Page 128 - 47-2

วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
118 ศาสนากัับนิเวศวิทยา : กัรณีีศาสนาพุุทธ

ก็ปักหลัักอยู่อย่างถืาวรึ่ จันักลัายเป็นัวัดป่า สิ่่วนัมากแลั้ววัดป่าจัะอยู่ห่างจัากความพลัุกพลั่านัของ

ชุมชนั แต่่จัะไม่ห่างมากจันัไม่สิ่ามารึ่ถืต่ิดต่่อกับชุมชนัได้ อย่างนั้อยต่้องอยู่ในัรึ่ะยะที่่�พอจัะเดินัเข้าไป

บิณฑิบาต่ปรึ่ะจัำาวันัในัชุมชนัได้
ทีุ่กวันันั่�วัดในัปรึ่ะเที่ศไที่ยจั่งม่ ๒ ปรึ่ะเภูที่ ค่อ วัดที่่�อยู่ในัชุมชนัแลัะวัดป่า พรึ่ะสิ่งฆ์ที่่�อยู่วัด
ในัชุมชนัเรึ่่ยกว่า พรึ่ะคามวาสิ่่ สิ่่วนัพรึ่ะสิ่งฆ์ที่่�อยู่วัดในัป่าเรึ่่ยกว่า พรึ่ะอรึ่ัญญวาสิ่่ ในัปรึ่ะเที่ศไที่ย

พรึ่ะสิ่งฆ์นัักปฏิบัต่ิที่่�ม่ช่�อเสิ่่ยงเป็นัที่่�รึู่้จัักของคนัสิ่่วนัมากมักเป็นัพรึ่ะสิ่ายอรึ่ัญญวาสิ่่ เช่นั หลัวงปู่มั�นั

ภููรึ่ิที่ตฺ่โต่ หลัวงปู่ฝั่ั�นั อาจัาโรึ่ พุที่ธที่าสิ่ภูิกขุ หลัวงปู่เที่สิ่ก์ เที่สิฺ่รึ่ำสิ่่ หลัวงปู่แหวนั สิุ่จัิณฺโณ หลัวงปู่ชา
สิุ่ภูทีฺ่โที่
๓) วินััยของภูิกษุสิ่่งเสิ่รึ่ิมธรึ่รึ่มชาต่ิแลัะสิ่ิ�งแวดลั้อม ในัภููต่คามวรึ่รึ่ค ม่วินััย ๒ ข้อ ที่่�ม่
๙
ผ่ลัที่างปฏิบัต่ิเป็นัการึ่สิ่่งเสิ่รึ่ิมสิ่ิ�งแวดลั้อม ข้อหนั่�ง ห้ามภูิกษุต่ัดต่้นัไม้ทีุ่กชนัิด ไม่ว่าจัะต่ัดเองหรึ่่อใช้ให้

ผู่้อ่�นัต่ัดก็ต่าม อ่กข้อหนั่�ง ห้ามภูิกษุเที่นัำ�าที่่�รึู่้อยู่ว่าม่สิ่ิ�งม่ช่วิต่บางชนัิดอยู่ในันัั�นัรึ่ดลังบนัพ่�นัดินั
หรึ่่อรึ่ดต่้นัไม้ต่้นัหญ้า ไม่ว่าจัะที่ำาเองหรึ่่อใช้ให้ผู่้อ่�นัที่ำาก็ต่าม การึ่ลัะเมิด ๒ ข้อนั่�ถื่อว่าผ่ิดวินััยหมวด
ปาจัิต่ต่่ย์ ซ่�งเป็นัความผ่ิดที่่�ม่โที่ษเบา (ลัหุกาบัต่ิ) ยังม่ข้อบัญญัต่ิอ่กข้อหนั่�งที่่�สิ่่งเสิ่รึ่ิมการึ่ไม่ที่ำาให้เกิด

