Page 69 - 46-1
P. 69
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๖ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๔
นางสาวกนกวลีี ชููชูัยยะ 61
ผิลประโยชินั์แผิ�นัดั่ินัในัรัชิกาลที� ๑ ไดั่้จ้ากภาษีีอากรที�เก็บัไดั่้ในัคีรั�งนัั�นั คีือ
อากรสุรา อากรบั�อนัเบัี�ย อากรขนัอนัตลาดั่ คี�านัำ�าเก็บัตามเคีรื�องมือ อากรสมพัตสร
อากรสวนั แต�คี�านัานัั�นัเก็บัเป็นัหางข้าว และเก็บัของส�วยสิ�งสินัคี้าต�าง ๆ เงินั
ที�ไดั่้จ้ากภาษีีอากรปีละไม�มากนััก ผิลประโยชินั์ที�ไดั่้มากในัคีรั�งนัั�นัในัการคี้า
สำาเภา มีสำาเภาเป็นัร่ปเรือตั�วกั�งอย�างจ้ีนัหนั้าราห่ ศีรษีะเขียวบั้าง แดั่งบั้าง
ปากกว้างเสมอ ๕ วาไปหา ๗ วา ทั�งของหลวงและของเจ้้านัายข้าราชิการพ�อคี้า
เป็นัอันัมาก [เจ้าพระย์าทิพากรวงศ์ (ขำา บุนนาคั), ๒๕๔๕ : ๑๐๕]
นอกจากน่� ในย์ามท่�เกิดภาวะข้าวย์ากหมากแพงราษัฎรได้รับคัวามเดือดร้อน พระบาท
สมเด็จพระพุทธย์อดฟ้้าจุฬาโลักมหาราชโปรดเกลั้าฯ ให้นำาทรัพย์์ของหลัวงออกแจกจ่าย์เพื�อเป็นการ
บรรเทาคัวามเดือดร้อนของราษัฎรอ่กด้วย์ ดังคัวามว่า
นัำ�ามากข้าวแพง คีรั�นั ณ วันัจ้ันัทร์ เดั่ือนั ๑๑ ข่�นั ๑๔ คีำ�า อสนัีบัาตลง
ต้องซึุ่้มประต่ฉนัวนัพระราชิวังบัวรฯ และลงยอดั่พระมหาปราสาทพระบัรม
มหาราชิวังวันัเดั่ียวกันั ในัเดั่ือนั ๑๒ ปีนัั�นันัำ�ามากล่กถ่ง ๘ ศอกคีืบั ๑๐ นัิ�ว
ข้าวกล้าในัท้องนัาเสียเป็นัอันัมาก บัังเกิดั่ทุพภิกขภัย ข้าวแพงถ่งเกวียนัละชิั�ง
ประชิาราษีฎรทั�งหลายไดั่้คีวามขัดั่สนัดั่้วยอาหารกันัดั่ารนััก จ้่งมีพระราชิโองการ
ให้กรมนัาจ้ำาหนั�ายข้าวเปลือกในัฉางหลวงออกแจ้กจ้�ายราษีฎรเป็นัอันัมาก
[เจ้าพระย์าทิพากรวงศ์ (ขำา บุนนาคั), ๒๕๔๕ : ๓๒]
ประพฤติธรรมประการท่� ๔ คัือ “รักษีาพระนัคีรราชิเสมาให้ศุขเกษีมโดั่ยยุติธรรม” ซึ่ึ�ง
หมาย์คัวามถึึงการปกคัรองพระราชอาณาเขตให้ประชาชนม่คัวามสุขเกษัมโดย์ย์ุติธรรม ปรากฏิ
หลัักฐานตามพระราชกำาหนดใหม่ ฉบับท่� ๖ ในกฎหมาย์ตราสามดวงซึ่ึ�งกำาหนดว่า กรณ่เป็นคัด่คัวามกัน
ห้ามมิให้ฟ้้องร้องเป็นหนังสือเหมือนแต่ก่อนเนื�องจากม่ผู้้้เส่�ย์มสอนย์ุย์งให้ราษัฎรเป็นคัวามกันโดย์
ช่วย์แต่งฟ้้องเป็นหนังสือด้วย์คัวามเท็จเป็นอันมาก ดังนั�น หากผู้้้ใดจะฟ้้องคัด่ต่อลั้กขุน ณ ศาลัา ให้ไป
แจ้งด้วย์วาจากับจ่าศาลัแลัะขุนดาบท่�อย์้่เวร ถึ้าจะฟ้้องลั้กขุน ณ ศาลัหลัวง ให้ไปแจ้งด้วย์วาจากับ
ขุนศร่ธรรมราชแลัะจ่าศาลั จากนั�นจึงไปเข่ย์นคัำาฟ้้องต่อหน้าลั้กขุนจำานวน ๔-๕ คัน แลั้วส่งคัำาฟ้้องนั�น
ไปให้ลั้กขุน ณ ศาลัาพิจารณา ถึ้าไม่สมคัวรจะกราบท้ลัให้ส่งหน่วย์งานท่�เก่�ย์วข้องพิจารณา ถึ้าเป็นเรื�อง
สำาคััญเห็นสมคัวรจะกราบท้ลัจึงให้ลัอกฟ้้องใส่กระดาษัท้ลัเกลั้าฯ ถึวาย์ต่อไป
