Page 127 - 47-2
P. 127
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
รองศาสตราจารย์์ ดร.ชาย์ โพธิิสิตา 117
ที่รึ่งค้นัพบแก่ผู่้อ่�นัเป็นัครึ่ั�งแรึ่กหรึ่่อปฐมเที่ศนัา ที่่�ป่าอิสิ่ิปต่นัมฤคที่ายวันั ในัวันัเพ็ญเด่อนั ๘
(วันัอาสิ่าฬหบูชา) หลัังจัากต่รึ่ัสิ่รึู่้แลั้ว ๒ เด่อนั ปรึ่ะกาศหัวใจัสิ่ำาคัญในัของหลัักคำาสิ่อนั (โอวาที่ปาฏิโมกข์)
ที่่ามกลัางที่่�ปรึ่ะชุมของพรึ่ะอรึ่หันัต่สิ่าวก ๑,๒๕๐ รึู่ป ในัวันัเพ็ญเด่อนั ๓ (วันัมาฆบูชา) หลัังจัากต่รึ่ัสิ่รึู่้แลั้ว
๙ เด่อนั ซ่�งเป็นัการึ่ปรึ่ะกาศต่ั�งพุที่ธศาสิ่นัาข่�นัอย่างมั�นัคง ณ เวฬุวนัารึ่าม ในัแคว้นัมคธ แลัะ
ปรึ่ินัิพพานัใต่้ต่้นัไม้ (ต่้นัสิ่าลัะ) ในัสิ่าลัวโนัที่ยานั แขวงเม่องกุสิ่ินัารึ่า
ต่ลัอดเวลัา ๔๕ ปี ที่่�ที่รึ่งจัารึ่ิกไปปรึ่ะกาศหลัักคำาสิ่อนัในัสิ่ถืานัที่่�ต่่าง ๆ พรึ่ะพุที่ธองค์
ปรึ่ะที่ับอยู่ในัวัด ซ่�งที่ั�งหมดก็อยู่ในัป่า วัดสิ่ำาคัญ ๆ ที่่�ปรึ่ากฏช่�อในัพุที่ธปรึ่ะวัต่ิลั้วนัแต่่เป็นัวัดป่า เช่นั
วัดเวฬุวันั ซ่�งเป็นัวัดแห่งแรึ่กที่่�พรึ่ะเจั้าพิมพิสิ่ารึ่ กษัต่รึ่ิย์แห่งแคว้นัมคธ สิ่รึ่้างถืวาย วัดเชต่วันั ใกลั้เม่อง
สิ่าวัต่ถื่ในัแคว้นัโกศลั อยู่ในัอุที่ยานัหรึ่่อสิ่วนัป่าที่่�อนัาถืบิณฑิิกเศรึ่ษฐ่ซ่�อจัากเจั้าเชต่มาสิ่รึ่้างเป็นัวัด
(พรึ่ะพุที่ธองค์ปรึ่ะที่ับอยู่ที่่�วัดนั่�เป็นัเวลัานัานัที่่�สิุ่ด) วัดช่วกัมพวันั สิ่รึ่้างในัสิ่วนัมะม่วงของหมอช่วก
โกมารึ่ภูัจัจั์ วัดปาวารึ่ิกัมพวันั สิ่รึ่้างอยู่ในัสิ่วนัมะม่วงของปาวารึ่ิกเศรึ่ษฐ่ รึ่วมแลั้ว สิ่ถืานัที่่�ปรึ่ะที่ับของ
พรึ่ะพุที่ธเจั้าเป็นัป่าแที่บที่ั�งสิ่ิ�นั (พรึ่ะพรึ่หมคุณาภูรึ่ณ์, ๒๕๕๔; พรึ่ะชลัญาณมุนั่, ๒๕๕๘)
ที่ั�งหมดนั่�จัะถื่อว่าพุที่ธศาสิ่นัาเป็นัศาสิ่นัาที่่�เป็นัมิต่รึ่กับสิ่ิ�งแวดลั้อมมาแต่่ต่ั�งต่้นัเลัยก็คงได้
แต่่ก็ยังม่หลัักฐานัอ่�นัอ่กที่่�สิ่นัับสิ่นัุนัข้อนั่� ดังจัะขอยกมาแสิ่ดงพอเป็นัต่ัวอย่าง ต่่อไปนั่�
