Page 141 - 47-2

วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
รองศาสตราจารย์์สิวลีี ศิริไลี 131

ทรรศนะทางปรัชีญาของอาริสโตเติล

ถึึงแม้อาริิสำโตเติลจะเป็็นศิษย์คันสำำาคััญของเพลโต และไดี้ชื่่�อว่่าม่คัว่ามฉัลาดีป็ริาดีเป็ริ่�องท่�สำุดี

แต่กลับม่คัว่ามเห็นต่างไป็จากอาจาริย์โดียเฉัพาะทริริศนะทางอภิป็ริัชื่ญา (metaphysics) ซึ่ึ�งเป็็นสำาขา
ของป็ริัชื่ญาท่�โต้แย้งเริ่�องคัว่ามเป็็นจริิง (reality) และคัว่ามจริิง (truth) ขณะท่�เพลโตเชื่่�อว่่าม่โลกอย่่

๒ โลก คั่อ โลกแห่งคัว่ามเป็็นจริิงท่�ป็ริากฏิให้เห็น (appearance) คัว่ามเป็็นจริิงริะดีับน่�ไม่ใชื่่คัว่ามจริิง
ท่�แท้ คัว่ามเป็็นจริิงริะดีับท่�แท้อย่่อ่กโลกหนึ�งคั่อโลกของแบบ (Form) หริ่อโลกของมนคัติ (Idea) เชื่่น

ม้าแต่ละตัว่ท่�มนุษย์ริับริ่้ในโลกน่�เป็็นเพ่ยงป็ริากฏิการิณ์ของม้าแต่ละตัว่ แต่แบบของ “คัว่ามเป็็นม้า”
อย่่ในโลกของแบบ ดีังนั�น การิท่�มนุษย์เริาจะเข้าถึึงคัว่ามจริิงท่�แท้ คัว่ามดี่ท่�แท้ไดี้จะต้องใชื่้ป็ัญญาท่�

บริิสำุทธิิ�พ้นจากกริอบของโลกน่� คัว่ามคัิดีของเพลโตเป็็นทริริศนะแบบจิตนิยม (Idealism) อาริิสำโตเติล
เห็นต่างไป็จากเพลโตโดียป็ฏิิเสำธิโลกของแบบท่�เป็็นนามธิริริมและอธิิบายว่่าคัว่ามเป็็นจริิง คัว่ามจริิง

อย่่ในโลกน่�ไม่ไดี้แยกจากกันตามท่�เพลโตเชื่่�อ ม้ากับคัว่ามเป็็นม้าป็ริากฏิอย่่ดี้ว่ยกัน ริับริ่้ไดี้ดี้ว่ย
ป็ริะสำาทสำัมผัสำ ไม่ม่คัว่ามเป็็นจริิงอะไริท่�นอกเหน่อไป็จากโลกน่� มนุษย์เริาเริ่ยนริ่้สำิ�งต่าง ๆ จาก

ป็ริะสำบการิณ์ จากสำิ�งต่าง ๆ ท่�ป็ริากฏิ ว่ิธิ่การิหาคัว่ามริ่้จึงเริิ�มจากการิสำังเกตสำิ�งทั�งหลาย ตัว่ของอาริิสำโตเติล
เองใชื่้ว่ิธิ่การิน่�แสำว่งหาคัว่ามริ่้ตลอดีชื่่ว่ิต ถึ่อไดี้ว่่าเป็็นการิเริิ�มว่ิธิ่การิว่ิจัยทางว่ิทยาศาสำตริ์ยุคัเริิ�มแริก

ทริริศนะทางป็ริัชื่ญาของอาริิสำโตเติลเป็็นแบบสำัจนิยม (Realism) อาริิสำโตเติลม่ผลงานสำำาคััญมากมาย
ไดี้แก่ ตริริกศาสำตริ์ ฟิิสำิกสำ์ (ธิริริมชื่าติ) ริัฐศาสำตริ์ เศริษฐศาสำตริ์ จิตว่ิทยา อุตุนิยมว่ิทยา ว่าทศิลป็์ และ

จริิยศาสำตริ์ ริว่มถึึงไดี้สำริ้างคัำาศัพท์สำำาคััญหลายคัำาท่�สำ่บทอดีทางว่ิชื่าการิมาถึึงป็ัจจุบัน ซึ่ึ�งนำาไป็เข่ยนเป็็น
ภาษาละติน และถึ่ายทอดีเป็็นภาษาอังกฤษ ไดี้แก่ คัำา energy, dynamic, induction, demonstration,

substance, attribute, essence, property, accident, category, topic, proposition และ
universal ในบริริดีาว่ิชื่าทั�งหลาย อาริิสำโตเติลสำริ้างผลงานทางตริริกศาสำตริ์ท่�เป็็นริะบบและใชื่้มา

ตลอดี ๒,๐๐๐ ป็ี ชื่่ว่งริะยะเว่ลาสำมัยกลางท่�ริ่้จักกันว่่าเป็็นยุคัม่ดี (Deak Age) ผลงานของอาริิสำโตเติล
หายไป็จากยุโริป็แต่แพริ่ไป็ยังโลกอาหริับ เม่�อเข้าสำ่่ยุคัใหม่ของป็ริัชื่ญาป็ริะมาณคัริิสำต์ศตว่ริริษท่� ๑๖

ผลงานของอาริิสำโตเติลกลับมาฟิ้�นฟิ่ในยุโริป็อ่กคัริั�ง และเป็็นฐานของคัว่ามริ่้ทางว่ิชื่าการิของโลกตะว่ันตก
มาถึึงป็ัจจุบัน ริาฟิาเอล (Raphael, ๑๔๘๓–๑๕๒๐) จิตริกริผ่้ม่ชื่่�อเสำ่ยงในสำมัยฟิ้�นฟิ่ศิลป็ว่ิทยาการิ

(Renaissance) ไดี้ว่าดีภาพว่ิทยสำถึานหริ่ออะคัาเดีม่ในเอเธินสำ์ ใชื่้เว่ลาว่าดี ๓ ป็ี คั.ศ. ๑๕๐๙–๑๕๑๑
ม่ริ่ป็ของเพลโตและอาริิสำโตเติลย่นคั่่กันโดียเพลโตชื่่�นิ�ว่ขึ�นเบ่�องบน แทนคัว่ามคัิดีแบบจิตนิยมคั่อ

คัว่ามจริิงอย่่เบ่�องบนในโลกของแบบ ขณะท่�อาริิสำโตเติลชื่่�นิ�ว่ลงข้างล่าง แทนคัว่ามคัิดีแบบสำัจนิยมคั่อ