Page 129 - 47-2
P. 129
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
รองศาสตราจารย์์ ดร.ชาย์ โพธิิสิตา 119
ควรึ่ที่ำาความเข้าใจัก่อนัว่า พุที่ธศาสิ่นัาม่สิ่่วนัปรึ่ะกอบสิ่ำาคัญ ๒ สิ่่วนัเที่่านัั�นั ค่อ สิ่่วนัที่่�เรึ่่ยกว่า
ธรรม กับสิ่่วนัที่่�เรึ่่ยกว่า วินัย ที่ั�ง ๒ สิ่่วนันั่�เก่�อกูลักันั อาจักลั่าวได้อย่างไม่ผ่ิดว่า ที่ั�งหมดที่ั�งมวลัในั
พุที่ธศาสิ่นัารึ่วมอยู่ในั ๒ สิ่่วนันั่�
สิ่่วนัที่่�เก่�ยวกับวินััย (สิ่ำาหรึ่ับภูิกษุ) นัั�นั ผู่้เข่ยนัได้ยกต่ัวอย่างมาแลั้วข้างต่้นัว่า ม่ลัักษณะที่่�
เป็นัมิต่รึ่แลัะเอ่�อต่่อการึ่รึ่ักษาสิ่ิ�งแวดลั้อมที่างธรึ่รึ่มชาต่ิอย่างไรึ่ ที่่�จัะกลั่าวถื่งต่่อไปนั่�เป็นัเรึ่่�องของธรึ่รึ่ม
โดยจัะเนั้นัธรึ่รึ่มที่่�ม่นััยสิ่ำาคัญต่่อการึ่ที่ำาความเข้าใจัว่า คำาสิ่อนัของพุที่ธศาสิ่นัาให้อะไรึ่แก่นัิเวศวิที่ยา
แลัะม่นััยอย่างไรึ่ต่่อการึ่แก้ปัญหาวิกฤต่สิ่ิ�งแวดลั้อมบ้าง แต่่เนั่�องจัากพุที่ธธรึ่รึ่มม่จัำานัวนัมาก ไม่สิ่ามารึ่ถื
นัำามากลั่าวถื่งที่ั�งหมดในังานัเข่ยนัเพ่ยงเรึ่่�องเด่ยวได้ ในัที่่�นั่�จัะขอกลั่าวถื่งเฉพาะหลัักธรึ่รึ่มที่่�เห็นัว่า
ม่ความสิ่ำาคัญมากเที่่านัั�นั
พุุทธธรรมเป็นเร่�องธรรมชาติ กัฎของธรรมชาติ และข้อปฏิิบัติตามกัฎของธรรมชาติ
ธรรม หรึ่่อ ธรรมเทศนา ซ่�งเป็นัช่�อเรึ่่ยกคำาสิ่อนัที่ั�งหมดในัพุที่ธศาสิ่นัานัั�นั กลั่าวสิ่ั�นั ๆ ก็
ค่อ ธรึ่รึ่มชาต่ิ ธรึ่รึ่มดา แลัะธรึ่รึ่มจัรึ่ิยา ธรึ่รึ่มที่ั�งหมดในัพุที่ธศาสิ่นัารึ่วมอยู่ในั ๓ อย่างนั่�เที่่านัั�นั
(ดู คำาอธิบายโดยลัะเอ่ยดในั สิ่มเด็จัพรึ่ะพุที่ธโฆษาจัารึ่ย์, ๒๕๕๙ : ๓๕๔-๓๖๒) ในัที่่�นั่�ขอสิ่รึุ่ปความหมาย
ของที่ั�ง ๓ อย่างนั่� ดังนั่�
o ธรรมชาติ ค่อ ทีุ่กสิ่ิ�งทีุ่กอย่างในัโลัก ที่่�เกิดแลัะม่อยู่เป็นัอยู่ต่ามธรึ่รึ่มดาของกฎธรึ่รึ่มชาต่ิ
ทีุ่กสิ่ิ�งทีุ่กอย่างที่่�ว่านั่� รึ่วมถื่งสิ่ิ�งที่่�เป็นัรึู่ปธรึ่รึ่มแลัะอรึู่ปธรึ่รึ่มที่ั�งหมด ไม่ว่าจัะม่ช่วิต่หรึ่่อไม่ม่ช่วิต่ก็ต่าม
ในัความหมายนั่�สิ่ิ�งแวดลั้อมที่างกายภูาพที่ั�งหมด ไม่ว่าจัะเป็นัสิ่ิ�งม่ช่วิต่ในัธรึ่รึ่มชาต่ิหรึ่่อสิ่ิ�งที่่�มนัุษย์
สิ่รึ่้างข่�นั ก็เรึ่่ยกว่า “ธรึ่รึ่ม”
o ธรรมดา ค่อ กฎของธรึ่รึ่มชาต่ิ หรึ่่อความเป็นัไปต่ามธรึ่รึ่มดาของสิ่ิ�งที่ั�งหลัาย ซ่�งในั
ที่ัศนัะของพุที่ธศาสิ่นัา ได้แก่ การึ่เกิดข่�นั ต่ั�งอยู่ แลัะดับไป ต่ามเหตุ่ปัจัจััย กฎของธรึ่รึ่มชาต่ินั่�เป็นัสิ่ัจัธรึ่รึ่ม
ซ่�งเป็นัความจัรึ่ิงสิ่ำาหรึ่ับทีุ่กสิ่ิ�งทีุ่กอย่างในัโลัก ไม่ม่อะไรึ่ได้รึ่ับการึ่ยกเว้นั
o ธรรมจริยา หมายถื่ง ข้อพ่งปฏิบัต่ิเพ่�อให้เกิดผ่ลัด่ต่ามธรึ่รึ่มชาต่ิ ค่อไม่ฝั่ืนักฎของธรึ่รึ่มชาต่ิ
ถื้าบุคคลัปฏิบัต่ิถืูกต่้องต่ามกฎของธรึ่รึ่มชาต่ิก็เกิดผ่ลัด่ แต่่ถื้าปฏิบัต่ิไม่ถืูกต่้อง ผ่ลัที่่�ต่ามมาก็ไม่ด่
ในัที่ัศนัะของพุที่ธศาสิ่นัา ทีุ่กสิ่ิ�งทีุ่กอย่างในัธรึ่รึ่มชาต่ิ รึ่วมที่ั�งมนัุษย์แลัะสิ่ิ�งแวดลั้อมที่ั�งหมด
ต่กอยู่ในักฎธรึ่รึ่มชาต่ิเด่ยวกันั ค่อม่การึ่เกิดข่�นั ต่ั�งอยู่ เปลั่�ยนัแปลัง แลัะดับไป ต่ามเหตุ่ปัจัจััย ในัแง่นั่�
มนัุษย์แลัะสิ่ัต่ว์ที่ั�งหลัาย รึ่วมถื่งพ่ชพรึ่รึ่ณที่ั�งมวลั ลั้วนัม่สิ่ถืานัะที่่�ไม่ต่่างกันั เพรึ่าะอยู่ภูายใต่้กฎของ
ธรึ่รึ่มชาต่ิอย่างเด่ยวกันั ที่ัศนัะเช่นันั่�ที่ำาให้เกิดธรึ่รึ่มเนั่ยมการึ่แผ่่เมต่ต่าแก่เพ่�อนัมนัุษย์แลัะสิ่ัต่ว์โลัก