๑) พรึ่ะพุที่ธองค์สิ่่งเสิ่รึ่ิมให้ภูิกษุอยู่ป่า ในัการึ่แสิ่ดงโอวาที่ปาฏิโมกข์ นัอกจัากจัะที่รึ่งแสิ่ดง
หลัักธรึ่รึ่มอันัเป็นัหัวใจัสิ่ำาคัญของพุที่ธศาสิ่นัา ค่อ การึ่ไม่ที่ำาชั�ว การึ่ที่ำาด่ แลัะการึ่ที่ำาจัิต่ใจัให้ผ่่องใสิ่
แลั้ว พรึ่ะพุที่ธองค์ยังได้ที่รึ่งแสิ่ดงเรึ่่�องอ่�นั ๆ อ่กหลัายเรึ่่�อง หนั่�งในันัั�นัค่อ การึ่อยู่ในัเสิ่นัาสิ่นัะ (ที่่�อยู่)
อันัสิ่งัด ซ่�งหมายถื่งการึ่อยู่ป่า หรึ่่อให้รึู่้จัักใช้ป่าให้เป็นัปรึ่ะโยชนั์ในัการึ่ปฏิบัต่ิธรึ่รึ่ม
การึ่อยู่ป่าถื่อว่าเป็นัวัต่รึ่ปฏิบัต่ิที่่�เก่�อกูลัต่่อการึ่ฝั่ึกหัดขัดเกลัาต่นัในัวิถื่แห่งสิ่ันัโดษ วัต่รึ่ปฏิบัต่ินั่�
ม่ช่�อเรึ่่ยกเฉพาะว่า ธุดงค์ ซ่�งม่ที่ั�งหมด ๑๓ ข้อ แบ่งเป็นั ๔ หมวด ในัจัำานัวนันั่�ม่หมวดหนั่�งว่าด้วยที่่�อยู่อาศัย
๕ ปรึ่ะเภูที่ ได้แก่ ป่าไม้ โคนัต่้นัไม้ กลัางแจั้ง ป่าช้า แลัะสิ่ถืานัที่่�ที่่�ม่คนัจััดถืวายต่ามศรึ่ัที่ธา ภูิกษุสิ่ามารึ่ถื
เลั่อกที่่�จัะถื่อธุดงค์อยู่ในัสิ่ถืานัที่่�ปรึ่ะเภูที่ใดในั ๕ ปรึ่ะเภูที่ที่่�กลั่าวนั่�ก็ได้ แลัะจัะอยู่เป็นัเวลัานัานัเที่่าใด
ก็ได้ หรึ่่อจัะสิ่มาที่านัธุดงค์นัั�นั ๆ (เช่นั อยู่ป่า) ไปต่ลัอดช่วิต่ก็ได้ (พรึ่ะพรึ่หมคุณาภูรึ่ณ์, ๒๕๕๔;
สิ่มเด็จัพรึ่ะพุที่ธโฆษาจัารึ่ย์, ๒๕๖๑ : ๑๗๐) ปรึ่ะเด็นัในัที่่�นั่�ค่อ พุที่ธศาสิ่นัาให้คุณค่าแก่ป่าแลัะสิ่ถืานัที่่�
อันัเป็นัธรึ่รึ่มชาต่ิมาก ในัฐานัะเป็นัที่่�เก่�อกูลัแก่การึ่ปฏิบัต่ิธรึ่รึ่ม
๒) ธรึ่รึ่มเนั่ยมการึ่สิ่รึ่้างวัดป่า ในัปรึ่ะเที่ศไที่ยพรึ่ะสิ่งฆ์นัักปฏิบัต่ิสิ่่วนัมากมักธุดงค์ไป
ต่ามป่าเขา บางรึู่ปก็ธุดงค์ย้ายสิ่ถืานัที่่�ไปเรึ่่�อย ๆ เพ่�อแสิ่วงหาอาจัารึ่ย์สิ่อนักรึ่รึ่มฐานั แลัะสิ่ถืานัที่่�
อันัเป็นัสิ่ัปปายะ ค่อม่ความสิ่ะดวกสิ่บาย เม่�อพบบรึ่ิเวณป่าที่่�เหมาะแก่การึ่ดำารึ่งช่วิต่แลัะปฏิบัต่ิธรึ่รึ่ม
