Page 84 - 46-1
P. 84
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๖ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๔
76 พระมหากษััตริย์์ไทย์กับประพฤติธรรม ๔ ประการในพระธรรมศาสตร์
แลัะ ๑๔ คัำ�า ถึ้าไม่เสด็จออก ก็จะโปรดเกลั้าฯ ให้สมเด็จพระเจ้าน้องย์าเธอพระองคั์หนึ�งพระองคั์ใด
เสด็จรับฎ่กาแทน แลั้วกรมพระตำารวจหน้าทำาหน้าท่�คััดฎ่กาขึ�นท้ลัเกลั้าฯ ถึวาย์ต่อไป ต่อมาเมื�อม่การ
ปฏิิร้ปการศาลัแลัะระบบกฎหมาย์ไทย์โดย์เริ�มเมื�อ ร.ศ. ๑๑๐ (พ.ศ. ๒๔๓๔) ราษัฎรจะท้ลัเกลั้าฯ
ถึวาย์ฎ่กาได้เฉพาะกลั่าวโทษัคัำาพิพากษัาของศาลัอุทธรณ์คัด่หลัวง ศาลัอุทธรณ์คัด่ราษัฎร์ แลัะ
กลั่าวโทษัเสนาบด่เจ้ากระทรวงกับฎ่การ้องทุกข์ ซึ่ึ�งจะโปรดเกลั้าฯ ตั�งองคัมนตร่ชำาระไต่สวน หรือ
ทรงมอบหมาย์ให้เสนาบด่สภาพิจารณาทำาคัวามเห็นกราบบังคัมท้ลั เป็นต้น
ตลัอดระย์ะเวลัาท่�ทรงบริหารราชแผู้่นดินเป็นเวลัานานถึึง ๔๒ ปี พระบาทสมเด็จ
พระจุลัจอมเกลั้าเจ้าอย์้่หัวทรงให้คัวามสำาคััญกับการปฏิิบัติหน้าท่�ของข้าราชการผู้้้ม่หน้าท่�ด้แลัรักษัา
คัวามสงบเร่ย์บร้อย์ แลัะการตัดสินอรรถึคัด่ต่าง ๆ ให้เป็นไปโดย์รวดเร็วย์ุติธรรมเป็นอย์่างมาก ทรง
กำากับด้แลัในเรื�องดังกลั่าวอย์่างใกลั้ชิด ผู้่านการกลัั�นกรองจากพระบรมวงศ์ชั�นผู้้้ใหญ่ องคัมนตร่ หรือ
เสนาบด่สภาตามแต่กรณ่ ดังตัวอย์่างปรากฏิพระราชหัตถึเลัขาท่�ม่ไปถึึงสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ
เจ้าฟ้้าฯ กรมพระย์าบำาราบปรปักษั์จำานวนมาก เช่น พระราชหัตถึเลัขาเมื�อวันท่� ๑๗ ธันวาคัม
พ.ศ. ๒๔๒๖ แสดงถึึงพระราชหฤทัย์ท่�ทรงห่วงใย์ในคัด่ท่�ราษัฎรฟ้้องกลั่าวหาการกระทำาโดย์มิชอบ
ของเจ้าเมืองกรมการซึ่ึ�งม่คัวามลั่าช้าของระบบศาลัแบบเก่าท่�ทำาให้ผู้้้เก่�ย์วข้องเดือดร้อนแลัะขาด
ศรัทธาในกระบวนการย์ุติธรรม คัวามว่า
…แต�การทั�งปวงไม�สำาเรจ้ตลอดั่ไปไดั่้เพราะเจ้้าเมืองกรมการมีอำานัาจ้เท�า ๆ
กันั เมื�อผิ่้ใดั่โกงข่�นัผิ่้หนั่�งผิ่้ที�ไม�โกงจ้ะร้องฟ้องก็ต้องมาฟ้องถ่งกรุงเทพฯ
ระยะทางก็ไกล คีรั�นัลงมาถ่งแล้ว เจ้้าพนัักงานัถือว�าคีำาร้องนัั�นัเปนัเหมือนัคีวาม
มีคี่�...คีวามมีคี่�ที�ในักรุงเทพฯ แต�โจ้ทจ้ำาเลยอย่�เมืองเดั่ียวกันัยังไปไดั่้ตั�งเก้าปี
สิบัปี นัี�โจ้ทจ้ำาเลยอย่�ไกลศาลทางถ่งเดั่ือนัหนั่�งสองเดั่ือนัข่�นัไปเมื�อท้อใจ้เหนัว�า
ไม�สำาเรจ้ไปไดั่้แล้ว ก็ลงมือใคีรยาวสาวไดั่้สาวเอา เมื�อไรคีวามจ้ะแล้วเมื�อใคีรฉวย
อะไรไดั่้ เอาเปรียบัไดั่้ก็ไดั่้เปรียบัไปหลาย ๆ ทีเมื�อว�าตามที�สังเกตแล้ว ไม�เหนัว�า
เปนัแล้วเสรจ้ไปไดั่้สักกี�เรื�องกี�ราย ยิ�งขืนัจ้ะหาผิ่้ตัดั่สินัเหมือนัยิ�งหาคีวามฉิบัหาย
ใส�ตนั จ้่�งไดั่้ต�างตนัต�างทำาเอาตามใจ้ไปทั�งนัั�นั…ไม�เหนัสำาเรจ้ไปไดั่้เลย...เพราะ
กระบัวนัพิจ้ารณาหาที�สุดั่ไม�ไดั่้ เมื�อไม�มีคีวามผิิดั่สำาหรับัผิ่้ผิิดั่ ไม�มีคีวามชิอบั
สำาหรับัผิ่้ชิอบัแล้ว ใจ้คีนัก็เปนัมิจ้ฉาทิฐิ สวรรคี์ไม�มีนัรกไม�มีไปหมดั่ดั่้วยกันั
เจ้้าเมืองกรมการเหนัว�าจ้ะมีประโยชินั์ก็ทำา ไม�มีประโยชินั์ก็ไม�ทำา …หม�อมฉันั
