Page 146 - 47-2

วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
136 ทรรศนะทางจริยศาสตร์ของอาริสโตเติล เร่�องมิิตรภาพ

ป็ริะเภทท่� ๒ เป็็นมิตริภาพท่�ม่พ่�นฐานอย่่บนคัว่ามพึงพอใจ คัว่ามพึงพอใจเป็็นเริ่�องของอาริมณ์

เป็็นคัว่ามริักคัว่ามถึ่กใจท่�เกิดีจากอาริมณ์ ผ่้ท่�อย่่ในว่ัยหนุ่มสำาว่มักม่มิตริภาพต่อกันในแบบน่� เม่�อคัว่าม

ถึ่กใจ คัว่ามพึงพอใจเป็็นสำิ�งท่�เป็ล่�ยนไป็ไดี้ มิตริภาพป็ริะเภทน่�ก็อาจเป็ล่�ยนและสำิ�นสำุดีลงไดี้เริ็ว่
ป็ริะเภทท่� ๓ เป็็นมิตริภาพท่�สำมบ่ริณ์แบบ เป็็นมิตริภาพริะหว่่างบุคัคัลท่�ม่คัุณธิริริมเหม่อนกัน
เป็็นคัว่ามริักในตัว่เพ่�อนท่�ป็ริาริถึนาดี่ต่อกันโดียไม่มุ่งหว่ังสำิ�งอ่�นตอบแทน รักัเพ่�อนที�เป็นคนดีีของ

ตัวเพ่�อนเอง (friend’s good for their friends’ sake) เชี่�อถึ่อไว้วางใจในตัวเพ่�อน มิตริภาพลักษณะน่�

ย่อมย่นยาว่และไม่เป็ล่�ยนแป็ลง
ดี้ว่ยเหตุท่�มิตริภาพป็ริะเภทท่� ๓ เป็็นสำิ�งท่�เกิดีขึ�นยาก อาริิสำโตเติล (1962 : 220) จึงม่คัว่ามเห็นว่่า
กัารมิีเพ่�อน มิีมิิตรภาพที�แท้จริงจึงไมิ่ใชี่สิ�งที�เกัิดีขึ�นไดี้ง่าย และการิจะริ่้จักกันดี่ริะหว่่างเพ่�อนจะเกิดีขึ�นไดี้

ก็เม่�อเผชื่ิญสำถึานการิณ์ยากลำาบากดี้ว่ยกัน หริ่อตามสำำานว่นว่่า กัดีก้อนเกล่อกินดี้ว่ยกัน (people cannot

know each other until they have eaten the specified (measure of) salt together)
นอกจากน่� มิตริภาพท่�แท้จริิงต้องใชื่้เว่ลา และมิตริภาพย่อมเกิดีจากการิเป็็นผ่้ให้คัว่ามริัก
มากกว่่าเป็็นผ่้ริับคัว่ามริัก จำานว่นเพ่�อนก็ไม่จำาเป็็นต้องม่มาก มนุษย์เริาอาจม่คันท่�ริ่้จักหลายคัน แต่จะ

ริักหลาย ๆ คันในเว่ลาเดี่ยว่กันย่อมเป็็นไป็ไดี้ยาก

อาริิสำโตเติลอธิิบายว่่า มิตริภาพม่จุดีเริิ�มต้นจากการิท่�มนุษย์เริาริักตนเอง (self-love)
แต่การิริักตนเองไม่ไดี้หมายถึึง ริักแบบอัตตัตถึนิยม (egoism) ซึ่ึ�งในทางจริิยศาสำตริ์หมายถึึง ทริริศนะ
ท่�ถึ่อว่่าผลป็ริะโยชื่น์สำ่ว่นตัว่เท่านั�นเป็็นสำิ�งท่�บุคัคัลพึงแสำว่งหา แต่ขณะเดี่ยว่กันก็ไม่ไดี้หมายถึึงคัว่ามริ่้สำึก

แบบป็ริัตถึนิยม (altruism) ท่�ถึ่อว่่าป็ริะโยชื่น์ของผ่้อ่�นสำำาคััญกว่่าป็ริะโยชื่น์สำ่ว่นตน คัว่ามริ่้สำึกทั�ง

๒ แบบน่�ม่ลักษณะของการิสำุดีโต่งไป็แต่ละดี้าน การิริักตนเองหมายคัว่ามว่่า เริาม่คัว่ามสำัมพันธิ์กับ
ตัว่เริาเองอย่างไริ เริาก็ม่คัว่ามสำัมพันธิ์กับเพ่�อนเชื่่นนั�น (ป็ฏิิบัติต่อตนเองอย่างไริก็ป็ฏิิบัติต่อผ่้อ่�น
เชื่่นเดี่ยว่กัน) เริาม่คัว่ามริ่้สำึกสำุข ทุกข์ อย่างไริ เริาก็เข้าใจเพ่�อนเชื่่นนั�น คัว่ามทุกข์ คัว่ามสำุขของเพ่�อน

ก็เหม่อนคัว่ามทุกข์ คัว่ามสำุขของเริา เพ่�อนจึงเป็็นเสำม่อนตัว่ตนท่�สำองของเริา (friend in a second self)

หริ่อว่ิญญาณดีว่งเดี่ยว่ในสำองริ่าง (one soul in two bodies) (Durant, 1933 : 62)

มิิตรภาพและความิยุติธ์รรมิในรัฐ

จากคัำากล่าว่ของอาริิสำโตเติล ธิริริมชื่าติของมนุษย์เป็็นสำิ�งม่ภาว่ะทางสำังคัมและการิเม่อง (man
is a zoon politikon, a social and political being) ดีังนั�น คัว่ามสำุขท่�แท้จริิงของชื่่ว่ิต คัว่ามหมาย
ท่�แท้จริิงของชื่่ว่ิตจะเกิดีขึ�นไดี้ มนุษย์ย่อมต้องใชื่้ชื่่ว่ิตในสำังคัม หน้าท่�ป็ริะการิสำำาคััญของริัฐคั่อการิทำาให้