Page 56 - วารสาร 48-1
P. 56
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๘ ฉบัับัที่่� ๑ มกราคม–เมษายน ๒๕๖๖
46 สุุภาษิิตจีีนในโคลงโลกนิติ
โคล้งโล้กนิติสุำานวนเก่าไม่ร่้จักกันแพร่หล้ายเท่าสุำานวนใหม่ ซึ่ึ�ง สมเด็็จพระเจ้าบัรมวงศิ์เธอ
กรมพระยาเด็ชิาด็ิศิร ทรงชุำาระขึ�นตามพระราชุป็ระสุงค์ในพระบาทสุมเดี็จพระนั�งเกล้้าเจ้าอย่่หัวตั�งแต่
ครั�งที�สุมเดี็จฯ กรมพระยาพระองค์นั�นทรงดีำารงพระอิสุริยยศึเป็็น กรมขุุนัเด็ชิอด็ิศิร ดีังป็รากฏใน
บานแพนกสุมุดีไทยเล้ขที� ๔๖ ดีังนี� “วัน ๕ + ๓ คำ�า จุล้ศึักราชุ ๑๑๙๖ ป็ีมะเมีย นักสุัตว์ฉ้อศึก
พระเจ้าน้องญาเธอ กรมขุนเดีชุอดีิศึร ทรงชุำาระโคล้งสุุภาสุิตที�ซึ่ำ�าผู้ิดีวิป็ล้าศึให้ถึ่กต้องตามบาฬีีแล้
โบราณะคดีีอันสุมควร” (อ้างถึึงใน คีณะสงฆ์์วัด็พระเชิตุพนั, ๒๕๕๔ : ๖๑๗)
เม่�อสุมเดี็จฯ กรมพระยาเดีชุาดีิศึร ทรงชุำาระเสุร็จเรียบร้อยดีีแล้้ว พระบาทสุมเดี็จพระนั�งเกล้้า
เจ้าอย่่หัวก็โป็รดีเกล้้าฯ ให้ทำาจารึกไว้เป็็นธรรมทานที�วัดีพระเชุตุพนฯ โดียจารล้งบนแผู้่นศึิล้าชุนวน
แล้้วติดีไว้ที�ผู้นังดี้านนอกของศึาล้าทิศึของพระมณฑิป็หอไตรจตุรมุข ศึิล้าแผู้่นหนึ�งจารโคล้ง ๗ บท
ศึาล้าหล้ังหนึ�งมีศึิล้า ๑๕ แผู้่น รวมศึาล้า ๔ หล้ังเป็็นโคล้งจำานวนทั�งสุิ�น ๔๒๐ บท แต่เน่�องจากศึาล้า
๔
ดี้านทิศึตะวันออกนั�นร่�อล้งเสุีย ในรัชุกาล้พระบาทสุมเดี็จพระจอมเกล้้าเจ้าอย่่หัว ทั�งศึิล้าจารึก
๕
ก็สุ่ญหายไป็ (๒๕๕๔ : ๖๑๗) ทำาให้เหล้่อโคล้งจารึกอย่่เพียง ๓๑๕ บท
พ.ศึ. ๒๔๖๐ หอพระสุมุดีวชุิรญาณสุำาหรับพระนครไดี้รวบรวมโคล้งโล้กนิติทั�งสุำานวนเก่า
แล้ะสุำานวนชุำาระใหม่พิมพ์รวมไว้ดี้วยกันให้ชุ่�อว่า ป็ระชุุมโคล้งโล้กนิติ แล้ะพิมพ์คาถึาบาล้ีแล้ะ
สุันสุกฤตเท่าที�ค้นพบในเวล้านั�นกำากับไว้ต้นโคล้งแต่ล้ะบท (กรมศึิล้ป็ากร, ๒๕๕๘ : คำานำา) สุ่วน
ประชิุมโคีลงโลกนัิติของกรมศึิล้ป็ากรฉบับ พ.ศึ. ๒๕๕๘ รวบรวมโคล้งที�แตกต่างกันไว้ไดี้จำานวน
๕๙๓ บท ไม่นับโคล้งนำา ๒ บทต้น
๖
โคล้งโล้กนิติฉบับสุมุดีไทยจำานวนมากที�หอพระสุมุดีวชุิรญาณรวบรวมไว้แสุดีงให้เห็นว่า
โคล้งโล้กนิติสุำานวนเก่าบทหนึ�ง ๆ มีคาถึา กำากับอย่่ จึงไดี้มอบหมายให้หล้วงญาณวิจิตร (สุิทธิ�
๗
โล้จนานนท์) สุอบคาถึาทั�งนั�นว่ามาจากคัมภีร์ใดี แล้้วระบุชุ่�อคัมภีร์กำากับไว้ (สุถึาบันภาษิาไทย,
๔ โคล้งในจารึกมีจำานวนมากกว่าในต้นฉบับสุมุดีไทยซึ่ึ�งป็รากฏโคล้งเพียง ๔๐๘ บท สุันนิษิฐานว่าสุมเดี็จฯ กรมพระยาเดีชุาดีิศึร
ทรงพระนิพนธ์เพิ�มจำานวน ๑๒ บทเพ่�อให้พอดีีกับพ่�นที�บนแผู้่นศึิล้า (สุถึาบันภาษิาไทย, ๒๕๔๓ : ๑๓) สุ่วนโคล้งโล้กนิติสุำานวน
เดีียวกันนี�ฉบับพิมพ์ พ.ศึ. ๒๔๗๒ มีโคล้งจำานวน ๔๓๕ บท เกินไป็ ๑๕ บท สุันนิษิฐานว่า คงสุับสุนนำาโคล้งสุำานวนเก่ามาพิมพ์รวม
ไว้ดี้วย (คณะสุงฆ์์วัดีพระเชุตุพน, ๒๕๕๔ : ๖๑๗)
๕ ร่�อเพ่�อให้มีพ่�นที�พอที�จะสุร้างพระมหาเจดีีย์ทรงพระศึรีสุุริโยทัย เจดีีย์ป็ระจำารัชุกาล้ที� ๔ ในวัดีพระเชุตุพนวิมล้มังคล้าราม
๖ โคล้งต่างสุำานวนกันแต่ความเดีียวกัน นับเป็็นบทเดีียวกัน
๗ คาถึา = ฉันท์ภาษิาบาล้ีแล้ะสุันสุกฤต หากเป็็นฉันท์ภาษิาบาล้ี โดียมากเป็็น ปัฐยาวัตตฉัันัท์์ หร่อเรียกอีกชุ่�อหนึ�งว่า อัฏฐกฉัันัท์์ แป็ล้ว่า
‘ฉันท์หมวดี ๘’ เพราะบาทหนึ�ง ๆ มี ๘ คำา
