Page 78 - 46-1
P. 78
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๖ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๔
70 พระมหากษััตริย์์ไทย์กับประพฤติธรรม ๔ ประการในพระธรรมศาสตร์
ชิาวร้านัที�ขายของเล็กนั้อยอย่�ในัที�นัั�นั ว�าเสียคี�าตลาดั่อย่�เท�าใดั่ เสียเป็นัราย
เดั่ือนัหรือรายวันั ชิาวตลาดั่กราบัท่ลว�าเสียวันัละสองร้อยเบัี�ย จ้่งทรงระล่ก
ตรวจ้ดั่่ตามพิกัดั่ในัท้องตราตั�งกำานัันัตลาดั่ ก็ไดั่้คีวามว�าแผิงลอยเชิ�นันัี�คีวรจ้ะเสีย
แต�เพียงร้อยเบัี�ย กำานัันัตลาดั่เก็บัเกินัพิกัดั่เป็นัสองเท�า หากำาไรมากเกินัอย่� จ้่งมี
พระบัรมราชิโองการดั่ำารัสประกาศแก�ชิาวตลาดั่ในัที�นัั�นัว�าจ้ะใคีร�ทรงพระมหากรุณา
โปรดั่เกล้าฯ ให้เลิกอากรตลาดั่เสียทั�งสิ�นั แต�เมื�อถ่งวันัพระแปดั่คีำ�า สิบัห้าคีำ�า
ต้องพระราชิประสงคี์ จ้ะให้ชิาวตลาดั่มีอุตสาหะหาดั่อกไม้ธ่ปเทียนัไปนัมัสการ
พระพุทธปฏิมากรแก้ว ณ วัดั่พระศรีรัตนัศาสดั่ารามทุกวันัพระ จ้ะไดั่้หรือมิไดั่้
ชิาวตลาดั่กราบัท่ลรับัว�าไดั่้ จ้่งทรงพระมหากรุณาโปรดั่เกล้าฯ รับัแก�ราษีฎรชิาว
ตลาดั่ว�าจ้ะให้เลิกอากรตลาดั่เสียในัเร็ว ๆ… (ประชุมประกาศรัชกาลัท่� ๔, ๒๕๔๗ :
๑๖๐)
นอกจากน่�ย์ังม่พระราชกระแสท่�แสดงถึึงประพฤติธรรมข้อน่�คัือ พระมหากษััตริย์์แต่ลัะ
ประเทศไม่สามารถึรวบรวมเงินทองไว้ได้มากกว่าท่�พระองคั์จะได้รับ เพราะเงินทองเหลั่าน่�ขึ�นอย์้่กับ
คัวามย์ินย์อมของเสนาบด่ ข้าราชการ แลัะประชาชน ไม่สามารถึรวบรวมเงินโดย์ปิดบังจากการลั่วงร้้
ของผู้้้อื�นท่�อย์้่ในประเทศได้ มิฉะนั�นจะเกิดการขบถึแลัะจลัาจลั แลัะเกลั่ย์ดชังพระมหากษััตริย์์
แลัะพระราชอำานาจของพระมหากษััตริย์์มิได้ย์ิ�งใหญ่ไปกว่าคัวามสุขส่วนรวมของประชาชน (พลัตร่
หม่อมราชวงศ์ศุภวัฒย์์ เกษัมศร่, ๒๕๕๖ : ๒๑)
ประพฤติธรรมประการท่� ๔ คัือ “รักษีาพระนัคีรราชิเสมาให้ศุขเกษีมโดั่ยยุติธรรม”
พระบาทสมเด็จพระจอมเกลั้าเจ้าอย์้่หัวทรงใส่พระราชหฤทัย์เก่�ย์วกับการท้ลัเกลั้าฯ ถึวาย์ฎ่กาของ
ราษัฎรเป็นอย์่างย์ิ�ง ทรงทราบถึึงคัวามทุกข์ย์ากของราษัฎรผู้้้จะเข้ามาต่กลัองร้องฎ่กาด้วย์คัวามลัำาบาก
เพราะต้องเส่ย์เงินคั่าไขกุญแจเพื�อต่กลัอง จึงทรงพระกรุณาโปรดเกลั้าฯ ให้เลัิกการต่กลัองร้องฎ่กาเส่ย์
แลัะให้นำากลัองวินิจฉัย์เภร่ไปไว้บนหอท่�ข้างป้อมสิงขรขันธ์ แลัะให้ราษัฎรท้ลัเกลั้าฯ ถึวาย์ฎ่กาท่�
หน้าพระท่�นั�งสุทไธสวรรย์์ ได้ทุกวันโกน (วันขึ�นแรม ๗ แลัะ ๑๔ คัำ�า) วันใดไม่เสด็จออกก็จะโปรดเกลั้าฯ
ให้พระเจ้าลั้กย์าเธอ พระองคั์เจ้านพวงศ์ กรมหมื�นมเหศวรศิววิลัาสเสด็จแทนพระองคั์
พระบาทสมเด็จพระจอมเกลั้าเจ้าอย์้่หัวทรงม่ประกาศเก่�ย์วกับเรื�องท้ลัเกลั้าฯ ถึวาย์ฎ่กาของ
ราษัฎรอย์่างต่อเนื�องมาตลัอดรัชสมัย์ รวมทั�งสิ�น ๑๐ ฉบับ วางหลัักเกณฑิ์ต่าง ๆ ในการท้ลัเกลั้าฯ
ถึวาย์ฎ่กา เช่น ให้ราษัฎรร้องถึวาย์ฎ่กาตามคัวามเป็นจริงให้เข่ย์นใส่กระดาษัตัดเป็นท่อน ๆ ให้เหมือน
สมุดฝ่รั�ง ไม่ให้เข่ย์นในกระดาษัม้วนย์าว ๆ เพราะทรงคัลั่�ลัำาบาก จะเข่ย์นเองหรือให้ผู้้้อื�นเข่ย์นแทน
