Page 131 - 47-2
P. 131
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
รองศาสตราจารย์์ ดร.ชาย์ โพธิิสิตา 121
นัักนัิเวศวิที่ยาสิ่มัยใหม่เห็นัว่านั่าสิ่นัใจัอย่างยิ�ง เพรึ่าะเป็นัสิ่ัจัธรึ่รึ่มเก่�ยวกับธรึ่รึ่มชาต่ิที่่�ลั่กซ่�ง
นัักวิชาการึ่หลัายคนัเห็นัว่า นั่�ค่อรึ่ากฐานัของแนัวคิดที่างนัิเวศวิที่ยาสิ่มัยใหม่ ซ่�งม่หลัักสิ่ารึ่ะสิ่ำาคัญว่า
ทีุ่กสิ่ิ�งทีุ่กอย่างในัธรึ่รึ่มชาต่ิหรึ่่อในัรึ่ะบบนัิเวศของโลักลั้วนัสิ่ัมพันัธ์กันัเป็นัเครึ่่อข่าย ค่อเช่�อมโยงถื่งกันัหมด
ที่ำาให้การึ่เปลั่�ยนัแปลังที่่�เกิดกับสิ่ิ�งหนั่�งสิ่่งผ่ลักรึ่ะที่บถื่งสิ่ิ�งอ่�นัในัรึ่ะบบเด่ยวกันัได้หมด (พรึ่ะพรึ่หม
คุณาภูรึ่ณ์, ๒๕๕๖; Macy, 1991; Schmithausen, 1997; Sullivan, 1997; Swearer, 2005,
2006; Tucker and Grim, 1997)
เรึ่่�องความสิ่ัมพันัธ์แบบอิงอาศัยกับสิ่ิ�งอ่�นั หรึ่่อเก่�ยวเนั่�องกับสิ่ิ�งอ่�นั ของสิ่ิ�งทีุ่กอย่างในัโลักนั่�
พุที่ธที่าสิ่ภูิกขุ (๒๕๓๓) อธิบายไว้อย่างนั่าสิ่นัใจัในัการึ่บรึ่รึ่ยายแก่สิ่มาชิกของเครึ่่อข่ายพุที่ธศาสิ่นัิกเพ่�อ
สิ่ังคมนัานัาชาต่ิ (International Network of Engaged Buddhists–INEB) เรึ่่�อง ธรึ่รึ่มะกับนัิเวศวิที่ยา
โดยเปรึ่่ยบความสิ่ัมพันัธ์แบบอิงอาศัยกันัของสิ่ิ�งต่่าง ๆ ว่าเป็นัเหม่อนั สำหกรณ์ ดังนั่�
จักรว์าลนั่�ทิั�งจักรว์าลมันัอยู่กันัอย่างสำหกรณ์ ระหว์่างดว์งอาทิิตย์ ดว์งจันัทิร์ ดว์งดาว์
อะไรต่าง ๆ โลก จักรว์าลทิั�งหมด มันัอยู่กันัอย่างสำหกรณ์ มันัเนัื�องกันัและกันั
มันัสำัมพันัธ์กันัและกันั มันัจ่งอยู่ได้ ทิ่�นั่�ในัโลกเด่ยว์นั่� มันัต้องม่การอยู่กันัอย่าง
สำหกรณ์ มนัุษย์กับัสำัตว์์เดรัจฉัานั กับัต้นัไม้ต้นัไร่ กับัแผ่นัดินั มันัอยู่กันัอย่าง
ประสำานังานัเป็นัสำหกรณ์ ร่างกายนั่� ทิุกสำ่ว์นัแห่งอว์ัยว์ะ มันัทิำางานักันัอย่างสำหกรณ์
มือ ต่นั แขนั ขา มันัทิำางานัอย่างสำหกรณ์ ช่ว์ิตจ่งรอดได้ ขอให้ระบับัสำหกรณ์
กลับัมาในัฐานัะเป็นัระบับัเพื�อนัเกิด เพื�อนัแก่ เพื�อนัเจ็บั เพื�อนัตายกันัเถิด
เราจะม่เว์ลาสำร้างสำรรค์นัิเว์ศว์ิทิยาให้ด่ทิ่�สำุด
ในัการึ่แก้ปัญหาวิกฤต่สิ่ิ�งแวดลั้อม เป็นัเรึ่่�องสิ่ำาคัญที่่�จัะมองสิ่ิ�งต่่าง ๆ ในัรึ่ะบบนัิเวศด้วย
มุมมองที่างปฏิจัจัสิ่มุปบาที่ ว่าไม่ม่อะไรึ่ที่่�จัะดำารึ่งอยู่ได้โดยลัำาพัง แต่่ทีุ่กสิ่ิ�งต่้องสิ่ัมพันัธ์กับสิ่ิ�งอ่�นั
แบบถื้อยที่่ถื้อยอาศัย ภูายใต่้จัิต่สิ่ำานั่กแบบสิ่หกรึ่ณ์ ในัรึ่ะบบนัิเวศนัั�นัถื้าสิ่ิ�งหนั่�งหรึ่่อสิ่่วนัหนั่�งของรึ่ะบบ
เช่นั อุณหภููมิเปลั่�ยนัแปลังไป สิ่่วนัอ่�นั ๆ ก็จัะได้รึ่ับผ่ลักรึ่ะที่บไปด้วย แลัะผ่ลักรึ่ะที่บที่่�เกิดข่�นันัั�นัก็จัะ
สิ่่งผ่ลักรึ่ะที่บต่่อไปยังสิ่่วนัอ่�นั ๆ เป็นัลัูกโซ่ ดังคำากลั่าวเชิงอุปมาว่า เด็ดดอกไม้สำะเทิือนัถ่งดว์งดาว์ ที่ั�งนั่�
เพรึ่าะทีุ่กสิ่่วนัในัรึ่ะบบนัิเวศเก่�ยวเนั่�องกันัหมด มากนั้อยข่�นัอยู่กับปัจัจััยที่่�เก่�ยวข้อง นัักวิชาการึ่ด้านั
พุที่ธศาสิ่นัาชาวอเมรึ่ิกันัคนัหนั่�งกลั่าวว่า หลัักปฏิจัจัสิ่มุปบาที่ เป็นัที่ฤษฎ่ที่่�เหม่อนักันัมากกับที่ฤษฎ่
รึ่ะบบ หรึ่่อ system theory (Macy, 1991)
นัอกจัากธรึ่รึ่มที่่�เป็นัรึ่ากฐานัที่างปรึ่ัชญาของแนัวคิดนัิเวศวิที่ยาดังที่่�กลั่าวข้างต่้นัแลั้ว ในั
พุที่ธศาสิ่นัายังม่คำาสิ่อนัอ่กมากที่่�ม่นััยโดยต่รึ่งต่่อจัรึ่ิยธรึ่รึ่มสิ่ิ�งแวดลั้อม เช่นั ในัพรึ่หมวิหารึ่ ๔ ม่หัวข้อ