มลัภูาวะในัสิ่ิ�งแวดลั้อม ค่อ การึ่ห้ามภูิกษุถื่ายอุจัจัารึ่ะ ปัสิ่สิ่าวะ หรึ่่อบ้วนันัำ�าลัายลังในัแหลั่งนัำ�า ภูิกษุ

ที่่�ลัะเมิดข้อนั่�ม่ความผ่ิดในัหมวดทีุ่กกฎ ซ่�งก็เป็นัความผ่ิดวินััยที่่�ม่โที่ษเบาเช่นัเด่ยวกับความผ่ิดในั
หมวดปาจัิต่ต่่ย์
ต่ัวอย่างที่่�ยกมาข้างต่้นัถื่อว่าเป็นัจัรึ่ิยธรึ่รึ่มเก่�ยวกับสิ่ิ�งแวดลั้อม แม้ว่าจัะมุ่งสิ่ำาหรึ่ับผู่้ที่่�ถื่อบวช

เป็นัภูิกษุ แต่่ข้อปฏิบัต่ิในัเรึ่่�องเด่ยวกันันั่�ก็สิ่ามารึ่ถืนัำามาปรึ่ะยุกต่์ใช้สิ่ำาหรึ่ับคนัที่ั�วไปได้ด้วย

พุุทธธรรมเป็นรากัฐานของนิเวศวิทยาสมัยใหม่

ปรึ่ะวัต่ิของพรึ่ะพุที่ธเจั้า รึ่วมที่ั�งเรึ่่�องที่่�เก่�ยวกับบที่บัญญัต่ิในัวินััยของภูิกษุ แลัะการึ่สิ่่งเสิ่รึ่ิม

ให้ภูิกษุเห็นัคุณค่าของการึ่อยู่ป่า ดังที่่�ยกมาเป็นัต่ัวอย่างข้างต่้นั เป็นัเพ่ยงเปลั่อกนัอกของปรึ่ะเด็นัเรึ่่�อง
พุที่ธศาสิ่นัากับนัิเวศวิที่ยา แม้จัะม่ความสิ่ำาคัญ แต่่ก็ไม่ใช่แก่นัหรึ่่อสิ่่วนัที่่�สิ่ำาคัญที่่�สิุ่ด ในัที่ัศนัะของ
ผู่้เข่ยนั สิ่่วนัสิ่ำาคัญที่่�สิุ่ดที่่�พุที่ธศาสิ่นัาให้แก่นัิเวศวิที่ยา ค่อ หลักพุทิธธรรม ซ่�งอาจัถื่อได้ว่าเป็นัรึ่ากฐานั

ของนัิเวศวิที่ยาสิ่มัยใหม่

๙ ภููต่คามวรึ่รึ่ค ค่อ หมวดหนั่�งในัพรึ่ะวินััยปิฎกที่่�ว่าด้วยข้อปฏิบัต่ิของภูิกษุเก่�ยวกับพ่ชพรึ่รึ่ณต่่าง ๆ วินััยหมวดนั่�จััดอยู่ในัวรึ่รึ่คที่่� ๒
แห่งปาจัิต่ต่่ยกัณฑิ์ในัมหาวิภูังค์ พรึ่ะไต่รึ่ปิฎก เลั่มที่่� ๒ ภููต่คาม หมายถื่ง ของเข่ยวหรึ่่อพ่ชพรึ่รึ่ณอันัเป็นัอยู่กับที่่� ม่ ๕ ชนัิด (๑)
พ่ชเกิดจัากเหง้า (๒) พ่ชเกิดจัากลัำาต่้นั (๓) พ่ชเกิดจัากต่าหรึ่่อข้อ (๔) พ่ชเกิดจัากยอด แลัะ (๕) พ่ชเกิดจัากเมลั็ด (ดู พรึ่ะวินััยปิฎก
เลั่มที่่� ๒ ข้อ ๓๕๔-๓๕๗ [ออนัไลันั์]. จัาก https://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=02&A=8542)