Page 79 - Journal451

วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๕ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม-เมษายน ๒๕๖๓
ศาสตราจารย์์ ดร.ภััทรพร สิริกาญจน 67

แน้วคืิดของคืาน้ที่์ที่่�สำ่งเสำริมคืวามยุติธรรมและคืวามเที่่�ยงธรรมดังกล่าว เร่ยกว่า ที่ฤษฎ่

กรณ่ยธรรม (deontological theory) ม่แน้วคืิดว่า มนุ้ษย์ทีุ่กคืน้ม่เหตุผู้ลภิาคืปฏิบัติอย้่ใน้จัิต

มาตั�งแต่เกิดเพื่ื�อกระตุ้น้เตือน้ให้เราเกิดคืวามสำำาน้่กใน้หน้้าที่่� เป็น้คืวามสำำาน้่กที่่�ไม่ได้เกิดจัากอารมณ์
คืวามร้้สำ่กใด ๆ และไม่ได้เกิดจัากการอบรมสำั�งสำอน้ แต่เป็น้กฎที่างศั่ลธรรมใน้ใจัของเราตามธรรมชุาติ
และเป็น้คืำาสำั�งเด็ดขาด (categorical imperative) เป็น้คืำาสำั�งที่่�บุคืคืลจัะต้องปฏิบัติตามโดยไม่ม่

เงื�อน้ไข ไม่คืำาน้่งถ่งผู้ลที่่�จัะเกิดข่�น้ ไม่ว่าจัะเป็น้คืุณหรือเป็น้โที่ษต่อผู้้้ใดก็ตาม เชุ่น้ คืวามสำำาน้่กใน้

หน้้าที่่�ว่าเราต้องไม่ที่ำาลายชุ่วิตที่ั�งของตน้เองและผู้้้อื�น้ ซึ่่�งเป็น้คืำาสำั�งบังคืับใน้ใจัของเราโดยไม่เก่�ยวกับ
ผู้ลตอบแที่น้ใด ๆ คืำาสำั�งเด็ดขาดที่่�ที่ำาให้เกิดคืวามยุติธรรมหรือคืวามเป็น้ธรรมต่อสำังคืมตามจัริยศัาสำตร์
ของคืาน้ที่์คืือ คืำาสำั�งว่า “จังที่ำาเฉพื่าะสำิ�งที่่�อาศััยคืติบที่ (maxim) ซึ่่�งที่่าน้สำามารถตั�งใจัให้เป็น้กฎสำากล

ได้ใน้ขณะเด่ยวกัน้” (Kant, 1994 : 191) หมายคืวามว่า เราคืวรที่ำาใน้สำิ�งที่่�เรายอมให้คืน้ทีุ่กคืน้

สำามารถที่ำาเชุ่น้น้ั�น้ได้ โดยม่เหตุผู้ลรองรับว่า เราไม่คืวรที่ำาใน้สำิ�งที่่�เราไม่ต้องการให้ผู้้้อื�น้ที่ำากับเรา และ
เราคืวรที่ำากับผู้้้อื�น้ใน้สำิ�งที่่�เราต้องการให้ผู้้้อื�น้ที่ำากับเรา (Olen and Barry, 1999 : 10) ใน้กรณ่ดังกล่าว
คืาน้ที่์ได้ยกตัวอย่างเชุ่น้ ถ้าเรากำาลังม่ปัญหาเรื�องเงิน้ขาดมือ เราคืงอยากยืมเงิน้ใคืรสำักคืน้อย่างมาก

แม้เราจัะร้้ด่ว่าไม่ม่ที่างที่่�เราจัะหาเงิน้มาคืืน้ได้ก็ตาม หากเราตัดสำิน้ใจัไปยืมเงิน้ ก็แสำดงว่าเรากำาลัง

ใชุ้คืติบที่ว่า “เมื�อใดก็ตามที่่�ฉัน้ร้้ว่าตน้เองขาดเงิน้ ฉัน้ก็จัะยืมเงิน้ผู้้้อื�น้และสำัญญากับเขาว่า ฉัน้จัะ
ใชุ้เงิน้คืืน้แน้่น้อน้ แม้ฉัน้จัะร้้ด่ว่า ไม่ม่ที่างที่่�จัะหาเงิน้มาคืืน้ให้ได้อย่างแน้่น้อน้” ถ้าทีุ่กคืน้ที่ำาเชุ่น้น้่�
คืำาสำัญญาก็จัะกลายเป็น้เรื�องเหลวไหลของคืน้ที่ั�งสำังคืม เราจั่งไม่อาจัตั�งเจัตน้าให้คืน้ทีุ่กคืน้ใน้สำังคืม

ที่ำาเชุ่น้น้่�ได้ เพื่ราะคืติบที่แบบน้่�ได้ละเมิดคืำาสำั�งเด็ดขาดใน้มโน้สำำาน้่กของคืน้ทีุ่กคืน้ (Kenny, 1994 :

191)
คืติบที่ม่ที่ั�งที่่�เกิดจัากคืำาสำั�งม่เงื�อน้ไข (hypothetical imperative) และคืำาสำั�งเด็ดขาด
คืำาสำั�งม่เงื�อน้ไขเกิดจัากจัิตของเราสำ่วน้ที่่�มุ่งเป้าหมายที่างวัตถุ เป็น้จัิตที่่�ม่คืวามโน้้มเอ่ยงที่างอารมณ์

และม่คืวามปรารถน้าสำิ�งใดก็ตามแบบชุั�วคืราว เชุ่น้ อยากกิน้อาหารที่่�ถ้กปากเพื่ื�อให้ม่คืวามสำุข

สำ่วน้คืำาสำั�งเด็ดขาดเป็น้กลไกใน้เหตุผู้ลภิาคืปฏิบัติใน้จัิตของเรา ซึ่่�งผู้ลักดัน้ให้เราต้องกระที่ำาใน้สำิ�งที่่�
สำอดคืล้องกับคืติบที่ที่่�เรากำาหน้ดให้เป็น้กฎสำากล (universal law) ได้เสำมอ ใน้แง่น้่� คืติบที่ที่่�เกิดจัาก
คืำาสำั�งเด็ดขาดกับคืติบที่ที่่�เกิดจัากคืำาสำั�งม่เงื�อน้ไขจั่งแตกต่างกัน้ เชุ่น้ จังที่ำาใน้สำิ�งที่่�เราต้องการให้

ผู้้้อื�น้ที่ำาต่อเรา (จัากคืำาสำั�งเด็ดขาด) และจังที่ำาใน้สำิ�งที่่�ที่ำาให้เราม่คืวามสำุข (จัากคืำาสำั�งม่เงื�อน้ไข)