Page 155 - 47-2
P. 155
วารสารราชบััณฑิิตยสภา
ปีีที่่� ๔๗ ฉบัับัที่่� ๒ พฤษภาคม–สิิงหาคม ๒๕๖๕
ศาสตราจารย์์เกีีย์รติคุุณ ดร.สิทธิ์ิ� บุุตรอิินทร์ 145
ข�อกำาห้นัดปรัุงแต่งขึ�นัโดยมนัุษย์ ย่อมไม่มี ณ เวลานัั�นัและ ณ ที�นัั�นั... ในัโลกมิตินัี� มนัุษย์ยังเวียนัว่าย
ตายเกิดอย้่ทุกขณะในัวัฏิสัังสัารั–วงจัรัชีวิตมนัุษย์ในัภพุชาติต่าง ๆ ตามพุลังกรัรัมโดยเจัตนัาของมนัุษย์
จัิตวิญญาณมนัุษย์ก็ยังคงเกิดดับ เกิดดับ เป็นัสัันัตติ สั่บเนั่�องต่อไปในัภพุชาติให้ม่ (แต่พุรัุ่งนัี�ไป) มีสัภาวะ
เปลี�ยนัแปรัตลอดเวลาและทุกสัถานัที� รัวดเรั็วยิ�งกว่ารั่างกาย รั่างกายกับจัิตวิญญาณเป็นัสัิ�งค้่กันัและ
อิงอาศััยกันั โดยเห้ตุปัจัจััยให้�เกิดเป็นัชีวิตมนัุษย์ แต่ไม่ใช่สัิ�งเดียวกันั เพุรัาะจัิตวิญญาณไม่ได�เป็นัคุณสัมบัติ
ของสัสัารัวัตถุ ที�มีขึ�นัจัากการัรัวมตัวปรัุงแต่งของวัตถุธาตุ ตามทัศันัะของสัสัารันัิยมและวัตถุนัิยม
ทัศันัะวิถีพุุทธอันัเป็นัแห้ล่งสัำาคัญยิ�งรัะบบห้นัึ�งแห้่งมนัุษยนัิยมถ่อว่า ในัความเป็นัมนัุษย์นัี� จัิตวิญญาณ
สัำาคัญเห้นั่อรั่างกาย มนัุษย์จัะเป็นัอะไรั มีพุฤติกรัรัมอย่างไรั ดำาเนัินัชีวิตแบบใด จัิตวิญญาณเป็นัฝึ่าย
กำาห้นัดนัำาพุา เพุรัาะจัิตวิญญาณเป็นัให้ญ่เป็นัฝึ่ายนัำา กายเป็นัฝึ่ายตาม ใจัเป็นันัายกายเป็นับ่าว
ชีวิตแบบมนัุษย์ค่อย ๆ เติบให้ญ่ได�วุฒิภาวะเป็นัผู้้�เป็นัคนัขึ�นัมาตามลำาดับ ย่อมต�องผู้่านั
การัศัึกษาเรัียนัรั้� คิด วิเครัาะห้์ วิจััย และเล่อก ก่อนัตกลงใจัปรัะกอบกรัรัมใด ๆ ที�เรัียกว่า ‘ความปรัะพุฤติ’
ทางวาจัาและทางกาย ด�วยการัค�นัคว�าวิจััย ศัึกษาเรัียนัรั้�เพุิ�มขึ�นัและเพุิ�มขึ�นั ให้�รั้�จััก รั้�แจั�ง และรั้�จัรัิง
จันัสัามารัถปรัะเมินัวินัิจัฉัยและเปรัียบเทียบคุณค่า (axio–กรัีก) ของตนัเองได� รัวมถึงสัิ�งต่าง ๆ เรั่�องต่าง ๆ
ที�เป็นัของตนั ที�เกี�ยวข�องกับตนัและกับคนัอ่�นั ว่าอะไรัเป็นัอะไรั อะไรัจัรัิงอะไรัเท็จั อะไรัยุติธรัรัม
อะไรัอยุติธรัรัม อะไรัดีอะไรัชั�ว ดีกว่าเลวกว่า อะไรัพุอดีอะไรัพุอควรั เห้มาะสัมไม่เห้มาะสัม อะไรั
ให้�คุณอะไรัให้�โทษ อะไรัเป็นัปรัะโยชนั์อะไรัไรั�ปรัะโยชนั์ อะไรัเจัรัิญอะไรัเสั่�อม อะไรัปรัะเสัรัิฐอะไรั
ตำ�าทรัาม อะไรันั่ารัักอะไรันั่าเกลียดนั่าชัง อะไรัทุกข์อะไรัสัุข อะไรัค่อบุญคุณของพุ่อแม่ ของเพุ่�อนัมนัุษย์
ของปรัะเทศัชาติ เป็นัต�นั ทั�งห้มดนัำามากำาห้นัดจััดรัะดับและมาตรัฐานัคุณค่าและค่านัิยมตามเห้ตุผู้ลว่า
เรัาเห้็นัคุณค่าควรัช่�นัชมสัรัรัเสัรัิญห้รั่อตำาห้นัิติเตียนั ยอมรัับไม่ยอมรัับ สั้งสั่งห้รั่อตำ�าทรัาม ถ้กห้รั่อผู้ิด
จัรัิงห้รั่อเท็จั ให้�คุณห้รั่อให้�โทษ มีปรัะโยชนั์ห้รั่อไรั�ปรัะโยชนั์ มีเห้ตุผู้ลห้รั่อไรั�เห้ตุผู้ล ควรัเช่�อถ่อปรัะพุฤติ
ปฏิิบัติห้รั่อควรัละเว�นัแค่ไห้นัเพุียงไรั แล�วจัึงแสัดงข�อคิดความเห้็นัห้รั่ออาการัความรั้�สัึกนัึกคิดจัิตใจั
ออกมาด�วยเห้ตุผู้ลได�ว่า นั่ารััก นั่าช่�นัชมสัรัรัเสัรัิญ ควรัค่าแก่การัเอาตนัเข�าไปเกี�ยวข�องใกล�ชิด
สันัิทสันัม คบห้าพุาเข�ามาสั้่ชีวิตตนั คนัแบบนัั�นั ๆ ชุมชนันัั�นั ๆ ควรัค่าแก่การัเคารัพุเช่�อถ่อ เชิดช้บ้ชา
นั่าคบห้าสัมาคมห้รั่อควรัห้ลีกเลี�ยงละเว�นั เป็นับัณฑ์ิตชนัห้รั่อพุาลชนั เป็นักัลยาณมิตรัห้รั่อปาปมิตรั
เป็นัรัาชบัณฑ์ิตห้รั่อมิใช่รัาชบัณฑ์ิต เป็นัต�นั มนัุษย์แต่ละชีวิตย่อมต�องมีความรั้�สัึกนัึกคิดจัิตใจั ซุึ�งเป็นั
มโนักรัรัมลักษณะใดลักษณะห้นัึ�ง รัะดับใดรัะดับห้นัึ�ง ในัคุณค่า ค่านัิยม คตินัิยม และเห้ตุผู้ล
ก่อนัแสัดงออกทางวจัีกรัรัมและกายกรัรัม รัวมเรัียกว่า ความปรัะพุฤติห้รั่อพุฤติกรัรัมของชีวิตมนัุษย์
ตามวิถีวัฒนัธรัรัม คติธรัรัม และวัตถุธรัรัม นัำาพุาสั้่วิชาเป็นัมนัุษย์
