Page 77 - 46-1
P. 77
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๖ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๔
นางสาวกนกวลีี ชููชูัยยะ 69
ประกาศ ณ วันศุกร์ เดือน ๘ ขึ�น ๑ คัำ�า ปีมะเม่ย์ สัมฤทธิศก (วันท่� ๑๑ มิถึุนาย์น พ.ศ. ๒๔๐๑)
คัวามว่า
...ไดั่้ทรงพระราชิดั่ำาริคีาดั่ใจ้คีิดั่ถ่งใจ้ราษีฎรอย่�ทุกหนั้ามานัานัแล้ว ก็เห็นัว�า
ไพร�ฟ้าข้าแผิ�นัดั่ินั ซึ่่�งเป็นัคีนัยากจ้นัโดั่ยมาก เลี�ยงชิีวิตดั่้วยลงทุนัหาของเล็กนั้อย
มาขายหากำาไรเล็ก ๆ นั้อย ๆ ไดั่้กำาไรบั้าง ขาดั่ทุนับั้าง ไม�พอใจ้จ้ะเสียคี�าตลาดั่
ทุกคีนัดั่้วยกันั เพราะฉะนัั�นัพระราชิหฤทัยทรงพระเมตตากรุณาสงสาร อยากจ้ะ
ให้เลิกการเก็บัตลาดั่เสียทั�งสิ�นั ให้ราษีฎรที�ยากจ้นัไดั่้หากินัสบัาย แต�เป็นั
ธรรมเนัียมแต�โบัราณ เงินัคี�าอากรตลาดั่ที�ส�งเข้ามาในัท้องพระคีลังนัั�นั ก็เป็นัเงินั
รวมสำาหรับัแจ้กเบัี�ยหวัดั่ข้าราชิการสาธารณทั�วไป เหมือนัของสงฆ์์ของกลาง
จ้ะไดั่้เป็นัพระราชิทรัพย์ส�วนัที�จ้ะทรงใชิ้สอยตามพระราชิประสงคี์อย�างอื�นั
หามิไดั่้...ให้เห็นัพร้อมกันัตกลงกันัว�าจ้ะเลิกเพียงใดั่อย�างใดั่จ้ะคีวร แลจ้ะตั�งพิกัดั่
อัตราผิ�อนัปรนัเสียใหม� อย�างใดั่จ้่งจ้ะเป็นัไปเพื�อจ้ะให้คีวามสุขสบัายแก�ราษีฎร
ที�ยากจ้นั ลงทุนัซึ่ื�อของเล็กนั้อยมาวางขายในัท้องถนันัเป็นัเวลาแลกระเดั่ียดั่
แบักเดั่ินัเร�ขายหรือใส�ในัเรือนั้อยเที�ยวพายไปมาขายอย่�ในัแม�นัำ�าลำาคีลอง แลของ
ซึ่ื�อขายนัั�นัเป็นัของเมื�อล�วงเวลาแล้วก็จ้ะเนั�าบั่ดั่เสียเป็นัเก็บัไว้ไม�ไดั่้ เป็นัเหตุให้ผิ่้
ขายไม�หมดั่ไดั่้จ้ะต้องขาดั่ทุนั จ้ะจ้ัดั่แจ้งไฉนัราษีฎรที�ขัดั่สนัคี�นัจ้นัดั่ังนัี�จ้่งจ้ะ
ไม�ต้องลำาบัากดั่้วยเสียคี�าตลาดั่แก�ในัหลวง ต้องซึ่ำ�าคีวามเสียใจ้เพราะบัางทีขาดั่ทุนั
นัั�นัฯ ให้พระยาราชิภักดั่ี พระยาพิพิธโภไคียศวรรย์ จ้มื�นัศรีสรรักษี์ ไปคีิดั่อ�านั
ปร่กษีากับัเสนัาบัดั่ีดั่่ให้เห็นัพร้อมกันัตั�งพิกัดั่เก็บัตลาดั่เสียใหม� ยกการเก็บัเบัี�ยแก�
ไพร�ที�ขายของแผิงลอยแลเร�ขายในับักแลเรือเล็กนั้อยทั�งปวงเสีย… (ประชุม
ประกาศรัชกาลัท่� ๔, ๒๕๔๗ : ๑๕๙)
คัวามท่�ปรากฏิต่อไปตามประกาศฉบับน่� ย์ังแสดงให้เห็นว่านอกจากพระบาทสมเด็จ
พระจอมเกลั้าเจ้าอย์้่หัวม่พระราชดำาริจะลัดภาระเรื�องภาษั่อากรให้แก่ราษัฎรผู้้้ม่ฐานะย์ากจนแลั้ว
ย์ังทรงปลั้กฝ่ังให้ราษัฎรดังกลั่าวม่จิตน้อมนำาศรัทธาในพระพุทธศาสนาอ่กด้วย์ ดังคัวามต่อไปว่า
…วันัหนั่�งเวลาบั�ายเสดั่็จ้ทรงม้าพระที�นัั�งประพาสลงไปถ่งที�ตลาดั่ประต่ท�าพา
ทอดั่พระเนัตรเห็นัตลาดั่ออกขายของอย่� มีพระบัรมราชิโองการดั่ำารัสถาม
