Page 91 - 45 2
P. 91
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม-สิิงหาคม ๒๕๖๓
ศาสตราจารย์์ ร้อย์โท ดร.บรรจบ บรรณรุจิ 81
มิ่ค้วามิรุ่งเรืองถึงขั�นเปิ็นอาณ์าจักร (Kingdom) โด้ย์มิ่เมิือง “สุะเที่ิมิ” เปิ็นเมิืองหลัวงแลัะเปิ็น
เมิืองที่่า
อย่างทั้ี�รู้กันว่า เมิืองสุะเทั้ิมิหรือทั้ี�เรียกว่า สุุธัมิมิะ ในภูาษาบาลี คืือ รัฐมิอญ หันหน้าออกทั้ะเล
อยู่ฝั่ั�งตรงข้ามิกับชื่มิพูทั้วีป ซึ่ึ�งเป็นดิินแดินแห่งพระพุทั้ธศาสุนา โดิยมิีทั้ะเลขวางกั�น (ดิินแดินชื่มิพูทั้วีป
สุ่วนทั้ี�อยู่ตรงข้ามิกับเมิืองสุะเทั้ิมิปัจจุบัน ถูกแยกออกมิาเป็นบังกลาเทั้ศ) เมิืองสุะเทั้ิมิในยุคืนั�นถือเป็น
เมิืองหน้าดิ่านทั้ี�ต้องปะทั้ะกับวิถีชื่ีวิตของชื่าวชื่มิพูทั้วีปทั้ั�งดิ้านวัฒนธรรมิ สุังคืมิ และเศรษฐกิจ จึงเป็น
ไปไดิ้ว่ารัฐมิอญโดิยเมิืองสุะเทั้ิมิไดิ้ทั้ำาหน้าทั้ี�รับปะทั้ะและดิูดิซึ่ึมิวิถีชื่ีวิตทั้ั�งหมิดิทั้ี�ว่ามิาของชื่าวชื่มิพูทั้วีป
แล้วสุ่งผู้่านไปยังประเทั้ศเพื�อนบ้านทั้ี�รู้จักกันในเวลาต่อมิาว่า พมิ่า กัมิพูชื่า ทั้ิเบต ไทั้ยใหญ่ในรัฐฉาน
เป็นต้น ดิ้วยเหตุผู้ลทั้ี�กล่าวมิาจึงทั้ำาให้นักวิชื่าการพมิ่าเชื่ื�อว่า รัฐมิอญโดิยเมิืองสุะเทั้ิมิคืงไดิ้รับการ
สุถาปนาเป็นศูนย์กลางการถ่ายทั้อดิวิถีชื่ีวิตของชื่าวชื่มิพูทั้วีป (อินเดิียปัจจุบัน) ไปยังประเทั้ศบ้านใกล้
เรือนเคืียงดิังกล่าว
ต่อมิาหลังจากยุคืสุุวรรณภููมิิ (สุุวรรณภููมิิมิีมิาก่อน พ.ศ. ๒๓๙ และอยู่มิาถึงหลัง พ.ศ. ๙๐๐)
และทั้วารวดิีเกิดิต่อจากยุคืสุุวรรณภููมิิ (ซึ่ึ�งน่าจะถือกำาเนิดิขึ�นราว พ.ศ. ๙๐๐-๑๑๐๐) ผู้่านไปจนถึง
ชื่่วงเวลาหลัง พ.ศ. ๑๘๐๐ รัฐมิอญไดิ้ตกเป็นเมิืองขึ�นของพมิ่า ซึ่ึ�งเป็นชื่นเผู้่าปยู (Pyu) นักปกคืรอง
พมิ่าจึงเปลี�ยนชื่ื�อเมิืองสุะเทั้ิมิเป็น “แปร” (Prae) อันมิีคืวามิหมิายว่า เมิือง (City) ต่อมิาไดิ้เปลี�ยน
ชื่ื�อเมิืองเป็น “ศรีเกษตร” (Sri Ksetra) อันหมิายถึง ดิินแดินทั้ี�เจริญรุ่งเรือง มิีการบรรยายภูาพของ
ศรีเกษตรโดิยนักเดิินทั้างชื่าวจีนไว้ว่า “...เป็นดิินแดินอุดิมิสุมิบูรณ์ มิีทั้รัพยากรธรรมิชื่าติมิากและ
มิีพื�นดิินทั้ี�อุดิมิ ตัวเมิืองชื่ั�นในล้อมิรอบดิ้วยคืูเมิือง สุ่วนดิ้านนอกล้อมิรอบดิ้วยกำาแพงอิฐเผู้าทั้ี�แข็งแกร่ง
เกินเทั้ียบซึ่ึ�งติดิกับคืูเมิือง”
ผูู้้นิพนธ์สุันนิษฐานว่า ศรีเกษตร อาจตั�งเลียนแบบมิาจากสุุวรรณภููมิิ โดิย ๑) ศรี หมิายถึง
รุ่งเรือง เทั้ียบเทั้่ากับคืำาว่า สุุวรรณ ทั้ี�อรรถกถาว่า อุดิมิสุมิบูรณ์ สุ่วน ๒) เกษตร คืือ ทั้ี�ดิิน ดิินแดิน
เทั้ียบเทั้่ากับ ภููมิิ ทั้ี�แปลว่า แผู้่นดิิน ดิังนั�น ทั้ั�งสุุวรรณภููมิิและศรีเกษตรจึงหมิายถึงดิินแดินทั้ี�อุดิมิ
สุมิบูรณ์ (fertile land)
