Page 71 - 46-1
P. 71
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๖ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๔
นางสาวกนกวลีี ชููชูัยยะ 63
ประพฤติธรรมประการท่� ๓ คัือ “ปรม่ลมาซึ่่�งพระราชิทรัพยโดั่ยยุติธรรม” ในการรวบรวม
พระราชทรัพย์์เพื�อเป็นราย์ได้ของแผู้่นดินนั�น พระบาทสมเด็จพระพุทธเลัิศหลั้านภาลััย์ม่พระราโชบาย์
ให้พระบรมวงศานุวงศ์แลัะขุนนางผู้้้ใหญ่ได้กำากับด้แลัหน่วย์งานท่�คัวบคัุมผู้ลัประโย์ชน์ทางเศรษัฐกิจ
แลัะการเมือง โดย์เฉพาะพระราชโอรสพระองคั์ใหญ่คัือ พระเจ้าลั้กย์าเธอ กรมหมื�นเจษัฎาบดินทร์
(พระองคั์เจ้าทับ) ซึ่ึ�งต่อมาคัือพระบาทสมเด็จพระนั�งเกลั้าเจ้าอย์้่หัว ทรงม่ประสบการณ์เช่�ย์วชาญในด้าน
การคั้าสำาเภา ได้ทรงกำากับกรมพระคัลัังแลัะกรมท่า ทำาหน้าท่�คัวบคัุมการคั้า ด้แลัการคั้าสำาเภาของหลัวง
แลัะการติดต่อการคั้ากับต่างประเทศ พระปร่ชาด้านการคั้าของพระองคั์เป็นท่�ประจักษั์ชัด จนกระทั�ง
พระบาทสมเด็จพระพุทธเลัิศหลั้านภาลััย์ตรัสเร่ย์กพระองคั์ว่า “เจ้าสัว” (สำานักงานราชบัณฑิิตย์สภา,
๒๕๖๓ : ๑๘๖) ภาษั่อากรท่�เร่ย์กเก็บจากราย์ได้อันเกิดจากการประกอบอาช่พต่าง ๆ ของราษัฎรนั�น
สำาหรับอากรสมพัตสร อากรคั่าสวน อากรคั่านา พระบาทสมเด็จพระพุทธเลัิศหลั้านภาลััย์โปรดเกลั้าฯ
ให้ม่ข้าหลัวงออกไปดำาเนินการรังวัดนาด้วย์คัวามย์ุติธรรม เพื�อมิให้เอาเปร่ย์บราษัฎร หากเป็นนา
ท่�เป็นผู้ลัประโย์ชน์ของวัดมิให้นำามาปะปนกับนาราษัฎร แลัะเมื�อรังวัดแลั้วเศษัเนื�อท่�เป็นวาให้ย์กให้แก่
ราษัฎรไม่ต้องนำามารวมคัำานวณภาษั่ ดังปรากฏิตามร่างท้องตรา เรื�องข้าหลัวงรังวัดนาออกตราจอง
ท่�ดิน จ.ศ. ๑๑๗๓ คัวามตอนหนึ�งว่า
...ข้าหลวงผิ่้กำากับัสืบัถามเถ้าแก�ผิ่้ใหญ�นัายบั้านัแลราษีฎรผิ่้ทำานัาว�าเป็นั
นัาสัตพระสงฆ์์หรือนัาพลทากอนั ถ้าเป็นันัาสัตพระสงฆ์์ก็ให้มีโฉนัดั่ตราแดั่ง
ไว้ว�าเป็นันัาสัตพระสงฆ์์ จ้ะไดั่้จ้ัดั่แจ้งไว้เป็นัข้าวเกณฑิ์บัุญ อย�าให้ระคีนัปนักันักับั
นัาพลทากอนั...แลข้าหลวงผิ่้รังวัดั่แต�ก�อนัไดั่้รับัพระราชิทานัแต�เท�านัี� ถ้ารังวัดั่
นัาบั้านัใดั่ตำาบัลใดั่ ถ่งวันัพระ ๑๕ คีำ�า ๘ คีำ�า ให้แม�กองผิ่้ใหญ� หลวง และกรมการ
ผิ่้กำากับั เสมียนัแลเสนัานัายอำาเภอกำานัันั พันันัายบั้านัผิ่้ชิักกระแสพยานั พร้อมกันั
๑
ณ วัดั่วาอารามแล้วให้สบัถสาบัานัตัวจ้งหนัักหนัา ให้รังวัดั่นัาของราษีฎรแต�โดั่ย
สัจ้โดั่ยจ้ริง อย�าไดั่้เบัียดั่บัังเอานัานั้อยให้เป็นัมาก นัามากเอาเป็นันั้อยเป็นัอันัขาดั่
ทีเดั่ียว...แต�ในัเรือนัไร�กับังานัเศษีวาในัตราแดั่งนัั�นั อย�าให้คีิดั่เอาแก�ราษีฎรเลย...
(กรมศิลัปากร, ๒๕๑๓ : ๓๘-๔๐)
ประพฤติธรรมประการท่� ๔ คัือ “รักษีาพระนัคีรราชิเสมาให้ศุขเกษีมโดั่ยยุติธรรม” พระบาท
สมเด็จพระพุทธเลัิศหลั้านภาลััย์ม่พระราชดำาริว่า ฝ่ิ�นเป็นย์าเสพติดร้าย์แรงเป็นบ่อเกิดของอาชญากรรม
๑ พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิิตย์สถึาน พ.ศ. ๒๕๕๔ อธิบาย์เส้นกระแสว่า เส้นวัดท่�ดินทำาด้วย์หวาย์หรือเหลั็ก เป็นต้น
