Page 82 - Journal451
P. 82
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๓
70 ธรรมาภิิบาลในศาสตร์พระราชา : การทำำาหน้าทำ่�กับความเมตตากรุณา
“หน้้าที่่�” กับ “คืวามเมตตากรุณา” เป็น้คืุณสำมบัติเด่น้ของ “คืน้ด่” (สำัปปุริสำ หรือ สำัตบุรุษ)
ใน้คืำาสำอน้ที่างพื่ระพืุ่ที่ธศัาสำน้า “การที่ำาหน้้าที่่�” เป็น้จัริยธรรมที่างสำังคืม สำ่วน้คืวามเมตตากรุณาเป็น้
คืุณธรรมที่่�มนุ้ษย์คืวรพื่ัฒน้าข่�น้ใน้จัิตใจัของตน้ คืน้ด่คืวรม่ธรรมของสำัตบุรุษ เร่ยกว่า สำัปปุริสำธรรม ๗
ประการ คืือ
๑) ธัมมัญญุุตา (ร้้หลักและร้้จัักเหตุ) หมายถ่ง ร้้หลักคืวามจัริงของธรรมชุาติ ร้้หลักการ
กฎเกณฑ์์แบบแผู้น้ หน้้าที่่� ซึ่่�งจัะเป็น้เหตุที่ำาให้ที่ำางาน้ได้สำำาเร็จัตามคืวามมุ่งหมาย เชุ่น้ ผู้้้ปกคืรอง
ร้้ธรรมของผู้้้ปกคืรอง ร้้หลักการปกคืรอง
๒) อัตถัญญุุตา (ร้้คืวามมุ่งหมายและร้้จัักผู้ล) หมายถ่ง ร้้คืวามหมายและคืวามมุ่งหมายของ
หลักธรรมหรือหลักการ ร้้กฎเกณฑ์์ ร้้หน้้าที่่� และร้้ผู้ลของสำิ�งที่่�มุ่งหมายจัะที่ำา เชุ่น้ ประชุาชุน้ร้้หน้้าที่่�
ใน้การไปใชุ้สำิที่ธิเลือกตั�งผู้้้แที่น้ราษฎร
๓) อัตตัญญุุตา (ร้้จัักตน้) หมายถ่ง ร้้ภิาวะ คืวามร้้ คืวามสำามารถ คืุณธรรม และข้อด่
ข้อด้อยของตน้เอง เป็น้ต้น้ ตามคืวามเป็น้จัริง เพื่ื�อจัะได้ปฏิบัติตน้ได้อย่างเหมาะสำม เชุ่น้ ร้้ว่าตน้เอง
คืวรศั่กษาหรือที่ำางาน้อะไรจั่งจัะเป็น้ประโยชุน้์ต่อตน้เองและผู้้้อื�น้อย่างสำ้งสำุด
๔) มัตตัญญุุตา (ร้้จัักประมาณ) หมายถ่ง ร้้จัักกรอบคืวามเหมาะสำมสำำาหรับตน้เอง เชุ่น้
ปริมาณงาน้ที่่�ที่ำา ปริมาณอาหารที่่�รับประที่าน้ ที่่�ให้ประโยชุน้์แก่ตน้เองและ/หรือผู้้้อื�น้อย่างเต็มที่่�
๕) กาลัญญุุตา (ร้้จัักเวลา) หมายถ่ง ร้้ว่าเวลาใดคืวรที่ำาอะไรและน้าน้เพื่่ยงใด เชุ่น้
เวลาเร่ยน้และเวลาพื่ักผู้่อน้
๖) ปริสำัญญุุตา (ร้้จัักชุุมชุน้) หมายถ่ง ร้้จัักการปฏิบัติตน้ให้เหมาะสำมใน้การอย้่ร่วมกับ
กลุ่มคืน้ประเภิที่ต่าง ๆ
๗) ปุคืคืลัญญุุตา (ร้้จัักบุคืคืล) หมายถ่ง ร้้คืวามแตกต่างของบุคืคืลต่าง ๆ และสำามารถ
ปฏิบัติตน้ได้อย่างเหมาะสำมใน้การอย้่ร่วมหรือสำัมพื่ัน้ธ์กับบุคืคืลเหล่าน้ั�น้เพื่ื�อให้เกิดประโยชุน้์สำ้งสำุด
ต่อตน้เองและผู้้้ที่่�เราสำัมพื่ัน้ธ์ด้วย (พื่ระไตรปิฎกภิาษาไที่ย ฉบับมหาจัุฬาลงกรณราชุวิที่ยาลัย เล่มที่่�
๑๑, ๒๕๓๙ : ๓๓๓)
ใน้พื่ระพืุ่ที่ธศัาสำน้าเถรวาที่ พื่ระอรหัน้ต์เป็น้แบบอย่างของผู้้้ที่่�ปฏิบัติหน้้าที่่�และม่คืวาม
เมตตาใน้ขณะเด่ยวกัน้อย่างสำมบ้รณ์ เพื่ราะปราศัจัากกิเลสำตัณหาและดำารงชุ่วิตเพื่ื�อประโยชุน้์สำุขของ
ผู้้้อื�น้ น้อกจัากน้ั�น้ คืรอบคืรัวจัะม่คืวามมั�น้คืงและกลมเกล่ยวกัน้ได้ก็เพื่ราะหัวหน้้าคืรอบคืรัวม่คืวาม
เฉล่ยวฉลาดและเข้าใจับที่บาที่ของตน้เองเป็น้อย่างด่ ม่คืวามจัริงจัังใน้การปฏิบัติหน้้าที่่�ของตน้อย่าง
