Page 133 - 47-2
P. 133
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
รองศาสตราจารย์์ ดร.ชาย์ โพธิิสิตา 123
พุที่ธศาสิ่นัาซ่�งม่ปรึ่ะวัต่ิความเป็นัมาที่่�ใกลั้ชิดกับสิ่ิ�งแวดลั้อมมาต่ั�งแต่่เรึ่ิ�มต่้นั ม่แนัวที่างที่่�
ชัดเจันัในัการึ่สิ่่งเสิ่รึ่ิมสิ่ิ�งแวดลั้อม ดังจัะเห็นัได้ในัวินััยที่่�สิ่่งเสิ่รึ่ิมให้บรึ่รึ่พชิต่เห็นัคุณค่าของป่าไม้ แลัะ
อยู่อย่างเป็นัมิต่รึ่กับสิ่ิ�งแวดลั้อม ที่่�สิ่ำาคัญที่่�สิุ่ดค่อหลัักคำาสิ่อนัหรึ่่อ “ธรึ่รึ่ม” ที่ั�งหมดในัพุที่ธศาสิ่นัานัั�นั
กลั่าวอย่างสิ่ั�นั ๆ ได้ว่า ค่อ ธรึ่รึ่มชาต่ิ กฎของธรึ่รึ่มชาต่ิ แลัะแนัวที่างปฏิบัต่ิให้สิ่อดคลั้องกับกฎของ
ธรึ่รึ่มชาต่ิ
สิ่ิ�งสิ่ำาคัญที่่�สิุ่ดที่่�พุที่ธศาสิ่นัาให้แก่นัิเวศวิที่ยา ค่อ หลัักปฏิจัจัสิ่มุปบาที่ ที่่�นัักวิชาการึ่หลัายคนั
เห็นัว่าม่ความลั่กซ่�ง แลัะถื่อว่าเป็นัรึ่ากฐานัของแนัวคิดที่างนัิเวศวิที่ยาสิ่มัยใหม่ หลัักปฏิจัจัสิ่มุปบาที่
ม่สิ่ารึ่ะสิ่ำาคัญว่า สิ่รึ่รึ่พสิ่ิ�งที่ั�งในัธรึ่รึ่มชาต่ิแลัะที่่�มนัุษย์สิ่รึ่้างข่�นัลั้วนัอาศัยสิ่ิ�งอ่�นัเป็นัปัจัจััยจั่งเกิดข่�นั
ดำารึ่งอยู่ เปลั่�ยนัแปลัง แลัะดับไป สิ่ารึ่ะสิ่ำาคัญนั่�สิ่อดคลั้องกับที่ฤษฎ่รึ่ะบบที่่�ถื่อว่าทีุ่กอย่างภูายในัรึ่ะบบ
เด่ยวกันั ม่ความสิ่ัมพันัธ์เช่�อมโยงถื่งกันัหมด เม่�อสิ่่วนัหนั่�งได้รึ่ับผ่ลักรึ่ะที่บ สิ่่วนัอ่�นั ๆ ที่่�เก่�ยวเนั่�องกันั
อยู่ก็ได้รึ่ับผ่ลักรึ่ะที่บด้วย ภูายใต่้ความเป็นัจัรึ่ิงของกฎธรึ่รึ่มชาต่ินั่�มนัุษย์กับสิ่ิ�งม่ช่วิต่อ่�นั ๆ เสิ่มอกันั
อย่างนั้อยก็เป็นัเพ่�อนัเกิด แก่ เจั็บ ต่าย ด้วยกันัที่ั�งสิ่ิ�นั ไม่ม่อะไรึ่เป็นัศูนัย์กลัางหรึ่่อม่ความสิ่ำาคัญ
มากกว่าสิ่ิ�งอ่�นั ที่ัศนัะเช่นันั่�ต่รึ่งกับแนัวคิดที่างนัิเวศวิที่ยาสิ่มัยใหม่
พุที่ธศาสิ่นัาม่หลัักคำาสิ่อนัในัรึ่ะดับจัรึ่ิยธรึ่รึ่มจัำานัวนัมากที่่�เอ่�อต่่อการึ่รึ่ักษาสิ่ิ�งแวดลั้อม
ต่ัวอย่างธรึ่รึ่มเหลั่านั่� เช่นั เมต่ต่า กรึุ่ณา ศ่ลั ๕ โดยเฉพาะศ่ลัข้อที่่� ๑ มัต่ต่ัญญุุต่าหรึ่่อการึ่รึู่้จััก
ปรึ่ะมาณในัการึ่ผ่ลัิต่แลัะการึ่บรึ่ิโภูค การึ่ถื่อปฏิบัต่ิต่ามธรึ่รึ่มเหลั่านั่�อย่างเป็นัปรึ่กต่ินัิสิ่ัยจัะช่วยลัด
การึ่ที่ำาลัายสิ่ิ�งแวดลั้อม อันันัำาไปสิู่่วิกฤต่ที่างนัิเวศวิที่ยาในัปัจัจัุบันัได้มาก
อย่างไรึ่ก็ต่าม ปรึ่ะเด็นัที่้าที่ายม่อยู่ว่า การึ่เป็นัศาสิ่นัาที่่�เอ่�อต่่อสิ่ิ�งแวดลั้อมม่ความหมาย
เพ่ยงใดต่่อการึ่ปฏิบัต่ิของพุที่ธศาสิ่นัิกชนัที่ั�งหลัาย? ในัความเป็นัจัรึ่ิงชาวพุที่ธที่่�ม่ความรึู่้เข้าใจัในัหลััก
คำาสิ่อนัที่างศาสิ่นัา ม่ความต่รึ่ะหนัักในัสิ่ิ�งแวดลั้อม แลัะม่การึ่ปฏิบัต่ิที่่�เป็นัมิต่รึ่กับสิ่ิ�งแวดลั้อมต่ามหลััก
พุที่ธธรึ่รึ่ม อาจัจัะยังม่ไม่มากพอ ปรึ่ะเด็นัที่้าที่ายที่ำานัองนั่�เป็นัเรึ่่�องของความไม่สิ่อดคลั้องกันั รึ่ะหว่าง
หลัักคำาสิ่อนัในัคัมภู่รึ่์กับการึ่ปฏิบัต่ิจัรึ่ิงในัช่วิต่ของพุที่ธศาสิ่นัิกชนั (Kirsch, 1985) เรึ่่�องนั่�เป็นัปรึ่ะเด็นั
สิ่ำาคัญที่่�บที่ความนั่�ไม่ม่ข้อมูลัเพ่ยงพอที่่�จัะต่อบได้ จั่งขอยกไว้เป็นัปรึ่ะเด็นัสิ่ำาหรึ่ับการึ่ศ่กษาค้นัคว้าในั
โอกาสิ่ต่่อไป
