ไดี้เป็็นไป็ตามอุดีมการิณ์ อาริิสำโตเติลเอง
ไม่ไดี้ตัดีสำินว่่าริะบบการิป็กคัริองริ่ป็แบบใดีดี่ท่�สำุดี แต่คั่อนข้างจะเห็นดี้ว่ยกับริะบบอภิชื่นาธิิป็ไตย
(Stumpf, 1986 : 174)
๑ คัำาว่่า Timocracy เพลโตใชื่้ในคัว่ามหมายของการิม่เก่ยริติ ม่ศักดีิ�ศริ่ การิป็กคัริองริะบบเก่ยริติยาธิิป็ไตย หมายถึึงผ่้ป็กคัริองเป็็น
กลุ่มคันผ่้ม่เก่ยริติ ม่ฐานะเป็็นท่�ยกย่อง ป็กคัริองโดียมุ่งให้ริัฐไดี้ริับคัว่ามเชื่่�อถึ่อ ต่อมากลายเป็็นคัำา Plutocracy ซึ่ึ�งอาริิสำโตเติลใชื่้
หมายถึึงกลุ่มผ่้ม่ฐานะท่�ริว่ยมาเป็็นผ่้ป็กคัริองเริ่ยกว่่า ริะบบเศริษฐยาธิิป็ไตย
