Page 80 - lifelong education
P. 80
Education through the Seven Enlightenment Factors
Education through the Seven Enlightenment Factors การศึึกษาตามิ
แนวโพื่ชฌงค์ ๗ : การศึึกษาแนวพืุ่ที่ธ (Buddhist Education) แบบหนึ�ง
ที่ี�นำาหลักการของโพื่ชีฌงคั์ ๗ มาป็รับใชี�ในกระบวนการจััดการศึึกษา เพื่่�อให�
เกิดการพื่ัฒนาป็ัญ่ญ่าแนวพืุ่ที่ธ (Buddhist Wisdom Development)
ซึ่ึ�งถ�าดำาเนินการเรีย่นการสำอนตามหลักโพื่ชีฌงคั์ ๗ อย่่างถ้กต�องคัรบถ�วน
ผู้้�เรีย่นจัะสำามารถบรรลุวิชีชีา (คัวามร้�แจั�ง) และวิมุตติ (คัวามพื่�นทีุ่กข์) ได�จัริง
คัำาว่า โพื่ชีฌงคั์ แป็ลว่า ธรรมที่ี�เป็็นองคั์แห่งการตรัสำร้� หร่อองคั์ของผู้้�ตรัสำร้�
มี ๗ ป็ระการ ซึ่ึ�งพื่ระพืุ่ที่ธเจั�าตรัสำไว�ในโพื่ชีฌงคัสำ้ตร (พื่ระไตรป็ิฎีก เล่ม ๒๓)
ว่า เป็็นธรรมที่ี�ที่ำาให�ไม่เสำ่�อม คั่อให�เจัริญ่ฝ่่าย่เดีย่ว และตรัสำไว�ในทีุ่ติย่ภิกขุสำ้ตร
ที่ี� ๖ (พื่ระไตรป็ิฎีก เล่ม ๑๙) ว่า โพื่ชีฌงคั์ ๗ เม่�อเจัริญ่แล�ว ที่ำาให�มากแล�ว
ย่่อมที่ำาให�วิชีชีาและวิมุตติบริบ้รณ์์
สำมเด็จัพื่ระพืุ่ที่ธโฆษาจัารย่์ (ป็.อ. ป็ยุ่ตฺโต) อธิบาย่คัวามหมาย่ราย่ข�อ
ของโพื่ชีฌงคั์ ๗ ไว�ในหนังสำ่อพืุ่ทัธธรรมิ ตอนหนึ�งว่า
๑. สำติ คัวามระลึกได� หมาย่ถึง คัวามสำามารถที่วนระลึกนึกถึง หร่อ
กุมจัิตไว�กับสำิ�งที่ี�จัะพื่ึงเกี�ย่วข�อง หร่อต�องใชี�ต�องที่ำาในเวลานั�น ในโพื่ชีฌงคั์นี�
สำติมีคัวามหมาย่คัลุมตั�งแต่การมีสำติกำากับตัว ใจัอย่้่กับสำิ�งที่ี�กำาลังมองด้
พื่ิจัารณ์า เฉพื่าะหน�า จันถึงการหวนระลึกรวบรวมเอาธรรมที่ี�ได�สำดับเล่าเรีย่น
แล�ว หร่อสำิ�งที่ี�จัะพื่ึงเกี�ย่วข�องต�องใชี�ต�องที่ำา มานำาเสำนอต่อป็ัญ่ญ่าที่ี�ตรวจัตรอง
พื่ิจัารณ์า (เรีย่กชี่�อเต็มว่า สำติสำัมโพื่ชีฌงคั์)
๒. ธรรมวิจััย่ คัวามเฟ้นธรรม หมาย่ถึง การใชี�ป็ัญ่ญ่าวิจััย่สำิ�งที่ี�สำติกำาหนด
จัับไว� หร่อธรรมที่ี�สำติระลึกรวมมานำาเสำนอนั�น ตามสำภาวะ เชี่น ไตร่ตรอง
ให�เข�าใจัคัวามหมาย่ จัับสำาระของสำิ�งที่ี�พื่ิจัารณ์านั�นได� ตรวจัตราเล่อกเฟ้นเอา
ธรรมหร่อสำิ�งที่ี�เก่�อก้ลแก่ชีีวิตจัิตใจั หร่อสำิ�งที่ี�ใชี�ได�เหมาะสำมดีที่ี�สำุดในกรณ์ี
นั�น ๆ หร่อมองเห็นอาการที่ี�สำิ�งที่ี�พื่ิจัารณ์านั�นเกิดขึ�น ตั�งอย่้่ ดับไป็ เข�าใจั
ตามสำภาวะ ที่ี�เป็็นไตรลักษณ์์ ตลอดจันป็ัญ่ญ่าที่ี�มองเห็นอริย่สำัจั (เรีย่กชี่�อเต็มว่า
ธรรมวิจััย่สำัมโพื่ชีฌงคั์)
62
14/5/2568 BE 09:35
_25-0243(001-272)P5.indd 62 14/5/2568 BE 09:35
_25-0243(001-272)P5.indd 62
